نام: امین
شهرت: علی بدرخان
نام پدر: علی
محل تولد: کرتا
محل فوت: مصر
$زندگینامە$
امین علی بدرخان یا محمد امین علی بدر خان در سال 1851 در منطقه (کریتا) به دنیا آمده است.این چهره نامدار بدرخانی به یکی از مدافعان و فعالان سرنوشت ملت کرد شناخته شده اند . هم زمان مرد عادل شناخته شده ای بوده است . بدر خان بگ پدر ایشان در سال 1847 استقلال( بوتان ) را اعلام میدارد ولی به دلیل خیانت برادرزاده اش( یزدان شیر) شکست خورده و عثمانی ها ایشان و خانواده اش را به طرف استانبول تبعید میکنند بعد ها به منطقه( کریتا) تبعید میشوند .امین علی یکی از هفت پسر علی بدر خان بوده است که توانسته به زبانهای عربی ، فرانسه ، کردی ، ترکی بنویسد و کامل حرف بزند . امین علی در رشته قانون در دانشگاه فارغ التحصیل میشود و بعد به عنوان وکیل و قاضدر در چندین منطقه مختلف مشغول به کار میباشد .در سال 1906 به بدلیل گمان دست داشتن در کشتن رضوان پادشا ، خود و خانواده اش به لسپارتا و آکون تبعید میشود.بعد از انقلاب جوانان ترک و برکنار کردن سلطان عبدالحمید دوم عثمانی در سال 1908 برای حمله و تصرف استانبول کنونی اجازه صادر میشود و با همکاری روشنفکران موسسه به نام ( کمیته کردی برای کمک یکدیگر و ترقی کردها) تاسیس مینماید. نامبرده از یک خانواده با نفوذ میباشد و رشد کرده است . سپس از گذشت مدتی موسسه تاسسیس شده لغو میشود. در سال 1918 امین علی و سید عبدالقادر موسسه تازه ای به نام (سازمان اجتماعی کردی) تاسیس کرده است.
بعد از گذشت زمان اختلاف بین امین علی و سید عبدالقادر بوجود آمده : سید عبدالقادر تلاش برای استقلال کردستان در داخل امپراتوری عثمانی را دنبال میکند و امین علی کشور تمام مستقل و دولت کردستان را در سر می پروراند و برای آن تلاش میکند.این اختلافات در سال 1920 باعث متلاشی شدن موسسه (Kürdistan Teali Cemiyeti) میشود و علی امین بعدا موسسه مختص به خود را به نام (Kürt Teskilat-i Içtimaîye) بنیان گذاری مینماید.
جدا از شور و احساس ملی گرایی برای کردستان ، امین علی خود را همانند یک عثمانی فرض کرده و به عضو حزب لیبرالی یا حزب اتحاد در می آید. این دو حزب همانند احزاب اپوزسیون ضد اتحاد و ترقی جمعیتی مشغول فعالیت بوده اند ، این حزب نیز از عده ای جوان تشکیل شده و در سال 1908 در کودتای ضد عبدالحمید دوم مشارکت داشته اند و تا سال 1918 حکومت را رهبری میکردند .
زمانی که جنگ جهانی اول به اتمام رسید و دولت عثمانی شکست خورد ، (مصطفی کمال ) قدرت را در دست گرفت و با دستانی پولادین کشور ترکیه امروزی را بنیاد نهاد و دیگر امین علی امیدی به استقلال کردستان نداشت و برای مبارزه با (مصطفی کمال ) به یونانی ها پیوست.
در سال 1919 به دستور مقامات استانبول وی و پسرانش استاندار (Harput) و افسر بریتانیایی (Edward W. C. Noel) به طرف (Sivas) رفته تا کنگره مصطفی کمال را برهم زده و وی را دستگیر کنن که ای ن حرکت موفق نشد و در سال 1923 قبل از تشکیل جمهوری ترکیه به مصر نقل مکان کرد و سال 1926 در همانجا دار فانی را وداع گفت.
بعد فوت ، فرزندانی به نامهای جلادت ، سوره یا ،کامران از خود بر جای گذاشت و پسران وی نیز تاثیرات چشم گیری در مبارزات ملت کرد داشتند.[1]