دیوانی شوکری فەزڵی
کۆ کردنەوەی: عەبدوڵڵا عەزیز خالید (ئاگرین)
1 دیاری
ئیش کە ڕووی ئێستە لە هەورازە سەرەولێژی نەکەی
فکری وردیشی ئەوێ، هەر بە دوعا و نوێرژی نەکەی
گێرەشێوێنێ کە کای کۆنی بە با دا لە کنت
چاکە هەرلێی خوڕی، سەیری دەم و کاوێرژی نەکەی
سەرەتای ئیش هەموو یەک بوونە، ئەویش نابێ هەتا
هەر برینێ کە لە دڵدا هەیە ساڕێژی نەکەی
حەیفە چاوێ کە جەفا کۆڵەوەژی تێدەشکان
تۆ بە کلچێوکی وەفا عەینی گەلاوێرژی نەکەی
قەومی بێ سەر نییە ئەمڕۆ لە هەموو عالەمدا
ئەتەوێ تاجی سەری بی، بە هەوا گێژی نەکەی
شا، وەکوو شایەکی شەترەنجە لە عالەم ئەمڕۆ
گەورە قانوونە، قسەی کورت ئەمەیە، درێژی نەکەی
2
بۆ کوشتنی شەیدایان هە لەحزە موهەییایە
ئەی دڵ حەزەری لێ کە، بێ خەوف و موحابایە
وا مەستە ئەڵێن چاوی، بیبینە چ هۆشیارە
بۆ سەیدی دڵی عاشق تیری لە کەماندایە
نەفعی چییە ئەم ڕۆحە هەر لەحزە ئەگەر نەیکەم
قوربانی قەد و باڵای ئه و دولبەرە ڕەعنایە
باعیس بە فیراقی یار هەر تەعنەیی ئەغیارە
کوێر بن هەموو، مەحرووم بن له و بەزم و تەماشایە
نەزم و غەزەلی (هەممی)، شایستەیی تەحسینە
مەوزوون و تەڕ و شیرین، دڵ جۆ و دڵ ئارایە
3
بە قامەت سەروی بوستانە، بە ڕوخ وەک ماهی تابانە
عەقیقی لێون عیسادەم، ئەمیری جەمعی خووبانە
بە گەردن ئاهوویی چینە، بە کاکۆڵ خاڵی موشکینە
لە نەسلی ئادەمە ئەمما لە جوملەی حوور و غیلمانە
پەشێواوە لە سەر سەفحەی عوزاری حاشیەی پەرچەم
لە دەرکی مەعنییی خەتتی، خیرەد داماو و حەیرانە
عەجایب موعجیزێکم دی لە باغی حوسنی جانانە
لەسەر بەرگی گوڵی ئەحمەر بنەفشەزار و ڕەیحانە
لە بۆ نەخچیری دڵ (هەممی) موهەییا نێرگسی مەستی
موژەی تیر و کەمان ئەبرۆ، بە غەمزە ئافەتی جانە
4
وا کاکۆڵی ئه و شۆخە بە دەم بادی سەباوە
ئێستاکە لە هەر لاوە پەرێشان و بڵاوە
خاڵی سیەه و پەرچەمی پڕچینی لە سەر ڕوو
بۆ سەیدی دڵی عاشقە ئه و دانەوو داوە
چون ماه لەگەڵ ڕوومەتی ئه و بەیتە موقابیل
نەعلی فەرسی ڕشکی، مەه و قورسی هەتاوە
مەنعم مەکەن ئەر وەحشی سفەت بادییە تەی کەم
هۆشم کە لە سەردا بە قەدەر زەڕڕە نەماوە
زۆر (هەممی) بە شۆڕ و شەڕە ئه و شۆخە بە غەمزە
هەر خوێنی شەهیدانە لەسەر ڕێگە ڕژاوە
5
لە هیجرا ڕۆرژ و شه و عاشق خەریکی ناڵەیی زارە
پەرێشان حاڵە قوربان، عاجز و غەمبار و بیمارە
شیفام با ماچی لێوت قەت نییە ئێستاکە، دڵ چونکە
