$Osmanlı Safevi İlişkileri ve Çaldıran Savaşı (Neden ve Sonuçları) Kısaca$
Osmanlı Safevi İlişkileri Ve Çaldıran Savaşı : Yavuz Sultan Selim padişah olduğunda Anadolu’da Safevilerin Şiilik propagandaları sürüyordu. diğer yandan Osmanlıların her geçen gün büyümesi Memlûklu Devleti’ni rahatsız ediyordu. Maraş çevresinde hüküm süren Dulkadiroğulları ise Osmanlı Devleti aleyhine Memlûklularla iş birliği halinde idi.
Yavuz Sultan Selim’in siyasi politikası, Türk İslam dünyasını tek çatı altında toplamak ve Safevilerin Anadolu’ya hakim olmak için uygulamaya koyduğu Şii propagandasını önlemekti. Yavuz, bu amaçlarını gerçekleştirmek için önce orduya çekidüzen verdi. Yeniçeri Ocağını ve donanmayı güçlendirdi.
Osmanlı Safevi İlişkileri ve Çaldıran Savaşı (1514)
Osmanlı Devleti’nin doğu sınırında bulunan Safevi Devleti, kendine rakip olarak gördüğü Osmanlı Devleti’ni Şiilik propagandası yolu ile ele geçirmek istiyordu. Bu amaçla Safevi Hükümdarı Şah İsmail, II. Bayezid Dönemi’nde Tokat, Amasya ve Çorum civarında Şahkulu İsyanı’nı çıkarttı (1511). İlk başlarda başarılı olan ayaklanma, daha sonra Osmanlı Devleti tarafından etkisiz hale getirildi.
Yavuz Sultan Selim, şehzadeliği döneminde Trabzon’da vali iken Doğu Anadolu’daki gelişmeleri yakından takip ediyordu. 1512’de tahta oturan Yavuz Sultan Selim Anadolu’daki Şii propagandalarının önüne geçmek için ilk olarak Safeviler üzerine yürümeye karar verdi. İki ordu Van Gölü’nün kuzeydoğusundaki Çaldıran Ovası’nda karşı karşıya geldi (1514). Safevi ordusu bozguna uğradı. Şah İsmail, ülkesinin iç kesimlerine kaçmak zorunda kaldı. Çaldıran Savaşı sonucunda Tebriz, Musul, Kerkük ve Erbil Osmanlı topraklarına katıldı. Ayrıca Tebriz, Halep ve Bursa İpek Yolu’nun da hakimiyeti Osmanlılara geçti. Anadolu’daki Safevi tehlikesi kırıldı.
Yavuz Sultan Selim, Çaldıran’dan dönerken Sinan Paşa komutasındaki bir orduyu Dulkadiroğulları Beyliği üzerine yolladı. Turnadağ Savaşı’nda Dulkadiroğulları yenilgiye uğratılarak Osmanlı hakimiyeti altına alındı. Bu durum Osmanlı Memlûklu ilişkilerinin iyice gerilmesine neden oldu.
$Osmanlı Safevi İlişkileri Ve Çaldıran Savaşı ve Kürtler$
Bitlisli Şeyh Hüsameddin’in oğlu İdris-i Bitlisi, Yavuz Sultan Selim’e 25 Kürt Beyi’nin ortak kararını kendi kaleminden şöyle bildirir: “Bilad-ı Ekrad denilen Diyarbekir ve civarındaki mazlum Müslümanlar Devlet-i Aliyenizin hizmetine taliptirler ve devlet ile din düşmanlarının şerlerinden sizin yardım ve merhametinizle masun olma ümidindedirler. Bilad-ı Ekrad’ın Osmanlı Devleti’ne iltihakı, İstanbul’un fethi zaferini tamamlayacak derecede ehemmiyetlidir. Zira bu bölgenin ilhakıyla bir taraftan Irak yani Bağdat ve Basra’nın yolları diğer taraftan Azerbaycan yolları ve diğer taraftan da Halep ve Şam yolları açılmış olacaktır. Allah’ın yardımı pek yakındır.”
Bu tarihi mektup Kürtlerle Türklerin birlikteliği, dayanışması ve ittifakı anlamına gelmektedir.
