داستانو حەیاتۍ و قاسمی
بەشۊ: دوەمۍ

هامنی وېیەردە پەی قاسمی فرە وەش نەبۍ. بە بۊنەو ئانەیۊ یانەو حەیاتێ نەتاواشا ئێساڵ بەیا مڵکەرە. سەبەبەکەیچش ئانێ بۍ کە دوە براکەو حەیاتێ بەتاڵ و بۍ هەرمان کۆتێبێنێ و هەر جە ئەوەڵوو وەهاریۆ لوێبێنێ پەی تارانی هەرمانبەری کەردەی. ئیسە ئیتر یانەنە تەنیا حەیاتە و شکۆفە واڵە گولانەکېش مەنێبێنێوە.
مسەفا تاتەو حەیاتێ دووکاندار بۍ و سەحبێ زیێرە و ۋېرەگا ئێوە. شەمامەی ئەدایچش فرە حەز بە مڵکی نەکەرۍ و زانێ مڵکێوی گۆرە بە تەنیا وېش و حەیاتە و کناچېوەی گولانۍ، کۊ مەبۊوە و نمێوە سەمەر.
ئیتر گرد ڕوێو حەیاتە و واڵەکېش لوێنێ مڵکەرە و جار جاریچ ئەداش چەنیشا لوێ.
ئی وەزعێ قاسمش پەرۍشان کەردەبۍ. سەراسەرو ئا هامنە درێژیە دوێ یەرێ جارێ زیاتەر نەتاواش چەنی حەیاتێ قسێ کەرۊ.
قاسم تاکو واچی کوڕېوی زەڕە شیرین و وەش ئێخلاق و عاڵ بێ. هەمیشە یاردیدەروو خەڵکی بۍ و فرەو خەڵکوو دەگاو نسارەی بە پیر و جوانۆ وەش سیێ. بەڵام سەرڕاو گردو ئی خاسیا کە بێنېش، بە وېشەرە نەیاوێ. هەمیشە پسێ پانتۆڵەکاش لارە بێ. ئەداش دەسشۆ یاسە بیێبێ. هەمیشە وەختێو جلێ فاڕێ، ئەداش چڕێ شۊنیشەرە ڕۊڵە ئا پسێ بانتۆڵاتە ڕاسە کەرۊ.
قاسم کوڕە تاقانە بۍ یانەنە. پەنج واڵێش بێنێ و یەرێ جە واڵەکاش شووشا کەردەبۍ و ئۆ دوەکەیچ چەنی قاسمی یانەنە بێنێ.
یاسێ، ئەداو قاسمی ژەنېوە خان و مانە و زەریفە بێ. وەختوو وېش یوە جە ژەنە زەریفەکاو گردو مەنتێقەی بێ. ئیسەیچ وەختێو قسێ کەرۍ، سەرتاپاش مەکیش چۆوە وارێنێ. فرە نتمە و نەجیب و مێهرەبانە بێ.
هەیاس، تاتەو قاسمی پېیێوی فەقیر و بۍ دەنگ بێ. فرەو وەختیش مڵکەنە بەرێ سەر و باخەوانێوەی وەش سەلێقە و دەس ڕەنگین بێ.
قاسم وێچش فرەتەروو ڕوا، هەرمانە کەرۍ. چا ڕوانە کە بۍ هەرمان گنێ، هەر جە سەحبۆ چەمداری ڕاکێ کەرۍ تاکو بزانۆ حەیاتە کەی مێ مڵکەرە. تازە ئەریچ شانسش ئاردێ و شەمامەی ئەداش نەبېیێش چەنی، تاکو تاوېش سڵامێوش کەردێ و دوێ قسێش چەنی کەردێ.
کوچە کوچەی دەنگ و باسێ چیلا و چۆلاوە، وەڵێ بیێ کە، قاسم و حەیاتە دڵشا ئینا یەکتریۆ.
ئەداو حەیاتێ بە ئەژنیەی ئی مەسەلێ پەرېشانە بیێبێ و نەزانێ چېش کەرۊ، هیچ دەلیلێوەیچش دەسۆ نەبۍ. چن جارێ قاسمش دوورۆ سەرو ڕاو مڵکیۆ دیەبێ و شکەش کەردێبێ.
