ناڤ: بەختیار
ناڤێ بابێ: عەلی
ڕۆژا ژ دایکبوونێ: #08-08-1960#
جهێ ژ دایکبوونێ: تاخا ئیبراهیم پاشا، سلێمانی

$ژیاننامە:$
بەختیار عەلی محەممەد نڤیسەر و ڕۆماننڤیسێ کورد ل 08-08-1960 ل تاخا #ئیبراهیم پاشا# یا باژارێ #سلێمانی# ێ ژ دایکبوویە. خواندنا خوە یا سەرەتایی ل قوتباخانەیا #شێخ سەلام# ل سلێمانیێ تمام کرییە و خواندنا ناوەندی ل ناوەندا «ئەزمەڕ» و یا ئامدەیی ل «هەڵکەوتا کوڕان» تمام کرییە. پاشی ل زانکۆیا سلێمانی و سەلاحەدینێ دبیتە قوتابیێ بەشا ئەردناسیێ. پشتی خوەپێشاندانا ساڵا 1983یا خواندەڤانێن زانینگەها #سەلاحەدین#ێ، ل #هەولێر#ێ دەستێ ڤی بریندار دبیت و ب ئێکجاری دەست ژ خواندنا زانکۆیێ هلدگریت و ڤەدگەریتە باژارێ سلێمانیێ. پشتی وێ بوویەرێ ئیدی ب تمامی خوە تەرخانێ نڤیسینێ دکەت و هەر د ڤی ساڵیدا (1983) «قەسیدەیا نیشتمان» بڵاڤ دکەت و کو ئێکەم بەرهەما وی یە.
ساڵا 1985 ل بەر ڕەوشا خراپا باشوورێ کوردستانێ، هەروەسا ژ بۆ هندێ کو ل سوپایا عیراقێ نەبیتە سەرباز، دچیتە ئیرانێ و نێزی 8 هەیڤان ل باژارێ کەرەجێ ل کەمپا پەنابەران دژیت. ڕەوش و دۆخا خراپا کەمپێ و بێ هێڤیتی دبنە سەبەب کو ڤەگەریت و ژ بۆ دەمەک درێژ ل ناوچەیێن جودایێن ڕۆژهەڵاتا کوردستانێ بمینیت. بەختیار د ڤەگەرا خوە ل باژارێ کەرەجێ، ب هەردوو هەڤاڵێن خوە یێن نڤیسکار، فاروق ڕەفیق و #ڕێبوار سیوەیلی# ل باژارێ #بانە#یێ ئاکنجی دبن. ئەزموون و زەحمەتیا ژیانێ و ململانێیا بەردەوام دگەل فاشیزما بەعس و تەسکبیریا حزبێن کوردی دبنە پاشخانەک گرنگ د هزر و بیرێن ڤی دا، کو پاشێ د ناخ و ناوەرۆکێ بەرهەمێن ڤی دا ژی ڕەنگ ڤەددەن. پشتی کاریگەریێن شەڕێ ئیران و عیراقێ و گوشار و ئاستەنگێن کۆمارا ئیسلامیا ئیرانێ، بەختیار عەلی جارەک دی ڤەدگەریتە باشوورێ کوردستانێ و دەست ب نڤیسین و چالاکیێن ڕەوشەنبیری دکەت. پشتی سەرهڵدانا شەڕێ ناوخۆ، کوردستانێ ب جی دهێلیت و ڕوو دکەتە سووریا و پاشان ئەڵمانیایێ. ل ساڵا 1999 ل باژێرێ کۆڵنا ئەڵمانیایێ ئاکنجی دبیت و دەرفەتێن ژیانا مۆدێڕنا ئەورووپایێ دەلیڤەیێن باشتر ژ بۆ ژیانا ڤی یا ئەدەبی بەردەست دکەت. ئێکەم بەرهەما بلاڤکریا بەختیار عەلی «قەسیدەیا نیشتمان»ە کو بۆ ساڵا 1983ز ڤەدگەریت، ل ساڵێن هەشتێیان بەختیاری کۆمەڵەک قەسیدەیێن درێژ نڤیسین، کو پێک دهێن ژ «شار»، «گوناە»، «کەرنەڤاڵ» و دەستنڤیسا ئێکەما ڕۆمانا «مەرگی تاقانەی دووەم» ژیک بەشەکە ژ وان بەرهەمان.
