Bibliotek Bibliotek
Søk

Kurdipedia er de største kildene for kurdisk informasjon!


Search Options





Avansert søk      Keyboard


Søk
Avansert søk
Bibliotek
Kurdiske navn
Kronologi av hendelser
Kilder
History
Bruker samlinger
Aktiviteter
Søk Hjelp?
Publication
Video
Classifications
Tilfeldig element!
Send
Send artikkel
Send bilde
Survey
Dine tilbakemeldinger
Kontakt
Hva slags informasjon trenger vi!
Standards
Vilkår for bruk
Element Kvalitet
Verktøy
Om
Kurdipedia Archivists
Artikler om oss!
Legg Kurdipedia til ditt nettsted
Legg til / Slett e-post
Besøkende statistikk
Element statistikk
Fonts Converter
Kalendere Converter
Språk og dialekter av sidene
Keyboard
Hendige lenker
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Språk
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Min konto
Logg inn
Medlemskap!
Glemt passordet ditt!
Søk Send Verktøy Språk Min konto
Avansert søk
Bibliotek
Kurdiske navn
Kronologi av hendelser
Kilder
History
Bruker samlinger
Aktiviteter
Søk Hjelp?
Publication
Video
Classifications
Tilfeldig element!
Send artikkel
Send bilde
Survey
Dine tilbakemeldinger
Kontakt
Hva slags informasjon trenger vi!
Standards
Vilkår for bruk
Element Kvalitet
Om
Kurdipedia Archivists
Artikler om oss!
Legg Kurdipedia til ditt nettsted
Legg til / Slett e-post
Besøkende statistikk
Element statistikk
Fonts Converter
Kalendere Converter
Språk og dialekter av sidene
Keyboard
Hendige lenker
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Logg inn
Medlemskap!
Glemt passordet ditt!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Om
 Tilfeldig element!
 Vilkår for bruk
 Kurdipedia Archivists
 Dine tilbakemeldinger
 Bruker samlinger
 Kronologi av hendelser
 Aktiviteter - Kurdipedia
 Hjelp
Nytt element
Biografi
Azad Karimi
13-01-2023
شادی ئاکۆیی
Statistikk
Artikler 518,411
Bilder 104,866
Bøker 19,372
Relaterte filer 97,508
Video 1,398
Bibliotek
Norsk-kurdisk (kurmanjî) il...
Bibliotek
Ny i Norge; ordliste norsk-...
Bibliotek
Norsk nå!; ordliste norsk-k...
Bibliotek
Det som var vanskelig å lev...
Biografi
Gelawesh Waledkhani
Navçeya Mukriyan û eşîra Mukrî di serketin û binketinên dîrokî de – Beşa 1em
Gruppe: Artikler | Artikler språk: Kurmancî - Kurdîy Serû
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Ranking element
Utmerket
Veldig bra
Gjennomsnittlig
Dårlig
Dårlig
Legg til i mine samlinger
Skriv din kommentar om dette elementet!
Elementer historie
Metadata
RSS
Søk i Google etter bilder relatert til det valgte elementet!
Søk i Google for valgt element!
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Navçeya Mukriyan û eşîra Mukrî di serketin û binketinên dîrokî de

Navçeya Mukriyan û eşîra Mukrî di serketin û binketinên dîrokî de
Navçeya Mukriyan û eşîra Mukrî di serketin û binketinên dîrokî de – Beşa 1em
Leyla Zemanî