بە نووکی خەنجەری موژگانی خوونڕێژت بریندارە
بنازم، وردە غەمزەی چاوی مەستت ئەی کەمان ئەبرۆ
کەوا بۆ کوشتنی عاشق عەجەب تیرێکی خوێن خوارە
ئەگەر بۆ سەیدی مورغی دڵ نەبێ کاکۆڵی موشکینت
لەبەرچی هەروەها چین چین و پێچاوپێچ و خوارە
لە چینی پەرچەمی تۆدا سەبا سست هاتە سەفحەی باغ
مەگەر سەرمەستە قوربان بۆیە وا ئاهیستە ڕەفتارە
بە کوشتن شاد ئەبم ئێستا، بە شەرتێ گەر بەجێ بێڵێ
لە دڵدا خەنجەری بۆ یادگار ئه و شۆخە غەددارە
حەمەدبەگ()تا بڵێی شیرینە (هەممی) هەروەکوو نەزمم
کە هەم مەشەووری ئافاق و پەسندی یار و ئەغیارە
6
لە دووریت تا بەکەی عاشق خەریکی زار و ڕۆڕۆ بێ
لە کونجی میحنەتی غەمدا هەتاکەی دەستەئەژنۆ بێ
بە ماچێ بێ، بکە دەرمانی زامی کوشتەکەت جانا
هەتا کەی دڵ برینداری خەدەنگی فیرقەتی تۆ بێ
سەراسەر عالەمت خستۆتە حیرەت ئەی پەری، چونکە
کەسێ نەیدی بەری عەرعەر ترنج و سێو و لیمۆ بێ
هیلاکم من بە دەستی فیرقەتت، لوتفێ بکە ئاخر
هەتا کەی جان و دڵ نەشئەی شەرابی وەسڵەتی تۆ بێ
بە میقرازی غەمی، کۆتا بووە ڕشتەی حەیاتی من
جەوابی ئه و نییە (هەممی) هەتا کەی (های) و (یاهۆ) بێ؟
7
رەقیبی بەدلقا یاڕەب ئەسیری دەردی میحنەت بێ
فتادەی بەحری غەم، دوچاری گەردابی مەشەققەت بێ
بە ئوممێدی مرووەت، بێ نسیبی کەی، عەبەس چونکە
لە دنیا هیچ کەسێ نەیدیوە بەد، ساحیب مرووەت بێ
ئیلاهی کوێر ببن جوملە ڕەقیبان یەک بە یەک، تا کەی
ئەسیری ناری فیرقەت بم، دەمێ با وەقتی وەسڵەت بێ
رەقیبی سەگ سفەت چاری بە نان و دەرزییە(هەممی)
عیلاجی دوورکونەندەی هەر ئەوە، با تووشی زەحمەت بێ
8
عەجەب شۆخی لە نەفحەی پەرچەمی پڕچینی موشکینی
ئەسیری سەڕسەڕی نیسیانە ئێستا نافەیی چینی
لە بەیتی ڕوومەتی خاڵی سیاهی وەک حەجەر وایە
کە بۆیە عالەمێ ئێستاکە وا موشتاقە بۆ دینی
لەبۆ باغی نەزاکەت نەونیهالێکە سەمەن بۆیە
لەگەڵ بەرگی بەهەشتی ڕەشک ئەدا ئەندامی سیمینی
لە زەخمی چەشم، یاڕەب دوور کەوێ گوڵزاری حوسنی یار
رواوە سومبولی خۆشبۆ لە سەر ئه و سنگی نەسرینی
ئەمیر ئیبنی ئەمیرە، هەم لە حوسنا میری میرانە
لە دنیا دین ئەکا یەغما، عەقیقی لێوی شیرینی
تەماشاگاهی ڕوخساری حەمەدبەگ تا مویەسسەر بێ
ئەمن چبکەم لە خولد و کەوسەر و گوڵزاری ڕەنگینی
لەگەڵ عوششاقە گوفتی هەر بە خەنجەر (هەممی) ئه و شۆخە
خودا بمکا فیدایی خەنجەر و دەستی بلوورینی
