#Efrîn# di bin dagîrkeriyê de (195): Gundê “Kêla” – vêrgî û veşartinên zorane, gundekî niştecîkirinê yî nû û hilkirina darên zeytûnê, girtinine bêsûcane, şer û pevçûn.

Geregoşiya rakirina çekan û pevçûnê di nav milîseyan de, navnîşanine berz in ji serberdayetî û tunebûna aramiya serwerkirî re li Efrînê, yên ku Dagîrkeriya Turkiyê ji bêtirî çar salan ve ferz kirine, da ku bi hemî pîvanan herêm ne aram be, û kiryarên ku rojane dibin wê tekez dikin.
Ev jî hin binpêkirin û tewanên têkel in:
= G .”Kêla”:
Bi Navça Bilbilê ve girêdayî ye, /22/K.M ji navenda wê dûr e, ji dora/175/malan pêkhatî ye, dora/1100/nişte ji nişteciyên Kurd ên resen tê de bûn, dema dijberiya li ser herêmê hemî penaber bûn, jê 90% vegerîn, û dora/15malbat=125nişte/ ji anîndeyan tê de hatin niştecîkirin. Di dema şer de bi piçekî ziyan gihîşte malên “Qadêr Elî Birîmo, Henan Bêrem, Bêrem Bêrem”.
Milîseyên “Feyleq El’mecid” (ya ku “Eşref Emûrî – Ebû Zehir” yê ji “Şêr Mexar – Gundewarê Hemê” û mala Hemwelatî”Selah Me’imo” bi zorê biriye, serkêşiya wê dike) gund desteser dikin, mala Dilovanber”Mistefa Bêrem” ji xwe re kirine biryargeheke leşkerî, û tiştmiştên hin malên ku dest danîne ser dizîn, û ji yên din jî hin xwarinvexwarin, firaxên baqirî, alav û amûrên elektirîkê, û herweha jî tevaya acetên nanpêjgeha otomatîk a Dilovanber”Ehmed Elo” û avahiya wê jî ji pêz û dewêr re kirin stewil, /2/pîkab Honday nûjen ên “Elî Ezîz” û “Ehmed Elo” û tirektoreke çandiniyê ye “Ehmed Mihemed Şêxo” û /6/tirektor jî -piştî dandina vêrgiyeke mezin- xwediyan vegerandin; Û weha jî dizîna guheztok (tirans) û kebil û dîrakên toreya elektirîkê ya giştî, dîrakên toreya telîfûna giştî, kebil û dîrakên xeta elektirîkê ya serekîn ji çateriya Gundê “Qêsim” ê hevcîwar de ta gund, û giropa zayenda elektirîkê ya stasyûna hilkişandina ava vexwarinê ya taybet ji şeş gundan re (ya ku paşê ji aliyê komeleyekê ve ji nû ve hate amedekirin, lê hin perçeyên wê careke din hatin dizîn û ji çar salan ve derketiye derveyî xizmetguzariyê).
Û wan dest danîn ser dora/700/darên zeytûnê yên “Malbata Elo, Sebrî Me’imo, Qadêr Elo” û hin din, ji bilî wê jî dizîna berheman di mûsimê de, û bi ser de ferzkirina vêrgiyên têkel, jê werzên (mûsim) çiloyê tirî û behîvan, û dora/150/ tenke zêtê zeytûna (16K.G) -hersal- li ser gund tev de; Û heman milîseyan mêrên gund û aletên wan -bê kirê(belaş)- di xizmetguzariya zeviyên zeytûnan ên ku dest danîne ser de, bi darê zorê bi kar tanîn.
Û weha jî wan bisedan darên zeytûnê bêwijdan û hovane, tevaya darên daristaneke îhracê ye çandiniyê bi rûberiya çar hiktaran li Bakurê gund, û ji daristanên ku li çiyayên dor gund, ji bo êzingkirin û bazirganiyê qut kirin; Bi ser de jî çêrandina keriyên pêz -bêwijdan- di nav zeviyên zeytûna de, û gefkirina û dijberîkirina xwediyan ger ew li pêşiya wan bisekinin an gilî bikin, û tiştê bi Hemwelatî “Mihemed Elî Elo” re li 16.5.2021an Z û “Cemîl Hesen Îbiş” û herdu zaroyên wî yên negihayî re li 4.6.2020an Z çêbûye nimûne ye.
