مستەفا سائیب کەسایەتییەکی مەزن و سیاسی و ڕووناکبیرەکێ کوردستانێ بوویە. ماموستا کەمال ڕەئووف محەمەد د پەرتووکەکێدە بناڤێ مستەفا سائیب ئەستێرا گەشا کورد کو ساڵا 1998 ژئالێ دەزگەها چاپ و پەخشا سەردەم هاتە بەڵاڤ کرن، تیشک دخە سەر ژیان و بەرهەمێن ڤی کەسایەتیێ بەرنیاس و ب نەتەوەپەروەر و مروڤەکێ نەدیار لێ ب قەڵەمەکێ دیار و پێشەنگێ چەند بوارێن نڤیسین و ئەدەبا کوردی وەسف دکەت. مستەفا کوڕێ مەلا ئەحمەدێ سائیبێ قازی یێ کوڕێ مەلا قادرێ کوڕێ مەلا حەسەنێ قەرەداغییە. ب مستەفا سائیب یێ بەرنیاسە.
ژبەرکوو بابێ وی قازی بوویە ل باژێڕێ کفری، ل#25-08-1904# ل باژێڕێ #کفری# ژدایک بوویە. ل کفری و #سلێمانی# و #کەرکووک# و بەغدا خوەندنا خوە تمام کرییە. چەند ساڵەکان وەکە فەرمانبەرێ میری بوویە. مستەفا سائیب، دامەزرێنەرێ کۆمەڵەیا لاوێن کورد و کۆمەڵەیا زەردەشتی بوویە و ئەندامێ کۆمەڵەیا پێشکەفتنا کورد و موعتەمەدێ لقا سلێمانی یا کۆمەڵەیا خوەییبوون بوویە.
لبەر چاڵاکی یێن سیاسی چەندین جاران هاتییە دوورخستن ژبو باژێڕێن #ڕواندز# و #موسڵ# و دیوانییە و حلە و کەربەلا و بەسرە. ل بوارێ ڕەوشنبیریشدا ڕوڵەکە دیار هەبوویە و خوەدیێ چەندین بەرهەمێن ناوازە یێن ئەدەبی و سیاسی و ڕۆشنبیرییا گشتییە. بەرهەمێن وی ل ڕوژنامەیێن (پێشکەوتن، بانگی کوردستان، ژیانەوە، ژیان، زاری کرمانجی و گەلاوێژ) هاتینە بەڵاڤ کرن. ل ساڵا 1920 ل ژیێ 16ساڵیدە پەخشانەک بناڤێ (بۆ چرووک) ل ڕۆژنامەیا پێشکەفتن یا سلێمانیێ هاتییە بەڵاڤ کرن و خەڵاتا دووهەما ڕوژنامێ بدەست ئینایە. مستەفا سائیب چیرۆک نڤس ژی بوویە. زمانێن فارسی و تورکی و عەرەبی و ئینگلیزی زانیە، لەوما چیروکێن ڤان زمانا بو سەر کوردی وەرگێڕاینە. تەڤی تاهیر بەهجەت مەریوانی دەزگایەکێ چاپ و بەڵاڤۆکان بناڤێ (نەشرییاتی کوردی-مەریوانی) دامەزراندییە و ڤی دەزگەهەی ساڵێن 1931-1938 ێ 13 پەرتووکێن بپیت چاپ کرینە. سائیب ل #09-12-1980# ل باژێڕێ سلێمانی وەغەرا داویێ کر و ل گردی سەیوان هاتە بخاک سپاردن . [1]