Bibliotek Bibliotek
Søk

Kurdipedia er de største kildene for kurdisk informasjon!


Search Options





Avansert søk      Keyboard


Søk
Avansert søk
Bibliotek
Kurdiske navn
Kronologi av hendelser
Kilder
History
Bruker samlinger
Aktiviteter
Søk Hjelp?
Publication
Video
Classifications
Tilfeldig element!
Send
Send artikkel
Send bilde
Survey
Dine tilbakemeldinger
Kontakt
Hva slags informasjon trenger vi!
Standards
Vilkår for bruk
Element Kvalitet
Verktøy
Om
Kurdipedia Archivists
Artikler om oss!
Legg Kurdipedia til ditt nettsted
Legg til / Slett e-post
Besøkende statistikk
Element statistikk
Fonts Converter
Kalendere Converter
Språk og dialekter av sidene
Keyboard
Hendige lenker
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Språk
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Min konto
Logg inn
Medlemskap!
Glemt passordet ditt!
Søk Send Verktøy Språk Min konto
Avansert søk
Bibliotek
Kurdiske navn
Kronologi av hendelser
Kilder
History
Bruker samlinger
Aktiviteter
Søk Hjelp?
Publication
Video
Classifications
Tilfeldig element!
Send artikkel
Send bilde
Survey
Dine tilbakemeldinger
Kontakt
Hva slags informasjon trenger vi!
Standards
Vilkår for bruk
Element Kvalitet
Om
Kurdipedia Archivists
Artikler om oss!
Legg Kurdipedia til ditt nettsted
Legg til / Slett e-post
Besøkende statistikk
Element statistikk
Fonts Converter
Kalendere Converter
Språk og dialekter av sidene
Keyboard
Hendige lenker
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Logg inn
Medlemskap!
Glemt passordet ditt!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Om
 Tilfeldig element!
 Vilkår for bruk
 Kurdipedia Archivists
 Dine tilbakemeldinger
 Bruker samlinger
 Kronologi av hendelser
 Aktiviteter - Kurdipedia
 Hjelp
Nytt element
Biografi
Azad Karimi
13-01-2023
شادی ئاکۆیی
Statistikk
Artikler 521,680
Bilder 105,523
Bøker 19,652
Relaterte filer 98,441
Video 1,419
Bibliotek
Norsk-kurdisk (kurmanjî) il...
Bibliotek
Ny i Norge; ordliste norsk-...
Bibliotek
Norsk nå!; ordliste norsk-k...
Biografi
Gelawesh Waledkhani
دەوڵەتی دۆستەکی
Gruppe: Artikler | Artikler språk: کوردیی ناوەڕاست
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Ranking element
Utmerket
Veldig bra
Gjennomsnittlig
Dårlig
Dårlig
Legg til i mine samlinger
Skriv din kommentar om dette elementet!
Elementer historie
Metadata
RSS
Søk i Google etter bilder relatert til det valgte elementet!
Søk i Google for valgt element!
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

دەوڵەتی دۆستەکی

دەوڵەتی دۆستەکی
دەوڵەتی دۆستەکی
#کەیوان ئازاد ئەنوەر#

زاراوەی دۆستەکی لە سەرچاوە مێژووییەکاندا بە چەندین ناوی جیا جیای نزیک لە یەک هاتووە، لەوانە ''دۆستەک، دۆشتەک و دۆشنەک''، کە ''دۆستەک'' ڕاستترینیانە. ئەمە و جگە لە تۆماری دەیان مێژوونووسی تری به و شێوانه و هەندێکی تریش بە دەوڵەتی ''دۆستەکیی مەروانی'' ناویان بردووە. مەڵبەندی ئەم دەسەڵاتەش لە شاری ''دیاربەکر'' واتە ''ئامەد''ی باکووری کوردستان بووە. لە ماوەیەکی کەمیشدا سنووری دەسەڵاتی بۆ ناوچەکانی ئەرمەنستان له لایەک و مووسڵ و جزیرە له لایەکی ترەوە فراوان کردووە. لە گرنگترین مەڵبەندەکانی حکوومەتەکەش شارەکانی ''دیاربەکر، جزیرە، میافارقین، ماردین، نوسەیبین، مووسڵ، ئەرجیش، ئارزن، فەڵات و بەدلیس'' بوون، بەڵام کاتێک بمانەوێت سنووری ڕاستەقینەی ئەم دەسەڵاتە دیاری بکەین، دوچاری گرفتێکی سەخت دەبین، چونکە ناجێگیریی بارودۆخی سیاسیی حکوومەتەکە و شاڵاوی بەردەوامی هێزەکانی دەرەوە بۆ سنوورەکانی ئەم دەسەڵاتە، بەردەوام گۆڕانگارییان لە سنووری دەسەڵاتەکەی کردووە. سەبارەت به و مەڵبەندانەشی ئاماژەیەیان پێ درا، لە قۆناغێک لە قۆناغەکانی تەمەنی ئه و حکوومەتە بەشێک بوون لە ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی.

