کورد دلۍ چەرخەکا تاریخینە
بەشۍ: سەڎ و نەوەڎ و چوارەمە
نویستەی: #هاوڕێ باخەوان#
ساڵەو (1879ز):چن تۊمارێ پېوەس پی ساڵېوە ئینێ وەردەسەنە:
*ئەچی ساڵېنە، وەچەکۍ بەدرخانی (حوسێن کەنعان پاشا و عوسمان پاشا جە سەرنیشت)راپەڕێ، جاڕو سەربەۋېییشان دان، ناوچەکانو چۆلەمێرگ، ماردین، میدیات و نوسەیبین)شان ۋستەن چېرو سایەو وېشان.
*پەی یوەم جاری فەرهەنگی کوردی_فەرنسی، بەدەسو (ې. ژابا)ی نویسیابۍ، فێردیناند یوستی بە فەرمانو ئەکادیمېیاو ڕووسی وەڵاکەردەنۆ.
*پاییزو ئی ساڵېنە، موشیر پاشا یاگۍ دەروێش پاشاینە نریارەو کریا بە فەرماندەو لەشکەرو چوارو ئەنەدۆڵی پەی سەرکوتکەردەی کوردەکا و دەسەڵاتێ فرەش جە لاو ئەستانەیۆ دریا پەنە.
*یاردیدەرو کونسولو بەریتانی جە وان، چەنی شېخ عوبەیدوڵڵای کۊبېیەنۆ، ئینگلیزەکۍ قەرارشان دا کە چەک پەی شېخی بکیانان.
*نیمەو یەکەمو ئی ساڵېنە، تورکەکۍ لیژنێوەشان پەی ناوچەکانو ئەرزەڕۆم و خارپوتی کیاست، پەی ئانەی جە گرفتەکانو ئا ناوچا چەنەکۊڵیایی بکەران، لیژنەکە بېیەنۍ بە ئەرک سەرو خەڵکو ناوچەکەیۆ و هیچ هەرمانێ چامنېچشە نەکەردە، ئەندامۍ لیژنەکەی ئینۍ بېنۍ: عەبدین پاشا و ماناس ئەفەندی.
*ئەچی ساڵېنە، شەجائولدەولەو ئێرانی، نزیکەو پەنجا شېخۍ کوردیش هۊرواسێ و شېخ عوبەیدوڵڵای شەمزینیچش پانەیە تۊمەتبار کەرد کە زەرەرو سەڎ هەزار تمەناش ئەو ئێرانی دێنە.
* نیشتەجایاو هەرېمو دیاربەکری، جە لاو کاربەدەساوە شکاتشان کەرد، چونکوم دەس درېژی و هەرمانۍ ناإڕەوێ هېزە نیزامی و غەیرە نیزامییەکا یاوابۍ چڵەپۊپە.
*دۋۍ کاربەدەسۍ ئینگلیزی پەی جەمکەردەی زانیاری لوێ پەی سەرنیشتو کوردەسانی، نامېشان (کروفدیر و فوزیر)بۍ.[1]