9
کوا شاهم؟ کوا ماهم؟ کوا سەرداری خووبانم؟
کوا ئارامی گیان و دڵ، کوانێ میری میرانم؟
کوا ڕاحەت ڕەسانی خاتری مەحزوون و غەمگینم؟
کوانێ ڕۆشنایی بەخشی دیدەی ئەشک ڕێژانم؟
کوانێ شەهسواری عەرسەیی حوسن و مەلاحەتمان
کوانێ شای سوپاهی دولبەرانی ماه ڕوویانم
سەبا! لوتفێ بکە، بێنە پەیامێ بۆ منی بێ دڵ
کوانێ یۆسفی سانی، کوانێ جانی جانانم؟
منی دوچاری دەرد و هیجر کرد ئه و شۆخەوو ڕۆیی
بە غەیرەز ماچی لێوی ئه و نییە ئێستاکە دەرمانم
عەجەب، ڕەحمی بە حاڵی من نییە ئه و لالە ڕوخسارە
کە ئێستا لالەزارێکە لە خوێنی ئەشک دامانم
بە ناری فیرقەتی سووتا بەیەکسەر جەرگ و جان و دڵ
خودا ڕەحمێ بە حاڵی من نەکا، مومکین نییە مانم
لە وەجهی مەرحەمەت ئەمشه و لە چەرخی هەفتەما(هەممی)
مەلائیک زار و ناڵین بوو، لەبۆ حاڵی پەرێشانم
10
وا دولبەری ئەم شارە هەموو ماه جەبینن
یەغماگەری هۆش و خیرەد و ڕەهزەنی دینن
سیمین زەقەن و گوڵ بەدەنن، کەبک خەرامن
هەم ڕاحەتی جان و دڵی عوششاقی حەزینن
فیلجوملە وەکوو تازە نیهالی ئیرەمن هەم
وەک لالەیی خولد و گوڵی فیردەوسی بەرینن
ئاهووڕەوشن، تاووسی زەڕڕین پەڕ و باڵن
ئەم دەستە، مەلائی کسفەت و شەهرنشینن
هەر یەک کە بە دوو نێرگسی جادوو لە فسووندا
باعیس بە هەوا و کەشمەکەشی ڕوویی زەمینن
روو غونچەیی لالەن، وەکوو غیلمانی بەهەشتن
با ناز و کریشمە هەموو وەک حوور جەبینن
هەر یەک کە بە بۆیی شکەنی پەرچەمی پڕخەم
قیمەت شکەنی ساحەوو هەم نافەیی چینن
بۆ بورجی تەماشا قەمەر و شەمس و نوجوومن
بۆ وەجهی لەتافەت هەموو وەک دوڕڕی سەمینن
یەک یەک هەموو ناوک مژە و ئەبرۆ کەمانن
هەر لەحزەیە لەبۆ کوشتنی عاشق لە کەمینن
فارغ نییە هەر لەحزە لە چەند لاشەیی عاشق
هەر لەحزە دووسەد خەستە لەبەر ئاه و ئەنینن
دەستیان هەموو (هەممی) کە لەسەر تیغی دەبانە
هەر لەحزە وەها حازر و ئامادە بە کینن
11
ئەم ساوە بەچانە کە لە ئەوسافی نەمامن
دەرد ئەدەنێ، تەفرە مەخۆ، قەد مەڵێ ڕامن
گا دۆستی وەفادار، گەهێ دوژمنی خونخوار
دڵ نەرم ئەبێ گاهێک و گەهێ سەختی کەلامن
غەمگین مەبە، نەک بۆ تۆ، وەفایان نییە بۆ کەس
مەعلوومە کە ئەم تاقمە وەک تاسی حەمامن
دووڕوون وەکوو کاغەز، دووزمانن هەروەکوو خامە
رەش عەینی مەرەکەب لە دڵ، خارج لە نقامن
هەر ئه و کەسە دانایە کەوا سەرفی نەزەر کا
له و بێ بەر و پشتانە کەوا مەشهووری تامن