دامەزراندنی ئه و حکوومەتە وابەستە بوو به و بارودۆخەی سەردەمەکە دروستی کرد. بەتایبەت لاوازبوونی دەسەڵاتی خەلیفەکانی عەباسی لە نیوەی یەکەمی سەدەی دەیەمی زایینی، لە دیارترین هۆکارێک بوون، بۆشاییەکی سیاسیی ناوچەی دیاربەکر بگرێتەوە. دیارە ئەوەش دوای دەرکەوتنی بوەیهییەکان و دەستگرتنیان بەسەر دەوڵەتی خەلافەت و داگیرکردنی شاری بەغدا لە ساڵی 945ز هات. تەنانەت بوەیهییەکان سەرجەم دەسەڵاتە سیاسی و سەربازییەکانیان لە خەلیفە سەندەوە و لە ماڵەکەی خۆی وەک خانەنشینێک مامەڵەیان لەگەڵدا کرد. بە ڕادەیەک خەلیفە ''تائیع بیللا''، کە لە سەردەمی خەلافەتەکەیدا ئەم حکوومەتە دامەزرا، ناوی لە وتاری ڕۆژانی هەینی نەهێنرا و تەنیا بووە جێبەجێکاری بەرنامە و پلانی بوەیهییەکان لەناو دەوڵەتەکەدا. ئەمه و خودی بوەیهییەکانیش، له و کاتەدا ئەوەندەی بەلایانەوە گرنگ بوو شاری بەغدا بەتەواوی کۆنترۆڵ بکەن و هێزی ئایینی و سیاسیی خەلیفەکانی عەباسی کەم بکەنەوە، ئەوەندە بەلایانەوە گرنگ بوو، کە لە ناوچە دووردەستەکان چی ڕوو دەدات و چی دەکرێت؟ بەتایبەت شار و ناوچەیەکی دوورەدەستی وەک ''ئامەد''. بەدەر له و هۆکارانەش ململانێی نێوان دەوڵەتی خەلافەتی عەباسی و بوەیهی و بیزەنتییەکان لەسەر دەسەڵات و فراوانکردنی سنووری دەسەڵاتیان لەسەر حیسابی یەکتر، هۆکاری پەراوێزخستنی ناوچە سنوورییەکان بوون. هەربۆیە لەنێو ئه و بارودۆخەدا ''بازی کوردی'' وەک سەرۆکی هۆزی حەمیدی کوردی و خاوەن کەسایەتییە سیاسی و بوێرەکەی، ڕۆڵی خۆی لە دامەزراندنی ئه و حکوومەتەدا گێڕا.

