شیان کانیسارکی

ناڤێ پەرتووکەکێ “Apology” ئانکۆ ” پەشێمانبوون- لێبۆرین” بەلێ مەرەم پێ نە سوکراتە کۆ دبیت ئەم هزر بکەین پشتی سوکرات کێشایە بەر دادگەهێ(399 ب.ز ) ژ کار، هزر و ئاخفتنێن خۆ پەشیمان ببیت نەخێر، بەلکی ئەڤێن گونەهکریە ستویێ سوکراتی و بریارا مرنێ بۆ دەرکری پەشێمانی بۆ وانە کۆ ئێک ژوان ” میلیتۆس”ە. ئێک ژوان بابەتێن ل سەر هاتی گرتن ئه و بوو مێشکێ گەنجان دشوت و تێکددەت ” ئێکا هند ژ وان چێ دکەت وی مێشکی بدەن کاری” نوکەژی ئەڤە یا هەی و ئەم یێ ژێ د نالین” کۆ تە مافێ هەر تشتی یێ هەی ب تنێ هزرکرنێ نینە، چێنابیت هزرا تە ژ سەقفێ مال ببۆریت، چێ نابیت یان حەرامە، ئەگەر هوین باوەر نەکەن هەرن پرسیار خودانێن …. بکەن کا دێ چەوا بەرسڤا هەوە دەن، ئەگەر خۆ پرسیارا تە یا شاش ژی بیت یان کێماتیەک تێدا هەبیت، ئەرێ دێ ب ڕێکەکا نەرم و جوان بێژیت کۆ پرسیارا تە پێدڤی ڕاستڤەکرنێ یە، یان دێ وەکی هندەکان! بێژیتە تە تۆ بێ ڕەوشتی یان ئەڤە پرسیارێن کافرانە و سەرا ڤێ پرسیارێ دێ چییە “هیلاکێ”، ئەڤەنە ڕێکێ نادەن جەمەد مێشکی بەردەت، هەر ئەڤەبوون بەری هزاران سالا سوکرات و یێن وەکی وی تاوانبار دکرن” نە ب دەستدرێژی نە ب دزیێ…” بەلکی ب هزرکرنێ و ب کارئینانا مێشکی ئەڤێ خودێ دای بەندەیێ و خۆ و مافێ هزرکرنێ دایێ!

سوکرات ل شوینا ب لەرزین و پەشێمانبوون باخڤیت ب دژی ڤێ چەندێ ب جوانی و ل سەرخۆ ل دادگەهێ د ئاخفت و بەرامبەری هەمی خەلکێ ئەسینا سەرێ خۆ بلندکربوو” گەلی خەلکێ ئەسینا ئەگەر هوین من ب کۆژن، هوین دێ پتر خۆ بریندار کەن ژ من، چونکی یەزدانی ئەز بۆ هەوە یێ ڤرێکریم و ئەز ژ هەوە هەمیان دانا ترم، ب ساناهی کەسەکێ دیتر یێ وەکی من هوین پەیدا ناکەن” ئەڤە ئاخفتنە قوتابیێ وی ئەفلاتوونی نڤیسیە و ڤەگێڕایە، چونکی ئه و ژی ل دادگەهێ یێ ئامادەبوو وەکی ئێک ژ پشتەڤانێن ماموستایێ خۆ. د وی دەمی دا ل ئەسینا دەمێ دادگەهێ بریارا سێدارەدانێ ددا هەر زوی و ئێکسەر دهاتە جێبجێکرن، لێ دادگەها سوکراتی کەفت بوو هندەک جەژنێن ئاینی لەورا ئەنجامدانا بریارا دادگەهێ درێژبوو، ل دویڤ پەرتووکا ” کورتیا مێژوویا ئەوروپا” یا “جون هێرست”ی ڕێکهات بوو خۆشکرن کۆ سوکراتی ژ زیندانێ ب ڕەڤینن و ڕێکێ بۆ خۆش بکەن،پشتەڤانێن وی پارەیەکێ مەزن بۆ زێرەڤانێن زیندانێ ئامادەکربوون، لێ وی ئەڤ پێشنیارە ژ بنی ڕەتکر و دگۆت: ” دێ بۆچی خۆ ب ژیانێ ڤە گرم، ئەگەر بزانم تا هەتایێ نامینم ساخ”.

سێ کەسان سکالا ل سوکراتی کربوو” ئەنیتۆس، میلیتۆس و لیقون ” کۆ چەند خالێن سەرەکی ب خۆڤە دگرتن، ئەوژی: وەکی مە گۆتێ سەردابرنا گەنجان، یاری پێکرن ب کەلتوور و مێشکێ عەشیری یێ وی دەمی، خۆ دیارکرن وەکی پێغەمبەر ژ دەف خودێ، هەر وەسان گونەهبارکرن ب بێ باوەریێ ئەڤا هندەک دبێژنێ” بێ دینی یان ئیلحاد” بەلێ ئەڤە ب تنێ وەکی بەهانە بوون بۆ سوکراتی کۆ بهێتە ڕاوەستاندن ژ چالاکیێن خۆ، ئەوان سێ کەسان ئەگەر باش ل دادگەهێ و سکالایا وان بنێرین دێ دیاربیت کۆ مەرەمێن دی دپشت ڤی بابەتی ڕا هەنە. وی دەمی وان دزانی چەک و هێزا هەی مللەتەکی گەنجە ئه و مێشک و هزرا هێشتا نوی و سافی و تەڕ کۆ دشێت ببیت کەسەکێ پەندڤان و دانا و ئێدی ئه و مێشکە ب کێمێ ڕازی نابیت ڕێکێ نادەت شاشی و دەستدرێژی و زێدەگاڤی د هەر تشتی دا بهێتەکرن، دڤێت بزانیت ل دەوروبەرێن وی چ ڕوویددەت” پشت ڕاست ئەڤ کەسە دێ بۆ هندەک خۆدان پوستان بنە ڕێگر کۆ کارێ خۆ ب ساناهی ئەنجام بدەن، دێ ڕابن بۆ چالاک کۆلن و دیوارا ل بەر سینگێ وان ئاڤا کەن”. ( هشیاربن ژ سوکراتی خۆ ژێ دویرکەن، چونکی گەلەکێ چەلەنگە د ئاخفتنێ دا) بەردەوام ئەڤ شیرەتە دهاتە ئاراستەکرن ژلایێ دەستهەلاتدارێن ئەسینایێ بۆ جاددێ.

ژێدەر:

٭پەرتووکا: Apology

داکۆکیکرنێن سوکراتی ل دادگەهێ

نڤیسین: ئەفلاتۆن

وەرگێڕان بۆ ئینگلیزی: بنیامین جوویت

وەرگێڕان بۆ سورانی: ئاوات موحەمەد

٭ بەرگری ژ سوکراتی

وەرگێڕان: سەعید ئەلجابلی.[1]