ناونیشانی بابەت: ئەنفال لەنێوان بەسیاسەتکردن و بە شوناسکردندا
ئامادەکردن: #عادل قادری#

ئەنفال وشە و خوازە (Metaphor) یەکە کە لە ناو ئێمەی کورد زۆر قسە و باسی لەسەر کراوە و هەر ساڵەش بە دەیان ڕیچواڵ و ڕێوڕەسمی یادکردنەوە (بەتایبەتی لە باشوور و ڕۆژهەڵات) دووبارە دێینەوە سەری بەڵام خوازە واتە چڕبوونەوەی چەندین دەلالەت و واتا لە یەک وشەدا، ئایا ئینفال بووەتە خوازە بۆ هەڵگۆستن و خوێندنەوەی چەند لایەنە و فرەڕەهەند؟ بێگومان وەڵامەکە نەخێرە.
ئەم ڕووداوە دەشێت وەکوو نسکۆ و نەتوانینێکی سەمبوولیک چاو لێ بکەین.
ئەنفال وەکوو فۆرم و ڕووخسار خوازەیە بەڵام ناوەرۆک و کاکڵی تەنیا دەلالەت و یادکردنەوەیەکی تێپەڕ و هاوسۆزانەیە کە هەر جار بە هەڵدانەوەی گۆڕێک دەمانباتەوە خاڵی سەرەتای هەستکردن و لە تێگەیشتن و ئیدراکی دوورتر دەکەوینەوە.
بەدەر لە ماهییەت و پێناسەهەڵگری و هەر جۆرە باس و خواسێک لەسەر ئەنفال، ئەنفال برینێکی سەمبوولیک و ڕەمزیی سامناک و قووڵ بوو کە لە یادەوەری هەموو کورداندا ڕۆحێکی هاوبەش و دەستەجەمعی لە هەستکردن بە تاوان و گوناە و زوڵم و قوربانی بوون درووست کرد.
بەڵام ئەمە توێکڵ و ڕووکاری پرس و بابەتەکەیە. ئەنفال کە دەبوو بەم ئاڕاستەیەدا ببێتە دەروازەیەک بۆ بیچمگرتن و درووستبوونی کەسایەتی و شوناسی نوێی مرۆڤی کوردی پاش ئەنفال، بوو بە ڕێوڕەسم و ڕیچواڵێک بۆ سیاسەت وپێکردن و بازرگانی وپێوەکردن و پووکانەوە و مەسخکردن لە ناو پلانێکی سیاسی و مەتریاڵیانە و بەرخۆرانەی سەردەمی ئێستای کوردستان.
هەڵبەت ئەمە بەشێکی سەرەکی ڕۆحی کردە و ئاکاری کۆمەڵگەی ئێمەیە، سادەکردنەوەی شتەکان تا ئاستی بێ مانابوون یان مانادارییەکی تێپەڕ و ساکار! سی ساڵ زیاتر بەسەر کارەساتێکی مرۆیی وەها گەورەدا تێدەپەڕێت، بەڵام ئێمە وەکوو کورد تەنانەت نەمانتوانی لە دادگای باڵای تاوانەکانی ئێراقدا و لە کاتی دادگایی تاوانبارانی ئەنفال و بە ئامادەیی شایەتەکان و پاشماوەکانی ئەنفال، دوو وەرگێڕی باش لەگەڵ شایەتەکان بەڕێکەین بۆ گەیاندنی ئەو شتەی کە بە ئەنفال ناسراوە بە گوێی جەللاد و دادوەر و مێژوو!
ئەم ڕووداوە دەشێت وەکوو نسکۆ و نەتوانینێکی سەمبوولیک چاو لێ بکەین. وەرگێڕانی ئەنفال بۆ سەر زمانی جەلاد و دادوەر و ئەویدی کورد یەکەم ئەکت و جووڵەیەکی سەمبوولی و ڕەمزی بوو کە بە پلەی یەکەم و لە ئاستە فەرمییەکەیدا دەسەڵات و حکوومەتی کوردی تێیدا شکستی هێنا.