23 Ağustos 1514 yılında yapılan Çaldıran Savaşı’nda Osmanlı Devlet’i Kürtlerin de desteğiyle Safevi tehdidini bertaraf etmiştir. Yavuz Sultan Selim Çaldıran Savaşı’ndan sonra Kürt beyleri ile Amasya’da buluşarak bu ittifakı resmileştirmişlerdir.
Çaldıran Savaşı Kısaca
Osmanlı Devleti’yle İran’da egemen olan Safeviler arasında 23 Ağustos 1514′te Çaldıran ovasında yapılan meydan savaşıdır.
Osmanlı Safevi İlişkileri Ve Çaldıran Savaşı Antlaşmaları
16. yüzyıldan itibaren Osmanlı için Doğu sınırında tehdit oluşturmaya başlamış Safevi Devleti’ne karşı kazanılmış kesin bir zafer olarak adlandırılan Kasr-ı Şirin Antlaşması; aynı zamanda da Türkiye Cumhuriyeti’nin doğu sınırlarını belirleyen antlaşma olarak hala yürürlüktedir. Bağdat Seferi sonrasında imzalanan Kasr-ı Şirin Antlaşması Osmanlı’nın Duraklama Dönemi’nde yer alan başarılarından bir tanesi olarak da tarihçiler tarafından belirtilmiştir.
Soru Cevap
1- Osmanlı Safevi İlişkileri Çaldıran Savaşı Ve Sonuçları Nelerdir?
Safeviler bir süre için Osmanlı Devleti’ni tehdit edemeyecek duruma gelmiştir.
Anadolu’da yürütülen İran propagandası sona ermiştir.
İranlıların elinde bulunan Kemah, Diyarbakır ve Mardin kaleleri ele geçirilmiştir.
Dönemin önemli bilginleri İstanbul’a getirilmiştir.
Doğu Anadolu, İran Azerbaycan’ı Osmanlı Devleti’nin eline geçmiştir.
Anadolu’da Şiiliğin yayılması gecikmiştir.
Dulkadiroğulları koruyan İran’ın gücü ortadan kalkınca 1515 yılında beyliğin toprakları ele geçirilmiş ve Gürcistan Osmanlı Devleti’nin denetimi altına girmiştir.
2- Çaldıran Savaşı Asker Sayıları Kaçtır?
Osmanlı kaynaklarında Osmanlı askeri sayısı 100 bin olarak, Safevi savaşçıları ise 40 bin civarında olarak geçiyor. Ancak bağımsız kaynaklar Osmanlı askerinin sayısını 140.000 ve 200.000 civarında olduğunu, Safevi kuvvetlerininde 60.000 civarında olduğunu yazıyor.
3- Osmanlı Safevi İlişkileri Ve Çaldıran Savaşı Nedenleri Nelerdir?
Safevi Devleti’nin 2. Murat döneminden beri özellikle Doğu Anadolu’yu ele geçirme politikası vardı. Bu amaçla bölgeye ajanlar gönderip, bölgede bir mezhep gerilimi yaratmaya çalışıyordu. Hatta Şahkulu ayaklanmasını Safevi Devleti organize etmişti. Yavuz Sultan Selim bu tehlikeye karşı Safevi Devleti’ni zayıflatmak için İran’a sefere çıktı. Sefer sonunda Şah İsmail ve Safevi Devleti çok ağır bir yenilgiye uğratıldı.
4- Osmanlı Safevi İlişkileri Ve Çaldıran Savaşı Sonuçları Nelerdir? Kısaca
Çaldıran’da elde edilen başarı Osmanlı’nın Doğu sınırlarını güvence altına aldı. Ayrıca İran hazinesi de ele geçirilmişti. Bu da Yavuz Sultan Selim’i ekonomik yönden güçlendirdi.
5- Osmanlı Safevi İlişkileri Ve Çaldıran Savaşı Tarihi Nedir?
23 Ağustos 1514 Tarihinde İki ordu Van Gölü’nün kuzeydoğusundaki Çaldıran Ovası’nda karşı karşıya geldi. Safevi ordusu bozguna uğradı.[1]