خەڵکوو هۆرامانی جە وېیەرڎەنە خەڵکێوی فرە زەحمەتکېش بېیەن و گرڎوو ژیوایشا سەرو هەرمانه و باخداری و کشت و کاڵ و تاکو ڕادېوی کەمیچ ئاژەڵداری چەرخیان، بە جۊرێو کە شش مانگه و وەهاری و هامنی یەکسەر هەرمانەش کەرڎېنە و وېرەگا بە لەشېوی شەکەت تاکو ساعبێ وتەن.
بەڵام شەوەکۍ پایېز و زمسانی کە شەوۍ سەرڎۍ و درېژۍ بېیېنۍ، خەڵکی پەی ئانەی بتاوا وەختوو وېشا پەڕ کەراوە، بە نۊبە شەونشینی لوێنۍ یانه و یەکترینی و تاکو یەرۍ چوار سەعاتۍ بە قسۍ وەشۍ و ڕازئەوەگېڵنای و بە گەمە کەرڎەی و بە شەوچەرە وارڎەی شەوەکېشا دێنێ سەر.
سەمەروو باخەکاو هۆرامانی فرەتەر یا هەناری بیېنۍ یا وەزی. جە ئی شەوانە بڕېو وەختۍ ئی شەونشینیۍ یارڎی دایچش پاڵەنە بۍ و وەزەرەماڕای و مەژگە چنیەی و هەرپاسە هەنارەکوای و ڕۊگنار گرینایچ بە گەل چا شەوانە ئەنجام دریۍ.
وەختێو باسوو شەونشینی کریۊ بۍ ئېختیار زەینما ملۊ سەرو دویەر چېوا: گۊرەوەبازی، ڕاز ئەوە گېڵنای و شەوچەرەوارڎەی.
گۊرەوە بازی یۊ چا گەما بۍ کە فرەتەر پیێ و کوڕۍ جوانۍ ئی گەمەیە کەرېنۍ و پاڵشەنە گرم و قاڵ بۍ و گۊرانیە واتەی و شاڎیی و خەڵک گرڎ پېسه و یۊی بۍ، نە کەس دوڵەمەڼ بۍ و نەکەسیچ ئاورایېنە سەرە نیېوە.
شەوچەرە ئا وارڎەمەنیە بۍ کە شەوەکاو پایېز و زمسانی دلۍ شەونشینیەکانە دلېڕاسه و یانەیەنە سفرە یاوېنېرە و شەوچەرەش کەرېنۍ سەر و گرڎ پېوەرە وەرېنېش. شەوچەرە جە هۆرامان تایبەت بۍ بە ئا سەمەرا کە باخەکانە بۍ، فرەتەر (هەناری بېنۍ و مەژگە و هەچکوچی و هەنجیرە وشکۍ و ساوە لتۍ و شېڵانە وشکۍ و ….هتد)، ئیجا ڕەسمێو بۍ دماو هەنار وارڎەی ئافتەوە و لەگان ئارېنۍ و پیێ دەسېشا شۊرېنۍ. (ئەڵبەت ئینە نموودېو جە پیاسالاری بۍ) .
بەڵام جە ویاری فەرهەنگی و ئی باسەیه جە شەونشینیەکانە باسوو ڕاز ئەوەگېڵنایا، ئاوەخت کە هیچ ڕەسانېو نەبۍ، نه ئینترنت و نە میدیا و نە ڕادیۆ و نە ڕۊنامە و گۆڤار و حەتتا نە کتېب بۍ، ڕاز ئەوەگېڵنای فرە ڕەواجش بۍ. خەڵکی دماو یەک ڕۊی کاری یا چن ڕوێ کاری پەی ئیسراحەتی و دەمەتەقۍ ،شەونشینېیەنە دەوروو یۊی گلېرۍ بېنېوە و داوا کەرېنۍ جە پیایوی شارەزای باسەواڎی کە پنەش (میرزا) واچېنۍ، تاکو ڕازەشا پەی گېڵنۊوە. ئەپېسە چن سەعاتێو وەختوو وېشا ویارنېنۍ. ئی شەخسە کە ڕازەکۍ گېڵنېوە، ئڼە ڕازە‌کېش ملو خەڵکیەرە و بە تایبەت جوانا و زارۊڵارە کاریگەریش بۍ، ئا خەڵکە وېشا نیېنۍ یاگۍ پاڵەوانەکاو ڕازەکۍ. ماچا جارێوشا جە یۊ جە دەگاکاو هۆرامانی وېرەگانېو دماو نانوو وېرەگای، خەڵکی فرە سەرو حەوزی گلېرۍ باوە و کیانا شۊنه و میرزا فڵانەکەسی کە ڕاز ئەوەگېڵن بېیەن، میرزا بە ئاو و تاو دەس کەرۊ بە ڕازەوەگېڵنای، کە فڵان پاڵەوان شمشېرەکەش کېشا و بە زەرب ماڵاش دژمەنەکەیشەرە، چا عانەنه جوانېو ئڼە ملۊ دلۍ ڕازەکۍ، وېش نیان یاگۍ پاڵەوانەکەی، خەنجەرەکېشۊ و کەرۊش لەمۊ یۊ تەریەرە کە پاڵشەنە نیشتەنەرە، ئینە گرد کاریگەری ڕازۍ و ڕاز ئەوە گېڵنای جە شەونشینیەکانە بېیەن.
ئیبراهیم شەمس[1]