پۊختێوە جە تاریخو هۆرامانی و سرووشتو ژیوای خەڵکەکەیش
بەشۍ: حەڤڎەهەمە
نویستەی: #ئیبراهیم میکە عەلی#
حوکمو سان و بەگزادەکا هۆرامانی و زنجیرەو فەرمانڕەواییشا.
چی بەشیٛنە و بەشەکا دماتەرینە پەردەچیوٙما لاو یوٙ جە ڕوە ئیٛژاییەکاو ژیوای و وېیەردەو هۆرامانی و هۆرامیەکا، هەکە ئاڎیچ باسو سان و خان و بەگزادەکا هۆرامانی و قسەکەردەین سەرو زنجیرەو سانەکا و ڕیشەو بنەیانەکەیشا و ڕوٙشنایی وستەی سەرو ژیوای چڼ کەسېوەشا.
وەڵیٛ گرچیٛوینە ئەشوٙم بزانمیٛ هەکە وېیەردەو زنجیرەو فەرمانڕەوایی سانەکا هۆرامانی گیٛڵوٙوە پەی فرەتەر جە دویٛ هەزار ساڵا چېوەڵی و پەنجسەد ساڵێوە وەڵیٛ ئەڎابېیەی عیسای بەڕیٛزی.
چاگۆ زنجیرەو فەرمانڕەوایی سانەکا، بە بەهمەن بەگ کوڕو ئەسپەنیار کوڕو گوشتاسپی کوڕو زوٙرابی دەس پەنە کەروٙنە و دماتەر دەورانو بەهمەنی دوەمی و هەروەرەنە هەتا مێ سەرو دەورانو بەهمەنی یەرەمی هەکە بە هەژدە پەشتیٛ یاووٙوە سەرو بەهمەنی یوەمی، ئیٛمە چی کوڵە باسەنە بەهمەنی یەرەمۆ دەسپەنە کەرمیٛ، چوونکە چاگۆ ئیٛتر پەشتاوپەشتشا ڕوٙشنا.
یوەم فەرمانڕەوا نامیٛش بەهمەن بېیەن و گوایا نەوەو ئا بنەیانە موغ - موگە زەردەشتیا بېیەن هەکە وەختو هەڵمەتەکیٛ ئەسکەڼەری مەکدوٙنینە پەی سەرو دەسەڵاتو هەخامەنشینەکا ئاواریٛ بییٛبیٛنیٛ و ڕوەشا کەردیٛبیٛ هۆرامانی.
دلیٛ سەرچەمەکانە پی تەشکە باسو سەرئاماکەی کریان: بەهمەن سنعەش یەریٛ ساڵیٛ بېیەن تاتەش هەکە نامیٛش باڵوڵ بېیەن مەردەن و بەهمەن هەتیم کەوتەن، هەرجوٙر بېیەن ئەڎێش زل کەردەن هەتا بېیەن بە هەرزەکار و کەردەنش بە شوانەو دەگاو هۆرامانی، ئا سەردەمە سەروەتو سامان فرە نەبېیەن، گیٛرە گردو دەگێوە چل پەنجا سەرێوە ئاژەڵشا بیەبوٙ، پەوچی بەهمەن تاوانش شوانەییشا کەروٙ، چڼ ساڵێوە پا ڕەواڵە شوانەییش کەردەن، هەتا ڕوێوە گەلەکەیش بەروٙ ڕوەو دوٙڵ و دەرېوە هەکە پەنەش واچا (کاوکلوٙ) ، عەسرو ئا ڕوٙیە ژەرەژېوە ڕاوە کەروٙنە و بە خنجەرەکیٛش سەرەش بڕوٙنە و دمای ماوێوە ڕاش گنوٙ مەڕێوە بازنەیییٛ گولانیٛ مڎیوٙ کەسېوە دلیٛ مەڕەکیٛنە ئینا خەڵوەتەنە و خجڵو ڕاز و نیازی و خوڎا پەرساین، ملوٙ لاش و ژەرەژەکیٛش بە خەڵات مڎوٙپەنە، ئاڎیچ دمای دەسوەشیی فرەی پەنەش واچوٙ ماڎام پاسەنە ئەشوٙم ژەرەژەکیٛ بەریۆ یانەو ویٛتا و کەسېوە هەرمانکەرتا پاکەش کەروٙنە و بریٛژندیٛش، ئینجا پەیم باریۆ با پەی وەربانگیم وەرونەش. (خونچیوٙ ئی ڕازیٛ دەوروپشتو ساڵەکا 400 ی کوٙچیرە قومیێبوٙ) .
بەهمەن کرژ ژەرەژەکیٛ بەروٙوە پەی یانەی و ئەڎێش یاونوٙنە و ئاڎیچە ژەنېوە کردیٛ و گورج و گوڵە بوٙ و کرژ ژەرەژەکیٛش پاکە کەردیٛنە و بریٛژنێنەش و چەنی نانی پیٛتیٛنەشۆ و ویٛرەگا دیٛرێوە بە بەهمەنیرە کیاستیٛنەشۆ پەی خوڎاپەرسەکەی هەتا پەی ژەمەو ویٛرەگایش وەروٙش.
ئا پیا خوڎاپەرسە نامیٛش جەلالەدینی غازیی بېیەن و ۋەرو ئانەیە هەکە یوەمجار بەهمەنی ویٛستەنۆ، دلیٛ هۆرامیەکانە بە غازی بەهمەن ئەژناسیان و دماتەر بە (غازی بن) شوٙرەتش بەرکەردەن.
هەکە بەهمەن ژەرەژە سورۆکریێکیٛش بەردۆ پەی دلیٛ مەڕەکیٛ پەیش و دمای ئانەی وەربانگش کەردۆ و پیٛوە تیٛرشا وارد، دوعێ خەیریش کەردیٛ پەی بەهمەنی و ئاڎیچش فیٛر کەرد چەنی شوکرو خوڎای کەروٙنە و دوعێ کەروٙ.
ئیٛتر چا وەختە بەدما بەهمەن جار جار هەروەختێ پەردەچیێش سەردیٛ لاو ئا پیا خوڎاپەرسەی و ئاڎیچ موچیاریش کەریٛ و ڕای ڕاسەش نیشانە دیٛ.[1]
.