لەم عەسرە سەرت سوڕ مەکە (هەممی) کە ئەمانە
هەروا لە وەفادا، چەندە بێ عەهد و دەوامن
12
بە غایی دڵم زارە لەبەرسەهمی نیگاهی
بەم کەوکەبەیی حوسنە بڵێ نادرە مەحموود
عاشق کوژە، غەددارە، دڵ ئازارە، جەفاجۆ
خوێن ڕێژە، شەرەنگێزە، موڕەی خەنجەرە مەحموود
جەبرەن دڵی (هەممی) بە خەمی کاکۆڵی بەنگە
حوسنی کە ببێ زێب و زەڕ و زێوەرە مەحموود
13
5 خشتەکی لەسەر غەزەلی کوردی
لە چاوم دەم بەدەم دێ، جۆ بە جۆ فرمێسکی خوێنینم
برینداری خەدەنگی عەشقم و مومکین نییە ژینم
لە من ئێستاکە بێزارە بە کوللی جانی شیرینم
رەفیقی کونجی میحنەت عاجزن هەر شه و لە ناڵینم
گورێزانن لەبەر لێشاوی مەوجی ئەشکی خوێنینم
بە ناری فیرقەتی تۆ جیسم و جان و دڵ کەوا سووتا
وەرە ڕەحمێ بە حاڵم کە، فیدات بم، ئەی مەلەک سیما
بە یادی پەرچەم و خاڵی سیاه و ڕوومەتت ئێستا
ئەگەرچی ڕۆژو شه و مەشغووڵی نەغمەی موتریبم ئەمما
لە غەم خاڵی نییە ساتێ دڵەی مەحزوون و غەمگینم
کە ئەووەڵ من ئەسیرت بووم، بە تەحقیق ئەی سەنەم زانیم
بە هیجران دەمکوڕی ئاخر نییە ڕەحمت بە شەیداییم
لە سینەمدا ئەوا کەوتۆتە خوێن، زامی دڵم داییم
تەبیب دێنن دەوای دەردم بکا، خۆ من زەدەی دووریم
بەبێ داروویی وەسڵی ئه و نییە ئارام و تەسکینم
لە فیرقەت قەت نییە عاشق ئەسیری دەرد و میحنەت بێ
لە ڕێی پێغەمبەرا مردم ئیتر با وەقتی وەسڵەت بێ
بە جانانم بڵێن تا کەی وەها تەرکی مرووەت بێ
ئەگەر مومکنی نییە وەسڵت، لە پاش مردن وەسییەت بێ
لەباتی قەوم و خوێشانم لەسەر مەیتم بکا شینم
لەبەر دەرگای ئەوا کەوتم، بە ئاه و شیوەن و گریان
لە ڕۆح ئێستاکە بێزارم، منی بەرهەم زەدەی هیجران
ئەگەر ئه و شۆخە، من بکوژێ بە شمشێری برۆ و موژگان
شەهیدی عەشقم و مەمشۆن و کفنم بۆ مەکەن یاران
گەواهی حەشرە بۆ دەعوای شەهادەت بەرگی خوێنینم
منی کوشت ئاخر ئه و یارە، بە کەس مومکین نییە چارم
لە مانم یەک نەفەس ماوە، نییە ڕەحمێ بە هاوارم
کە دەسپێرن بە خاکی لەحد، یاران جیسمی بیمارم
لە پەردەی تاهری گەر بێ سەدای ئه و عاشقی یارم
ئیتر حاجەت نییە، بێنن مەلا بۆ وەعز و تەڵقینم
مەکە بێ مەنفەعەت زاری، مەڕێژە قەترەی ئەسرینت
کە سستە گەردنی هەممی نیگارت ڕوشتەیی ژینت
شەهیدی تیری موژگانت نیشانەی جیسمی خوێنینت
عەبەس کوردی! مەلائیک دێن ئەپرسن مەزهەب و دینت
کە قادر خۆی ئەزانێ من لەسەر کام مەزهەب و دینم؟