Peyva #Mukrî# cara yekem di serdema Tirkên Sefewî de û ji aliyê dîroknivîsên wekî “Esknder Begê Tirkemen” yê xwediyê pirtûka “Alem Arayê Ebasî” û “Xandemîr” yê nivîserê pirtûkên “Kurteya Nûçeyan” û “Hebî El-esîr” ku ji dîroknivîsên mezin ên wê demê ne, hate nav çavkaniyên dîrokî. Di çavkaniyên serdema Sefewiyan de ji bo cara yekem ew çavkaniyên ku behsa bûyerên dewra desthilatdariya “Şah Simayîlê Yekem” ê Sefewiyan dikin, behsa Kurdên Mukriyanê jî kirine. Wan çavkaniyan îşare bi navê “Sarim Begê Mukriyanî” ku ew jî kurê “Seyfedîn Xan” bûye, kirine. Piştî wan herdukan, nifşên piştî wan bûne hakimên Mukriyanê ku em ê behsa wan bikin.
Ew pirtûkên dîrokî piştî wê ku behsa eşîra Mukrî kirine, ew eşîre wek eşîreyek Kurd binav kirine. Paşê û her di serdema Sefewiyan de dîroknasekî Kurd ê bi navê “Şeref Xanê Bedlîsî” di pirtûka xwe ya “Şerefname”yê de behsa Kurdên Mukriyanê kiriye. Di Şerefnameyê de jiyan, erdnîgarî û berfirehiya hakimên Mukriyanî bi hûrî hatiye vegotin.
Derbarê çawahî û asta desthilata hakim û mîrên wê jî, agahiyên hûr hene. Weke ku tê zanîn hakim û mîrên serdema Sefewiyan, hemû mezinahî, rûmet û şiyana wan bi qasî yek nebûye. Hin ji wan hêz, leşker, şiyan û dahata wan zêdetir bûye, hin jî di hember yên dinê de desthilata wan, şiyana leşker û dahata wan kêm bûye. Di vê navberê de wekî ku Şerefname behs dike, mîrên Mukrî hevmilê mîrên navçeyên “Soran” û “Baban”an bûne.
Ewa ku “Eskender Begê Turkman” wek dîroknasekî dîwanxaneyê, di pirtûka xwe ya bi navê “Alem Arayê Ebasî” de berdewam behsa Mukriyan dike, nîşan dide ku ew Kurdane di serdema Sefewiyan de xwedî bandoreke mezin bûne û pêgeh û şiyan û aboriya baş hebûne ku dîroknivîsê dîwanxaneya Sefewiyan ji wan bêhay nîne û berdewam navê Kurdên Mukrî tîne û bandora wan li ser bûyerên serdema Sefewiyan behs dike.
Ew dîroknivîse hemû ew Kurdên ku li başûrê “gola Urmiyê” dijîn wek Kurdên Mukrî dihesibîne. Hem ew û hem jî kesên mîna “Mîrza Beg” ê kurê “Hesen”, naskirî bi “Cenabezî”, di pirtûka xwe ya bi navê “Rewzet El-Sefewiye” de, ku behsa dîroka malbata Sefewiyan ji destpêkê heta sala çilemîn a paşayetiya Şah Ebas dike, wilayeta Mukrî bi wilayeta wan kesan dizane ku Kurd in û desthilata wan ji xwarê gola “Rizayiye” ve li xwe digire. Pêwendiyên wan bi şahên Sefewî re di daketin û bilindbûnê de bûye. Carnan pêwendiya wan a siyasî herî baş bûye û carinan jî pêwendiya wan bi paşayên Sefewî re baş nebûye û di nava nakokiyên kûr de bûne.
Ew navçeye her ji çavkaniyên serdema Sefewiyan ve bigire heta çavkaniyên serdema Qacariyan gelek nav hebûne. Paşgir û pêşgir jê hatine zêdekirin, lê Mukrî di hemû navan de her weke xwe maye. Bo mînak jê re Wîlayeta Mukrî, Kurdistana Mukrî, Sablax Mukrî, Hikûmeta Sabilax, Mukriyan, Kurdistanê Şumalî hatiye gotin. Ev nave ji navê eşîrekê ve hatiye hildan ku hatine wê navçeyê. Wate xelkê Mukriyanê ji eşîreke bi navê eşîra Mukrî bûne. Lê divê em bo wê ku bizanin erdnîgariya siyasî ya ku ew eşîre tê de jiya ye li kuderê bûye, divê em çavkaniyên cuda mêze bikin.
“Jacques De Morgan”
Çimkî zanyarî ji çavkaniyekê ve bo çavkaniyek dinê cuda ne. Ew erdnîgariya siyasî guherinkariya zêde bi ser de hatiye. Sînorên Mukriyanê ji serdema Sefewiyan ve heta Qacariyan berdewam guherinkarî bi ser de tê. Wate carinan sînorê bin desthilata mîrên Mukirî berfirh dibin û heta nêzî “Dêhxariqan” ango “Azer Şehr” ê nêzî “Tewrêz”ê berfireh dibin û carinan jî ew sînorane têne biçûkkirin û heta nêzî bajarê “Miyanduaw”ê teng dibin. Pêka çavkaniyan, sînorê rojavayê wîlayeta Mukrî, sînorê niha yê Îran û Iraqê ye. Sînorê başûrê wê navçeyê di dîrokê de bi “Kurdistana Erdelan” hatiye naskirin an jî navçeya ku çemê “Cexetû”yê ji navçeyên wê yên jêrîn vediqetîne tê nasîn.
