دیدار: تایبەت

رۆمان خەلیل ماموستایێ بسپۆر د بوارێ یاسایا دەستووریدا، خوەدیێ پەرتووکا (یاسا نەئارمانجە) کۆ ئێکەم پەرتووکە د بوارێ یاسایێ دا ب دیالێکتا بەھدینی بھێت نڤیساندن، و نھا کەڤتیە بەر دەستێ خوێندەڤانان. دا زێدەتر نڤیسەرێ پەرتووکێ و بەرھەمێ وی بنیاسین د ڤێ دیدارا تایبەت دا بەرسڤا چەند پسیارێن مالپەرێ خەدەنگ ددەت.

خەدەنگ: ئەم نڤیسەری بنیاسین؟
ناڤ : رۆمان خەليل رسول
ژ دایکبوون: 18/2/1992
دبلۆما بلند ب ياسا گشتى و ماستەر ب ياسا دەستوورى، و نھا سەرۆکێ بەشێ کارگێرى ياسا ل پەيمانگەها رواندز لقێ زاخۆ یە.

خەدەنگ: مەرەما نڤیسەری ژ پەرتووکێ چییە، بۆچی ناڤێ (یاسا نە ئارمانجە) ھەلبژارتیە؟
پەرتووکا ياسا نە ئارمانجە بۆ کەسێ تايبەتمەند ب ياسايێ و کەسێن گشتى ژى هاتیيە نڤێسين، ياسا نە ئارمانجە بۆ دوو لايانان ڤە 1- نا بت دەق و بەندێن ياسايى ب پيرۆزيەکا رەها بهێن ديتن کو ژ چارچووڤێ شرۆڤەکرنێ و رەخنەيێ بهێن دەرئێخستن، ئانکو هەر ياسايەکا دهێت سەپاندن ل سەر مە ئەم دشێن شرۆڤە و رەخنە بکن بۆ پتر گونجاندن و پێش ئێخستنا ياسايێ.
2- ياسا ب خوە نە ئارمانجە بەلکو ئالاڤە بۆ ئارمانجێن فەلسەفا دەولەتێ، لەورا دڤێت خەلک و دەستهەلاتدار هوشياربن د کارئينانا ڤى ئالاڤى.

خەدەنگ: ناڤەرۆکا پەرتووکێ بەحس ل چ دکەت؟
پەرتووک ب خوە دابەشى (14) بەشان هاتيەکرن و هەر بەشەک بابەتەک تايبەت بخوەڤە گرتیيە، بەلێ ل دوماهيێ هەمى ل بن ئێک سه کومڤە دبن ئه و ژى کو ياسا نە ئارمانجە بەلکو ئالاڤە بۆ ئارمانجان، تێگەهێ ياسايێ ب گشتى و فەلسەفا دادپەروەيێ و ياسايى دەستوور د ناڤبەرا تيۆرى و ژيوارى ديسان ماف و هەروەسان دەولەتا ياسايى، و چاڤدێريا پەلەمانى ل سەر کارێن حکومەتێ و دادگەها دەستوور و دادگەها کارگێرى شورەش و ياسا ئەڤ هەموو مژار و بابەتێن پەرتووکێ نە.

خەدەنگ: وەکە دیار ئەڤە ئێکەم پەرتووکا بەھدینیە دەربارەی یاسایێ ھاتبت نڤێساندن، ئەڤە چەند گرنگە بۆ جڤاکی و کومەلگەھێ ب گشتی؟
بێ گومان ياسا زانستەکێ گەلەک گرنگە بۆ جڤاکى ژ بەرکو ياسا هەموو لايەنێن ژيانا مروڤى د ژيانێ دا رێک دئێخت بۆ بەردەوام بوون و گەشەکرنا جڤاکى لەوران هەبوونا پەرتوکەکا ياسايى ب زمانێ کوردى باهدينى ئێکەم پێنگاڤە کو خەلک بەشدارى ئەڤى زانستى بکت بۆ پتر هايدارى ماف و ئازاديێن خوە ببت، بشێن بزانت کا ب چ رەنگ و شێواز دشێت بەرەڤانيێ ژ مافێن خوە بکت.