Û xelkê gund rastî cûrbecûr binpêkirin û tewanan hatin, mîna revandin û girtinên bêsûc, veşartinên zorane, îşkencekirin, peresitandin û H.W.D; Bideha ji wan bi demên têkel -gihîşte sê salan- hatin girtin di gel dandina bace û vêrgiyên diravî, û ji 29.3.2018an Z ve û ta niha çarenûsa”Ehmed Şêxo kurê Seydo û Qedriyê/28/sal” ê zorane girtî û veşartî ne diyar e, lê herdu hemwelatî “Parêzer Menan Ehmed Bêrem/42/sal – yê ji 31.8.2021an Z ve girtî, Ehmed Reşîd Hisên/43/sal – yê ji 28.7.2021an Z ve girtî” cezakirineke nemafdar bi salekê di Hepsa “Maratê” de – B.Efrînê diqedînin.
= Gundekî niştecîkirinê yî nimûneyî û guheztina zeviyeke zeytûna bo komelgeheke niştecîbûnê:
– Di navêna herdu gundên “Keferom û Elkê” de – Navça Şera, li cîgeheke bi /20/K.M ji aliyê Bakur ve ji Bajarê Efrînê dûr û bi darine îhracê yen sinoberê hatibû çandin, bi tevahî darên wê hatin hilkirin û êzing jî bo navendeke bazirganiyê ye Milîseyên “Firqit Elsultan Mûrad” li Gundê “Keferomê” hatin rêkirin, gundekî niştecîkirinê yî nimûneyî ji /360/malî pêk tê (her malek bi rûberiya/121 M çarkoşe/) û bi kolanine sîstemkirî û xizmetguzariyên giştî û binevahiyan hate avakirin, û bêtirî/70/malbatî ji anîndeyan tê de dan bicîkirin.
Serkêşekî Milîseyên “Firqit Elsultan Mûrad” bi navê “Erabe Idrîs” (kurê birayê “Selîm Idrîs” e, Wezîrê Berevaniyê yê berê li ba Hikometa Hemahengiyê” ye, û ji Bajaroka “Elmibarekê” ye – Gundewarê Humsê), bi perên “çalakiyeke xêrxaziyê” ye ku endamên wê ji Humsê li welatên kendava Erebî, serpereştiya pirojeyê kir, û weha jî wî pirojeyeke din li nêzîk Gundê “Metîna” – N.Şera (ye ku berê ji ber erênekirina “Encûmena Xwecihî” li ser hatibû rawestandin, û Komela “Destên Sipî” jî wê hîngê dixwest bigirta) ji nû ve vejand.
– Li gor jêdereke xwecihî û perçevîdyoyeke êliktironî ye ku cîgeha “Efrînpost” belav kiriye, dora /300/darî zeytûnê yên berhembilind, ji zeviyeke li derbasgeha Bajarê Cindirêsê ya Rojhilat û ye Hemwelatiyê koçber “Ciwan Elî Yûsêf” ji xelkê Gundê “Xezîwê” – Şêrewa, ji aliyê “Ebdo Zemzem” ve -yek ji serkêşên Milîseyên “Nûr Eldîn Zengî” û ji Gundê “Qibtan Elcebel – Gundewarê Heleb ê Rojava”- hatin hilkirin û êzing jî firotin, û piştî erd rût bû, wî bi erêkirina Encûmena Xwecihî û ji bo avakirina komelgeheke niştecîbûnê ye taybet bi anîndeyan ew erd parve kir, da ku guhertina demografî li herêmê cîbecî û kûr bike; Divê were zanîn ku li gorî zagonên dewletê çênabe ku erdên çandiniyê -bi taybetî yên bidar- bibin ciyên avahiyên rûniştinê.
= Girtinine bêsûcane:
Destlatên dagîrkeriyê ev girtin:
– Ji dora du heyvan ve, Hemwelatî “Mihemed Nebî Mecîd/38/sal” ji xelkê Gundê “Erebwêranê” – N.Şera, bi tuhmeta qutkirina darine îhracê; Lê daristanên ku li dor gund, ji aliyê Milîseyên “Elcebhe Elşamiyê” ve, bi rengekî fere têne qutkirin.
– Li navîna Avdara borî, Hemwelatî “Mihemed Remzî (Ebû Şakêr)/35/sal” ji xelkê Gundê “Elîcaro” – N.Bilbilê, ji mala wî li Taxa Eşrefiyê li Bajarê Efrînê, bi tuhmeta Têkeliyê bi Rêvebiriya Xweser a berê re, û li 19.4.2022an Z -piştî ku baceyeke diravî li ser hate ferzkirin- hate berdan.