Sînorê Rojhilatê li gor nivîsên nivîskarên mezin ên weke “Dîmorgan” ku erdnîgarnasekî Feransî ye, di pirtûka xwe ya bi navê “Cugrafiyaya Dîrokî ya Rojavayê Îranê” de, çemê Cexetû weke sînorê wîlayeta Mukrî û Meraxê nas dike. Ev nivîsere ango “Dîmorgan” dibêje, wîlayeta Mukriyanê ji bakur ve heta dola Urmiye û navçeyên Sindûs û Şinoyê li xwe digire. Li gorî nivîsekê ku Dîmogran nivîsiye, ew bi awayekî rast radeya Mukriyanê diyarî dike û ji ber pêwendiyekê jî ku wî bi Serdar Ezîz Xanê Bokanê re bûye, dibe ku ew zanyarî ji wî wergirtibe ku bi xwe ji mîrên wê navçeyê bûye. Dîmorgan sînorên wîlayeta Mukrî wiha diyarî dike û dibêje: “Wîlayeta Mukrî navçeyên Sablax, Bokan, Serdeşt, Lacan, Pîranşar, Nexede, Sindûs, Şino, beşek ji Seqiz, Miyanduaw û Sayîn Qela an jî Şahîndêjê, ku dibe aliyê rastê yê çemê Cextûyê, li xwe digire. Eva wê demê ye ku erdnîgariya Mukryanê bi tevahî teng bûye; Wate serdema Qacariyan.
Serdar Ezîz Xanê Bokan û Mizeferedîn Şahê Qacar
Kesên ku li navçeya Mukriyanê dijîn, ango li erdnîgariya ku hate behskirin, bi yek ji zaravayên kurdî bi navê zaraveyê “Soranî” diaxivin. Zaravê Soranî li gorî nivîsa dîroknasê Mehabadê yê bi navê “Seyîd Mihemed Semedî” ku wî jî, ji destnivîseke dîrokî wergirtiye, dibêje:
“Ew zaraveye, zaraveya wan kurdan e ku li navçeyên Kerkûk, Silêmanî, Şarezûr, Koye, Herîr, Sablax û beşek ji Banê pê diaxivin. Ew zaraveya ku xelkê Mukriyanê pê diaxivin, bi sedema wê ku heta niha piraniya deqên kurdî û edebî pê hatine nivîsandin, bi şêweyekî nefermî wek zaraveyê standar ê nivîsa Kurdî jê hatiye”. Wekî ku “Dîmorgan” jî di pirtûka xwe de behs dike û dibêje: “di navbera yanizdeh binzarên Kurdî de, zaraveyê Mukrî paqijtirîn zaraveyê Kurdî ye û bi helsengandin digel zaraveyên dinê, kêmtir rastî bandora zimanên bîhanî hatiye. Sedema wê yekê jî vedigere ser wê ku çiyayên Mukriyanê bûne sedema paqijman û resentirmana hem zaraveyê Mukrî û hem ew resm û adetên ku li Mukriyanê bûne û taybet bi mirovê Kurd in”.
Navçeya Mukriyanê ji ber berfirehiya erdnîgariyê, hem deverên çiyayî û bilind û hem jî deverên deştayî li xwe digire. Yanî di herdu warê deştayîbûn û çiyayîbûn de xwediyê hin taybetmendiyan e ku ji navçeyên din ên Kurdistanê cuda dibe. Çiyayên herî bilind ên navçeya Mukriyanê çiyayê “Çîxîdere” ye ku 3 hezar û 611 metre bilind e.
Lê deşta Mukriyanê gelek girîng e û erdên wê navçeyê pir bi bereket in û îro yek ji baştirîn deverên çandiniyê yên Îranê pêk tîne. Ev deştane pêk hatine ji Lacan, Şarwêran, Kone Lacan, Şamat, Kalwê, Weznî, Sindûs, deştên Bokan û deşta çemê Mecîdxanê. Ev ji wan deştên girîng in ku di erdnîgariyê de bi Farsî jê re “Colge” dibêjin, ew deştane di bin bandora çemên ku ji çiyayan têne xwarê de ne û Mukriyan ji bo çandiniyê devereke gelek bi bereket e û bi xezîneya dan û genim a Îranê û parêzgeha Urmiyê hatiye naskirin.
[1]
Dette produktet har blitt skrevet på et språk (Kurmancî - Kurdîy Serû), klikk på ikonet for å åpne elementet på originalspråket!
Ev babet bi zimana (Kurmancî - Kurdîy Serû) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
Dette produktet har blitt sett 133 ganger
HashTag
Kilder
[1] | Kurmancî - Kurdîy Serû | https://kurdshop.net/- 21-02-2024
Koblede elementer: 7
Gruppe: Artikler
Artikler språk: Kurmancî - Kurdîy Serû
Publication date: 05-11-2023 (1 År)
Bok: History
Dokumenttype: Originalspråket
Provinsen: Kurdistan
Publication Type: Born-digital
Technical Metadata
Element Kvalitet: 99%
99%
Lagt inn av ( ئاراس حسۆ ) på 21-02-2024
Denne artikkelen har blitt gjennomgått og utgitt av ( سارا ک ) på 24-02-2024
Dette elementet nylig oppdatert av ( سارا ک ) på : 23-02-2024
URL
Dette elementet i henhold til Kurdipedia er Standards ikke er ferdig ennå!
Dette produktet har blitt sett 133 ganger
Kurdipedia er de største kildene for kurdisk informasjon!
Bibliotek
Et nettverk av førstehjelpere i det minelagte Nord-Irak - Et spørsmål om liv eller død
Biografi
Gelawesh Waledkhani
Bibliotek
Min drøm om Kurdistan – Værd at kæmpe for?

