Zirzopê Mem û Zîn ji çapê ra amade kiriye gotiye kurdî tuneye
#Zinarê Xamo#
Zirzopê ku #Mem û Zîn# ji çapê ra amade kiriye dibêje kurdî weke ziman tuneye, ew devokeke farisî ye.
Redaktor û amadekarê Mem û Zîn-a Ehmedê Xanî, Prof. Dr. Namik Açikgoz bi kurdî nizane, lê dîsa jî ev berhem li ser daxwaza Wezareta Kulturê ji çapê ra amade kiriye.
Di rastiyê da, ”Profiya” wî jî, ”Doktoriya.” wî jî derew e, binakeya wan tuneye, tu têkiliya vî zirzopî ji dûr û nêzîk va bi ”Profiyê û ”Doktotiyê” tuneye, tenê ”açikigoz” e, yanî merivekî çavê diya xwe ye, çavvkirî ye, pînc e, zinya ye, bîtîrimekî sivik e, bêrû cahilekî reben e.
Loma jî dikane bibêje, ji bo redaktoriya Mem û Zînê ne şert e ku ew bi kurdî bizanibe.
De were vî kerî di vî buhurî ra derbas ke?
Ji bo ku meriv tiştekî wiha bibêje, dibê meriv cahilekî zirzop û dînekî beradayî be.
A vî ”Prof. Dr. Namik Açikgoz” î, di beyna xwe ya di rojnameya Akîtê da gotiye:
” Ji bo amadekirina berhemê ne pêwîst bû ku min bi kurdî bizanîbûya. Kurdî pir dişibe farisî. Ji ber vê yekê jî, di çarçeweya tespîtên min da, kurdî diyalekteke(lehçeyeke) farisî ye; yanî devokek farisî ye.”Sosireteke wiha ancax li welatekî weke Tirkiyê biqewime. Wezîrê Kulturê Ertugrul Gunay, bi qerepere û helahopeke pir mezin çendakî berê Mem û Zîn bi çapemeniyê da nasîn.
Lê berpirsiyar û amadekarê çapa Mem û Zînê, mêrik bi kurdî nizane û di ser da jî dibêje, ne şert e ku ew bizane jî.
Açikgoz, di rojnameya Akîtê da di derbarê zimanê kurdî da jî gotiye:
”Di dema lêkolînên xwe da min dît ku, di serî da morfolojî, sentaks û di gelek taybetiyên gramerî da, di warê xezîneya gotinan da, di warê fîîlan da kurdî dişibe farisî. Loma jî, di çarçeveya tespîtên min da, kurdî lehçeyeke farisî ye, yanî devok e.”Nuha de were xwe ragire û ji vî zirzopî û ”profê” sexte ra barek xeber nede…
Kurro yaya bêedeb û bêexlaq, carê tu bi kurdî nizanî, tu çawa dikanî ji me ra qala lêkolînên xwe bikî?
Me ne ji bo ku tu kanibî qala ”morfolojî” (binyatnasî, koknasî), ”sentaks” (hevosaszî), gramer û xezîneya gotinên zimanê kurdî bikî, dibê tu hakimê zimanê kurdî bî, dibê tu kurdî baş bizanibî ku di van waran da bipeyivî.
Hemû lîngiuîst qebûl dikin ku norweçî û swêdî du zimanên cihê ne, lê swêdî û norweçî bêyî tercuman ji hev fêm dikin.
Heta meriv dikane vi ya ji bo danîmarkî û swêdî jî bibêje.
Yanî nêzikiya du zimanan nayê wê maneyê ku yek devokeke zimanê din .
Ya din tu merivekî hewqas cihilî ku tu hîn ferqa ”diyalekt”ê û ”devokê” nizanî. Diyalekt tiştekî din e, devok tiştekî din e.
Nimûne, soranî, zazakî, kurmancî diyalektên zimanê kurdî ne. Lê behdînî, silîvî(em bêjin kurdiya Rihayê û Culemêrgê)jî devokên kurmancî ne.
Yanî ”diyalekt” û devok du tiştên cihê ne, di nava diyalektekê/lehçeyekê da dikane gelek devok hebin.
Lê ji bo meriv van ferqan bizanibe, dibê meriv berî her tiştî bi rastî alim be, ne cahil be...
Lê bi îhtîmaleke mezin ”Açikgoz” van ferqan dizene, lê ji ber ku dijminekî kurdan yê veşartiye, loma jî bi vê riyê, bi emrê dewleta xwe vê neyariya xwe bi vî rengî didomîne.
[1]