لە مێژووی ئەمە حکوومەتەشدا چەندین ئەندامی بنەماڵەی مەروانی دوای ''باز ئەبو شوجاعی کوڕی دۆستەک'' گەیشتنە پایەی دەسەڵات، کە هەریەکەیان ڕۆڵی خۆی لەسەر سەردەمەکە بینی بەتایبەت ''ئەبو عەلی مەروان'' کە هەندێک لە سەرچاوەکان بە دامەزرێنەری دووەمی ئەم دەوڵەتەی دەبینن. هەریەک لەوانیش وەک حکوومەتەکانی پێشوو لە ململانێیەکی بەردەوامی دەوڵەتانی خەلافەتی ''عەباسی سوننە و فاتیمی شیعه'' و دەوڵەتانی ''بوەیهیی شیعە و عوقەیلی سوننە''دا بوون، کە دووانیان دەوڵەتی خەلافەت و دووانی تریشیان دەوڵەتی ئاسایی بوون، بەڵام ئایینزاکانیان جیاواز بوو، بۆیە بەردەوام لە ململانێدا بوون. لەگەڵ ئەوەشدا میرەکانی ئەم دەسەڵاتەش هەوڵیان دا گەشە بە چەند لایەنێکی ئابووری بدەن، لەوانە ''کشتوکاڵ و سامانی ئاژەڵ''. لەم بوارەدا بەروبوومەکانی ''ڕەز و میوە و گەنم و جۆ'' لە ناوچەکانی ''جزیرە، ئامەد، میافارقین، حەسەنکێف و نوسەیبن''. لە دەریاچەی ئەرجیش (خەڵات)یش بەرهەمی ماسیی جۆری (گرنج) بنەمایەکی ئابووریی بۆ دانیشتووان و حکوومەت دروست کرد، تا ئەوەی لە بواری بازرگانیکردندا کاری پێ کرا و هەناردەی دەرەوەی حکوومەتەکە کرا. لە بواری پیشەی دەست و پیشەسازیشدا لە شاری ''میافارقین'' پیشەسازیی کاغەز و لە شاری ''نوسەیبین'' دەرمانسازی کەوتە کار، سەرەڕای دەیان پیشەی دەست و لەوانەش کاری ڕستن و چنین.

لە ڕووی داراییشەوە بۆ ئەوەی حکوومەتەکە خاوەن دارایی سەربەخۆیی خۆی بێت، سکەی پارە لەلایەن هەر یەک لە(ئەحمەد کوڕی مەروان) و (ئەبو عەلی کوڕی مەروان و ئەبو سەعید ئەحمەدی کوری مەروان) لێ درا، تا ئاسانکاری لە بواری مامەڵەی بازاڕ و کاری بازرگانیدا بکات.

لە بواری فەرهەنگییشدا ''ئەبو نەسر ئەحمەد کوڕی یوسف ئەلمەنازی'' وەک نووسەرێکی بەتوانا و هۆنەر و ئەدیبێکی سەردەمەکەی، سیمایەکی گەشی به ناوبانگی حکوومەتەکە بەخشیبوو.
له لایەکی دیکەوە، فەرمانڕەوایانی ئەم حکوومەتە یەکەمین کەسانێک بوون بایەخی تایبەتیان بە بواری تەندروستی و لایەنی کۆمەڵایەتی دا. وەک ئەوەی ''ئەحمەدی کوڕی مەروان'' لە ساڵی 1023ز نەخۆشخانەیەکی لە شاری ''میافارقین'' دروست کرد و لە پزیشکە ناودارەکانیشی ''ئەبو عیسا جوبرئیل کوڕی عەبدڵای کوڕی بەختشیوع'' و ''ئەبو سەعید عەبدوڵا''ی برای بوون، کە بە دیارترین پزیشکەکانی سەردەمەکە ناسرابوون. لە بواری ئاوەدانکردنەوەشدا هەمان میر شاری ''نەسریه''ی لەسەر ڕووباری ''باتمان'' و شوورای شاری میافارقین و ''بنکام الساعە''ی لە مزگەوتی گەورەی شارەکە دروست کرد.

کۆتایی ئەم دەسەڵاتەش دوای زنجیرەیەک ڕووداو هات، کە ڕەوتی گۆڕانکارییە سیاسییەکانی ئه و سەردەمە دروستیان کرد. سەرەکیترین هۆکاریش لاوازی و کەمئەزموونیی ئه و میرانە بوون، کە دوای ''ئەحمەدی کوڕی مەروان''، گەیشتنە پایەی دەسەڵات. ئەوەش ئەوانی خستە چەندین هەڵەی سیاسییەوە وەک ئەوەی ''نیزامەددین ئەبولقاسم نەسر'' لە کردەیەکیدا ''ئەلئەنباری''، وەزیری کاروباری دەوڵەتی دوور خستەوە و لە شوێنی ئە و ''ئەبی سالم''ی دانا. واتە وەزیرێکی سەرکەوتووی بە وەزیرێکی لاواز ئاڵوگۆڕ کرد کە ئەوەش کاریگەریی خراپی لەسەر ئەدای حکوومەتەکە دروست کرد. له لایەکی دیکەوە پیسکەیی و دنیاپەرستیی ''ئەبو موزەفەر مەنسوور'' وایان لێ کرد ئاگای لە کاروباری حکوومەت و بژێویی دانیشتوانی سنووری دەسەڵاتەکەی نەمێنێت. بەوەش ناڕەزایی خەڵکی لەسەر زیاد کرد و باوەڕیان بە دەسەڵاتەکەی نەما. له سەروبەندی ئەوانەشدا شاڵاوی سەلجووقییەکان گەیشتە ناوچەکانی ''ئامەد و میافارقین'' و له نێوان ساڵانی 1084-1086دا ئه و ناوچانەیان بەتەواوی داگیر کرد. بەوەش هێز لەبەر حکوومەتەکە بڕا و ناوچەکانی بوونە بەشێک لە قەڵمڕەوی دەسەڵاتی سەلجووقی و دواتر دەوڵەتی خەلافەتی عەباسی.[1]