پاییزا 1989 ئێکەم گۆتارا بەختیار عەلی ل دوو بەشاندا ب ناڤنیشانێ «قسەکردن لە پەراوێزی بێدەنگی»دا ل ڕۆژنامەیا «پاشکۆیا عیراق»ێ بڵاڤ دبیت. د ڕۆژێن دەسپێکا ڕاپەڕینێدا گەل کۆمەڵەک ژ نڤیسەراندا هەژمارەک ژ گۆڤارا «ئازادی»ێ پارڤە دکەن کو پاشێ پێنج ژمارە ژێ بڵاڤ دبن. ساڵا 1992 ئێکەم کۆمەڵە هەلبەستا ڤی ب ئاوایەک گەلەک سادە و ب تیتراژەک کێم دهێتە چاپ کرن. ل بەینا ساڵێن 1992 حەتا 1994 چەند کۆڕ و سمینارەکان ل هەولێر و سلێمانیێ پێشکەش دکەت و هەڤدەم ل گەل کۆمەک ژ نڤیسەرێن دی بەشدار دبیت ل چێ کرنا ڕەوتەک نوو ل دیدەک جودا ژ بۆ وێژە و جڤاکێ. ل ساڵا 1997 دەست ب نڤیسینا ڕۆمانا «ئێوارەی پەروانە» دکەت و تمام دکەت. ل ساڵێن نەهوێدان هەڤملێ #ڕێبین هەردی#، ڕێبوار سیوەیلی، #مەریوان وریا قانع#، #فاروق ڕەفیق#، #ئاراس فەتاح#، #هەڵکەوت عەبدوڵڵا# گرووپا ڕەهەند دادمەزرێنن. گۆڤارا ڕەهەند یەک ژ چالاکیێن گرنگێ ئەدەبی - فکری بوو. بەختیار عەلی ل ژێر سیبەرا ئەزموونا ژیانەک دژوار و تەژی ژ زەحمەتیان شیا بەرهەمین ئەدەبیێن ناوازە بئافرینیت و ئیرۆ د ڕێزا باشترین بەرهەمێن جیهانێدا جهێ خوە دکەن.
$بەشەک ژ بەرهەمێن بەختیار عەلی:$
دیوانێن شعری:
گوناه و کەرنەڤال
بۆهیمی و ئەستێرەکان
سەرجەم هەلبەستێن ساڵێن 1983 - 1998
ئیشکردن لە دارستانەکانی فیردەوس دا
تا ماتەمی گوڵ... تا خوێنی فریشتە - کۆی بەرهەمە شیعریەکان 1983 - 2004
ئەی بەندەری دۆست.. ئەی کەشتی دوژمن 2007
ڕۆمان:
مەرگی تاقانەی دوووەم، سوید 1997
ئێوارەی پەروانە، ستۆکهۆڵم ناوەندی چاپەمەنی ڕەهەند، 1998
دواهەمین هەناری دونیا، 2002
شاری مۆسیقارە سپییەکان، 2006
غەزەلنووس و باغەکانی خەیاڵ، 2008
کۆشکی باڵندە غەمگینەکان، 2009
جەمشید خانی مامم کە هەمیشە با لەگەڵ خۆیدا دەیبرد، 2010
کەشتیی فریشتەکان - بەرگی یەکەم، 2012
کەشتیی فریشتەکان - بەرگی دووەم، 2013
هەورەکانی دانیال، 2015
بەرهەمە فیکرییەکان:
ئیمان و جەنگاوەرانی
وەڵام لە ڕۆژگاری ونبوونی پرسیاردا سێزدە چاوپێکەوتن لەکەڵ نووسەر
خوێنەری کوشندە
چێژی مەرگدۆستی
سێوی سێهەم
یادەوەری و زەمەن
نەرسیسی کوژراو
ڕەخنە لە عەقڵی فاشیستی
جوانییەکانی ناڕێکی
ئاوڕەکەی ئۆرفیۆس
مەعریفە و ئیمان بەختیار عەلی و هێمن قەرەداخی
وەک باڵندەی ناو جەنگەڵە ترسناکەکان
لە دیارەوە تا نادیار [1]