خەدەنگ: دەستپێکا ھزرا نڤێسینا ڤێ پەرتووکێ ل سەر ڤی بوارێ گرنگ ژ کیڤە ھات؟ و کەنگی ب دوماھیک ھاتیە و کەڤتیە بەردەستێ خوێندەڤانی؟
جريسکا ڤێ نڤێسينێ ساڵا 2019 ل دەڤ مە پەيدابيە ل دەمێ من پەرتووکا (The rule of law ) يا دادوەرێ برێتانى (Tom Bingham) خواندى، ژبەرکو پەرتووکا ياسا نە ئارمانجە نە بتنێ پەرتووکەکا ياسايى يە بەلکو فکرى و فەلسەفه و سياسى ژى یە‌‌، و ئەڤ پەرتووکە ل دوماهيکا 2020 ژ نڤێسينى ب دوماھیک ھاتیە بەلێ ژ بەر چەند ئەگەرەکان ل مەها 9 يا ساڵا 2021 ژ چاپێ ڤەگرەيايە و کەڤتيە بەر دەستێ خوێندەڤانێ هێژا.

خەدەنگ: گەلەک جاران خوێندەڤانێن دەڤەرا بەھدینان گلەیا وێ یەکێ دکەن کۆ د بوارێن جودا جودا دا ل چاڤ دیالێکتێن دی ب کێمی پەرتووک ب دیالێکتا بەھدینی دھێنە نڤێسین، تۆ ڤێ یەکێ بۆ چ ڤەدگەرینی؟
بێ گومان گلەيا خوێندەڤانان د جهێ خوە دايە، ئەز ب خوە ژى وێ گلەيێ دکم بۆ نموونە پەرتووکێن کوردى د بوارێن زانستى دا تەندورستى، بايلۆجى و کيمیايى ئەز د شێن بێژم هەر نينن، ديسان بوارێ زانستێ ئابوورى و کارگێرى و جوگرافى و گەلەک بوار هەنە پەرتووکێن بەهدينى ل سەر وان بواران د پەرتووکخانەيا کوردى دا نين، تا ئاستەکێ باش ل ڤێ دوماهيێ بزاڤا وەرگێرانێ باش بوويە و هەر ديسان پەرتووکێن ئەدەبى د زۆرن د پەرتووکخانەيان ڤە.

خەدەنگ: دیتنا تە بۆ نڤێسینا بەرھەمێن کوردی د نۆکەدا ب گشتی؟ و داخوازیا تە بۆ نڤیسەرا؟
بەرهەمێن کوردى د ئاستەکێ باش دا نە، بەلێ دخوازم نڤێسەر بەندێن خوە يێن هزرى بقەتينن، رەخنەيا ئاڤاکەر د بەرهەمێن خوە دا خورتر و تيژتر لێ بکن د چ بوار دا بت، چونکى ب ديتنا من جڤاکێ مە د نۆکە دا و د پرانيا پياڤان دا پێدڤيیە بهێت شرۆڤەکرن و رەخنەکرن.

خەدەنگ: ژبلی ڤی بەرھەمی نڤیسەر ڕۆمان خەلیل پێشتر چ بەرھەمەکێ دن ھەبوویە؟
ياسا نە ئارمانجە بەرهەمێ من يێ سيێ يە، پێشتر ئانکو دشێن بێژن ئێکەم بەرهەمێ من ل مسرێ هاتيە چاپکرن ب ناڤێ (بسپوريا دادگەها دەستورى ب لادانا ياسايى) ب زمانێ عەرەبى هاتيە بەڵاڤکرن، و بەرهەمێ دوويێ ل عێراقێ هاتیە چاپ و بەلاڤکرن ب بناڤێ (چاڤدێريا دادگەها دەستورى ل سەر دەستوريا ياسايان)، ئەڤ هەر دوو بەرهەمە ل دور ڕۆلێ دادگەها دەستوورى دزڤرن و داکۆکى کرنە ل سەر خورتکرتا بسپۆريا چاڤدێريا دەستووريا ياسايان، و د پلان دايە بەرهەمەکێ دى ب زمانێ کوردى بەهدينى بنڤيسين.

خەدەنگ: پەیاما تە بۆ خوێندەڤانێن پەرتووکان؟
پەياما من بۆ خوێندەڤانان ئەوە کو پەرتووکان د هەموو بواراندا بخوينن، و چونکى ژيان هەمە رەنگە و گەلەک پياڤان ب خوەڤە دگرت، لەوران هەتا کو مرۆڤ بشێن ژيانێ ب هاژۆت دڤێت د وان بواران دا زانا بت و‌ زانا بوون ب ئاسانى ناهێت، ب تايبەتى بابەتەکێ ياسايى کو گرێدايى ماف و ئازادى و ديسان ژيان و پاشەڕۆژا مه بت ئەڤجا ب چ رەنگ ئەز وەک خوێندەڤانەک پەرتووکا ياسايى نە خوينم؟

و ل دوماھیێ زۆر سوپاس بۆ مالپەرێ خەدەنگ يێ رەوشەنبيرى، و داخوازا سەرکەڤتنێ و بەردەواميێ بۆ دخوازين.[1]