#سەرچاوەکان:#
أبن الاثير: الکامل فی التاریخ.
الفارقي: تاریخ الفارقي.
عبدالرقیب یوسف: الدولة الدوستکیة، جزئان.
Dette produktet har blitt skrevet på et språk (کوردیی ناوەڕاست), klikk på ikonet for å åpne elementet på originalspråket!
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Dette produktet har blitt sett 491 ganger
HashTag
Kilder
[1] | کوردیی ناوەڕاست | ماڵپەری باسکورد - 24-01-2022
Koblede elementer: 2
Gruppe: Artikler
Bok: History
Dokumenttype: Originalspråket
Publication Type: Born-digital
Technical Metadata
Element Kvalitet: 92%
92%
Lagt inn av ( زریان عەلی ) på 23-08-2022
Denne artikkelen har blitt gjennomgått og utgitt av ( ئاراس ئیلنجاغی ) på 23-08-2022
Dette elementet nylig oppdatert av ( ئاراس ئیلنجاغی ) på : 23-08-2022
URL
Dette elementet i henhold til Kurdipedia er Standards ikke er ferdig ennå!
Dette produktet har blitt sett 491 ganger
Attached files - Version
Type Version Redaktørnavn
Photo fil 1.0.144 KB 23-08-2022 زریان عەلیز.ع.
Kurdipedia er de største kildene for kurdisk informasjon!
Bibliotek
Et nettverk av førstehjelpere i det minelagte Nord-Irak - Et spørsmål om liv eller død
Bibliotek
Min drøm om Kurdistan – Værd at kæmpe for?
Biografi
Gelawesh Waledkhani

Actual
Bibliotek
Norsk-kurdisk (kurmanjî) illustrert ordbok
24-10-2013
هاوڕێ باخەوان
Norsk-kurdisk (kurmanjî) illustrert ordbok
Bibliotek
Ny i Norge; ordliste norsk-kurdisk sorani
23-10-2013
هاوڕێ باخەوان
Ny i Norge; ordliste norsk-kurdisk sorani
Bibliotek
Norsk nå!; ordliste norsk-kurdisk sorani
23-10-2013
هاوڕێ باخەوان
Norsk nå!; ordliste norsk-kurdisk sorani
Biografi
Gelawesh Waledkhani
03-04-2022
شەرارە شەمامی
Gelawesh Waledkhani
Nytt element
Biografi
Azad Karimi
13-01-2023
شادی ئاکۆیی
Statistikk
Artikler 521,680
Bilder 105,523
Bøker 19,652
Relaterte filer 98,441
Video 1,419
Kurdipedia er de største kildene for kurdisk informasjon!
Bibliotek
Et nettverk av førstehjelpere i det minelagte Nord-Irak - Et spørsmål om liv eller død
Bibliotek
Min drøm om Kurdistan – Værd at kæmpe for?
Biografi
Gelawesh Waledkhani
Folders
Bibliotek - Provinsen - Utenfor Bibliotek - Bok - Diverse Bibliotek - Dialekt - Norsk Bibliotek - PDF - Artikler - Bok - Artikler og intervjuer Artikler - Dokumenttype - Oversettelse Artikler - Publication Type - Bibliotek - Bok - Ordbok Bibliotek - Publication Type - Bibliotek - PDF -

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Kontakt | CSS3 | HTML5

| Page generasjonstid : 0.266 andre!