– Ji dora heyvekê ve, herdu bira “Şiyar/27/sal û Mihemed Samî/30/sal” ji xelkê Gundê “Qîbarê”, ji mala wan li Taxa Eşrefiyê li B.Efrînê, bi tuhmeta têkeliyê bi R.X a berê re, û “Şiyar” piştî heftakê hate berdan, û yê din jî me nikanî çarenûsa wî nas bikira.
– Ji dora heyvekê ve, Hemwelatî “Tewfîq Hisên Qereçol/45/sal” ji xelkê Gundê “Satiya” – N.Mabeta, ji aliyê Îstixbaratên Turkiyê û “Asayêşa Leşkerî” ve, û birin Efrînê, da ku li 12.4.2022an Z -piştî ferzkirina baceyeke diravî li ser- berdin; Û berê jî bi heman tuhmeta têkliyê bi R.X a berê re hatibû girtin.
– Li 16.4.2022an Z, Hemwelatî “Mistefa Mihemed Eltanê/43/sal” ji xelkê Gundê “Mist’eşûra” – N.Mabeta, bi behaneya têkeliyê bi R.X a berê re, û li 21.4.2022an Z hate berdan.
– Li 19.4.2022an Z, Hemwelatî “Luqman Hemîd Hesen/38/sal” ji xelkê Gundê “Hecqasma” – N.Mabeta, bi tuhmeta Têkeliyê bi R.X a berê re.
= Tevlihevî û serberdayetî:
– Li 18.4.2022an Z, di navêna du giropên Milîseyên “Elcebhe Elşamiyê” de, bi çekên sivik û orte pevçûnin çêbûn, ji ber girtina yekê ji wan riyeke li nêzîk “Gergeha Qabanê” li B.Efrînê li pêş derbasbûna makîneyeke giropa din, û di encamê de ziyan gihîştin hin makînên li cîgehê, û tirs di nav sivîlan de çêbû.
Û di heman rojê de -berî fitara- di nav du giropên Milîseyên “Firqit El’mu’itesêm” û “Firqê nehan – El’tasî’e” de, li nêzîk derbasgeha B.Efrînê ya Rojava, di navêna sûtemengeha “Sebrî Hiso” ya dest danîne ser û Gundê “Cûmkê” de pevçûnin derketin, ji ber hewildanên destdanîna “El’mu’itesêm” li ser leşkergeha Gundê “Qîbarê” û malmewaline desteserkirî û birina wan ji “Tîpa(Firqa)Nehê”, bi behaneya ku ew di bin çarçewa wê de ne; Û di encamê de ji her aliyekî endamek hate kuştin û deh din jî birîndar bûn, bi ser de jî tirs kete nav sivîlan, û Riya Efrîn – Ezaz hate qutkirin.
– Li 23.4.2022an Z, di nav endamin ji Milîseyên “Tîpa (firqa) nehan” û “Lîwa’i El’selam” de, li kolana giştî ya ku dere Gundê “Turindê”, Başûrî “Gergeha Qabanê” li B.Efrînê, ji ber nakokiya di nav du endamên wan de, pevçûnin derketin, û di encamê de ajovanê otombîleke teksî ye giştiyane ji anîndeyan hate kuştin, sisê din jî birîndar bûn û tirs kete nav sivîlan.
= Binpêkirinin din:
Milîseyên “Lîwa’i El’muntesêr Bîlah” di kolandin û tevdanên cîgehên kevneşopî de berdewam in, û ji ber pirojeyên wan ên di nav zeviyeke zeytûna de (ye li Başûrê Gundê “Hebo” – N.Mabeta û li nêzîk Bîra “Qirşîlê” dikeve, û ye “zaroyên Mihemed û Sebrî û Cemîl Cergo” – ji xelkê Gundê “Sariya” yî hevcîwar) hin dar hatin hilkirin û hin jî bêwijdan û hovane hatin qutkirin, digel wê jî rêşkirina erdê ji bo lêgerîna li kevneşop û kinzên binerd û dizîna wan.
Milîseyên ku pîsîtiyê bi hev re û di nav hev de weha bikin, dê -li gor siyaset û kiryarên dijmanetiyê yên ku Hikometa Dad û Geşepêdanê (El’edalê We Eltenmiyê) ya Turkiyê pilan kiriye- di dermafê Herêma Efrînê û xelk û malmewalên wê de bêtir pîstir û tewanbartir bin.
Nivîsgeha ragihandinê- Efrîn
Partiya Yekîtî ya Demokrat a Kurd li Sûriyê[1]