شیکاریێوی ئاسایی سەرو ڕازەو مامالۍ
باسوو کتېوێنە کە ئینا دلۍ یانەو مامالێوی فەقیرېنە، ئی مامالۍ زارۊڵەکېش گەورۍ بیېنۍ و ئاسێنەشا جېیا، ئاڎییچە چنی کتېوۍ ژیوایش بەرۊ سەر. ژیوایوی فرە سەخڵەت و بۍ دەسەڵاتی و بۍ تفاقی هەرمانېش پنە کەرڎېنە، نمەتاوۊ بۊنەو کاسێوی ماسی جە ئا کتە بەسەزوانۍ ویەرۊ کەبۊنه و ئاورایی و نەبېیەی هیچی یانەو پیرەژەنەکېنە مەجبوورە بېیېنە ماسەکەی بوەرۊ. بە تاوانوو ئا کاریشە حەساستەرین یاگۍ بەڎە‌نیش یانېو قلیچکەیش پڕنۊ. کتۍ بەسەزوانە یانەو پیرەژەنېنە بەرە مشۊ، بەڵام جە هیچ یاگێو پەناگایو نمەئېزۊوه تاکو پەناش پەی بەرۆۊ. وەختێو ئی نوقسانیە جە وېشەنە وینۊ، جە وەروو ناعەلاجی هەمتەر ڕوە مارۊوە مامالۍ تاکو قلیچکەکەیش پەی وەش کەرۊوە. مامالېچ مەرجێوەش پەی منیۊرە بلۊ کاسێو شۊتش پەی بارۊ . کتە گنۊ ڕا. ئەوەڵ ملۊ لاو بزۍ، داواو شۊتی کەرۊ. بەڵام بزە جە ئاورایۍ ناڵۊ و ماچۊ: وەختێو هیچ نېیا بوەروو، شۊت چکۊ باروو؟ لوە گەڵا نەرەم پەی بارە. ملۊ پەی لاو نەرەی، نەرەیچ ماچۊ: من تەژنەما واران نەواران لوە ئاویم پەی بارە تاکو گەڵات دەو. ملۊ پەی سەرو هانەی، وینۊ هانەچەمەیچ وشک بېیەن و ئاوی نېیەنە. هانەچەمەکە ماچۊ: لوە واچە بە تاقمەو کوڕ و کناچا با بەیا سەرمەو هۊرپڕا، تاکو ئاوی جە چیروو زەمینېیەنە بەی بەر. ملۊ پەی لاو تاقمەو کوڕ و کناچا، وینۊ ئاڎییچۍ گرڎ کزۍ و ناشاڎېنۍ و پاڵایچشا نېیەنۍ . ملۊ پەی لاو ئۊسای پاڵا ۋرازی. ئۊسای پاڵا ۋرازیچ پیاوەتی کەرۊ بۍ زەڕ پاڵا‌ی وەشۍ کەرۊ پەی گرڎوو زارۊڵەکا. زارۊڵەکۍ ملا سەرو ها‌نەچەمەکەیەو جەژنە گېرا و هۊرپڕا. جە وەشیۍ شاڎی و هۊرپڕای زارۊڵەکانە، هانەچەمە تەقۊ و ئاوی زەمینەنە بەرمەی. کتۍ ئاوی بەرۊ پەی نەرەی، نەرە سېراو بۊ و گەڵاش گەشبۊوە، گەلا بەرۊ پەی بزەکۍ، بزەکېچ سېرەبۊ و گوانیش پەڕۍ با جە شۊت، شۊتەکەی بەرۊ پەی مامالۍ. مامالېچ قلیچکەکەیش وەش کەرۊوە جە ئەوەڵی زەریفتەر.
چی ڕازېنە مامالۍ نیشانۍ فەقر و نەڎاری و کەم دەسەڵاتیەنە و کتېچ نمادوو کوڕلێوی زرینگی کە تووشوو گېچەڵېوی قورسی ئامان و جیای تەسلیم بېیەی و سەرەرە وسەی، دەس کەرۊ بە چنگەپڕچنۍ چنی ئی گېچەڵۍ و پەی گېرتەی و بەدەس ئارڎە‌ی حەقوو وېش، ملۊ گرڎە یاگێو و سەخڵەتی ڕای شەکەتش نمەکەرۊ تاکو بە ئاکاموو وېش مېیاوۊ وبۊ بە هۊکارو لاشېیەی گېچەڵێوی قورسی جە کۊمەڵگانە.
بزە ئاوراکۍ و نەرەی تەژنە و هانەچەمەی وشک، نیشانۍ وشکەساڵی و بی وارانینۍ و زارۊڵەکۍ نمادوو شاڎی و جم و جووڵ و حەرەکەتیەنۍ. ئانەنە کە وەختێو وشکەساڵیا، زارۊڵەکېچ تەمیەینېرە و حاڵ و حەوسەڵه و هیچ هەرمانېویشا نېیا و پایچشا بۍ پاڵێنۍ.
ئۊسای پاڵا ۋراز یا کڵاشکەر، نمادوو سەنعەتگەری هۆرامانیا و دەسی ئاخر جەژنەو شاڎیی یانېو هەرمان کەرڎەی و جووڵیای و کۊشېیای پەی جوان مەنەی و پەی شاڎ ژیوای. جەژنە دایېمە دەس پنە کەرڎەی کاریا، وەختێو تاقمەو کوڕ و کناچەی پاڵاکا کەرانەو دەسە گېرا و هۊر پڕاو جەژنە و شاڎیی کەرا، دنیا گنۊ وەشی، ژیوای گنۊ جەرەیان، ئاوی تەقۊ و سرووشت جوان و تازەبۊوە.
ئی ڕازۍ فۆلکلۆرەی تایبەت بە هۆرامانېیەنە و ڕەنگا سەڎەها ساڵېن دەم بە دەم گېڵیا‌ینەوە تاکو یاواینە بە ئېمەو فرەو خەڵکوو هۆرامانی مزاناشو هەر پی شکڵە گېڵناشەوە . ئی جۊرە ڕازۍ بېشک ڕیشەی تاریخیشا هەنو تاکو چېوێو نەقۊمیابۊ، یا کارەساتێو نامابۊ ڕوە، ئی ڕازۍ وەشۍ نەکریاینۍ.
ئیبراهیم شەمس.[1]