Actual
Bibliotek
Norsk-kurdisk (kurmanjî) illustrert ordbok
24-10-2013
هاوڕێ باخەوان
Norsk-kurdisk (kurmanjî) illustrert ordbok
Bibliotek
Ny i Norge; ordliste norsk-kurdisk sorani
23-10-2013
هاوڕێ باخەوان
Ny i Norge; ordliste norsk-kurdisk sorani
Bibliotek
Norsk nå!; ordliste norsk-kurdisk sorani
23-10-2013
هاوڕێ باخەوان
Norsk nå!; ordliste norsk-kurdisk sorani
Bibliotek
Det som var vanskelig å leve med
21-03-2020
ڕێکخراوی کوردیپێدیا
Det som var vanskelig å leve med
Biografi
Gelawesh Waledkhani
03-04-2022
شەرارە شەمامی
Gelawesh Waledkhani
Nytt element
Biografi
Azad Karimi
13-01-2023
شادی ئاکۆیی
Statistikk
Artikler 518,411
Bilder 104,866
Bøker 19,372
Relaterte filer 97,508
Video 1,398
Kurdipedia er de største kildene for kurdisk informasjon!
Bibliotek
Et nettverk av førstehjelpere i det minelagte Nord-Irak - Et spørsmål om liv eller død
Biografi
Gelawesh Waledkhani
Bibliotek
Min drøm om Kurdistan – Værd at kæmpe for?
Folders
Biografi - Education level - Biografi - Education - Biografi - Person type - Writer? Biografi - Person type - Story - forfatter Biografi - Person type - Writer Biografi - Kjønn - Mann Biografi - Dialekt - Norsk Biografi - - Saqiz Biografi - Place of Residence - Diaspora Biografi - - Yes

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| Kontakt | CSS3 | HTML5

| Page generasjonstid : 0.766 andre!