حکوومەتێک کە خۆی بەشێک لە پێکهاتی ئەنفالکراوان بووە و هەروەها بەشێوەیەکی وشیارانە یان ناوشیارانە بەشێکیش بووە لە درێژەدەری زەینییەتی ئەنفالکەران. ئەم گورزە خرتە دژوازە و ئەم شمشیێرە دوو سەرەی یەکانگیریی جەللاد و قوربانی خوێندنەوە و فامی ئەنفاڵ، ئاڵۆز و سەخت دەکاتەوە و هەروەها دەیکات بە بابەتێک بۆ ڕێکەوتن و موزایەدەکردن لەسەری و لە بابەت و پرسێکی گەورەی ئینسانی کە لە ڕووبەرێکی گەورەی مێژووییدا ڕووی داوە، دەیکات بە بابەت و پرسێکی سیاسی بچووک لە پانتای ململانێگەلێک لە ناو ئێراق و هەرێمی کوردستان.
بە شوناسکردنی ئەنفال پڕۆسەیەکی مەعریفی و کەلتووری هەمە لایەنەیە، لێرەدا بێ سێ و دوو شوناس واتایەکی جیهانگر و جیهانی هەیە چوون بە سەر نەتەوەیەک پیادە کراوە کە بەشێکە لە کۆی مرۆڤایەتی و گرینگتر لەوەش ئەم کارەساتە دەستی ڕاستەوخۆ یان ناراستەوخۆی وڵاتانی ناوچە و جیهانیشی تێدا بووە، بۆیە تێگەیشتن و بە شوناسکردنی ئەنفال لە ڕەهەندە مەعریفییەکەیدا زەقکردنەوەی ڕۆحی جەللادانە و بکوژانەی ڕۆحی مرۆڤی کۆتاییەکانی سەدەی بیستە.
خستنەڕووی بێدەنگی و بەرژەوەندی پەرەستی و ململانێی ستەمکارانە و دژەمرۆڤانەی ئایدۆلۆژیا جیاجیاکانە کە لەسەر نەتەوەی کورد تاقی کراونەتەوە! ئەنفال سەنتیز و دەرهاوێشتەی ڕۆحی ڕۆژهەڵاتیانەی ئایین و تێگەی ڕۆژاواییانەی ئایدۆلۆژیایە کە لەژێر ناوی حیزبی #بەعس#ی عەرەبی ئیشتراکی خۆی مانیفێست دەکرد.
لێرەدا دەتوانم بڵێم “بێدەنگی” تایبەتمەندی زەینی مرۆڤی کورد بووە لە دێرزەمانەوە چ لە ئاستی سیاسیدا و چە لە ڕووبەری کۆمەڵایەتی و پانتای گشتیدا، کۆمەڵگەی بێدەنگ و بێزایەڵە هیچ جۆرە گێڕانەوەیەک تێیدا بەدی نایەت، تەنیا ئاخ و ئۆف و حەسرەت و ژان و نواندنەوەی حوزنێکی ئایدۆلۆژیکییە بۆ ژیان، گێڕانەوە، بەگیرگرفت کردنی بێدەنگی و ئەو چەمکە نووستوو و چەسپاو و سەقامگرتووە دێرینانەیە کە چ لە کاتی کارەسات و چ لە کاتی ئاساییدا ئامادەیە بەڵام لە کاتی کارەسات مەیل و ئارەزوو بۆ قیڕاندن و زایەڵە زیاترە و ئەمەش دەبێتە سەرەتایەک بۆ خودئاگایی و گێڕانەوە.
کەواتە کارەسات دەبێتە خاڵی ڕاستەقینەی گێڕانەوەی ڕووداوێک کە شوناسێکی کۆیی یان فەردی لەخۆیدا هەڵگرتووە. لەئەنجامدا ئەنفال خوازەیەکی پڕ وزە و پوانسییەلە بۆ گێڕانەوە بەڵام سرووشتی خوازە یان زایەڵە و هاوار دەبەشینێتەوە یان بێدەنگی و گریان کە سووژەی خەمۆک و ڕەشپۆشی کورد دووەمینیانی هەڵبژاردووە و لەم حاڵەتە خوازە بەرەو کپی دەبات! [1]