مسەفا تاتەو حەیاتێ بە پېچەوانەو شەمامەی ژەنیشۆ، قاسمش وەش سیێ. قاسم سەرەڕاو گردو عەیباش، هەرمانبەرېوی ئازا و بە خیرەت بێ. هیچ هەرمانۍو لاشۆ عەیب نەبۍ. بە تایبەت پاییزەنە پەی شەنیەرێ کەردەی، دەسو کەسی نەگنێ.
ئا هامنە بە هەر جۊرێو بی تەمامیا. پاییز ئاما و کۆچێ ئامێوە دەگا. قاسم نزیکەو مانگێوی شەنیەریش کەردەبۍ و زەڕێوی خاسش گلێر کەردەبۍ. سەعاتێوەی دەسە زەرد و کەوا و پانتۊڵۍوی سیاوش ئەسابێ.
گرد ۋېرەگانێو جلەکاش کەرۍنە و سەعاتەکێ جۊرێو کەرۍ دەسش، دوورۆ دیارەبۆ. لامشتێو ڕوەن ساوێ قژەکاشەرە و بە فیز و عینوانۆ، ئێ پەی سەرو بانو مزگی. ئاندە دڵش وەش بێ، وېش بە کوڕو شای نەفاڕێوە.
ڕاو هانەو ژەنا لا مزگیەنە ڕەدە بۍ و حەیاتە بە سەتڵێوەی گولانېوە، هەر جە عەسر تاکو مەغریب، چن جارێ ئێ و لوێ. ئەداش گرد جارێو بە تەشەرۆ واچېش پەنە:
بووڵاو سەرێ ئەجۊ هەڵاوە منیۊ! سەتڵەکېش کتریېوە ئاوی مەدارۊ، دەی چی سەتڵێوە زلە مەبەری چەنی وېت؟! ئیتر ئی ئاما و لوایتە سەرو یۆی چېشا!!
بانو مزگی تەنیا یاگێ قاسمی نەبۍ، بەڵکوو بیەبێ یاگێ وەشی و خوای و قسە کەردەی فرەو جوانەکا. حەیاتە هەر جارێو ڕەدە بۍ پاگەنە، لاچەمېو دوورۆ وزێ پەی قاسمی و بە دیەییش گەشە بێوە. بەڵام وەختێو نزیکە گنێوە و تەماشەو پانتۆڵەکاش کەرۍ، دیسان پسەکېش لارە بۍ و لوێوە تیلێ وارینە.
قاسم سەرو بانو مزگیۆ، گرد ڕوێو دوورۆ حەیاتێ وینێ، پی دیدارە دوورەیە هەردوێ تۆزێو دڵشا ئارام بێوە. بەڵام هەر مەشېیای قاسم چن ڕوێ جارێو و هەر جارە بە بەهانېوە، سەرێوو کووجیەکێ یانەو حەیاتێش دێ. پەی ئانەیە پێوەرە بتاوا دەنگ و باسێ تازێ و قسێ تازێ، بە یەکتری بېیاونا. ئی کارە پەی قاسمی ئاسان نەبۍ.
کەین و بەینوو ئی دوەیە ئیسە، یاوابێ یاگێوەی حەساسە و یاسێ ئەداو قاسمیش فرە دڵگرانە و نارەحەتە کەردێبێ. فرەتەروو دڵەورکېش هەڕەشە کەردەو سەعە شەلی مامۊ حەیاتێ بێ. خەمش بۍ داخێ وېیەردەی بە کوڕەکەیش مجۆ و بەڵۍو بارۆ ملشەرە.
سەعە شەل، مامۊ حەیاتێ بێ. یانەکەش هامسای دیوار بە دیواروو یانەو مسەفای برایش تاتەو حەیاتێ بێ. کابرێوی زەڕەتاڵ و بەڎیۆمن و قسە فڕەدەر بێ، هیچ کەسی نسارەنە وەش نەسیێ. مسەفای برایچش وەشش نەی چەنیش. چن ساڵێو بۍ ژەنەکېش ئاستەبێ جیا و ئیسە تەنیا ژیوێ و هیچ زارۆڵێویچش نەبۍ.
سەعە وەختوو وېش دڵش یاسێ ئەداو قاسمیۆ بیەبێ و ئاژاوێوە گۆرێچش چاوەختەنە پەی یانەو تاتەو یاسێ وەشە کەردێبێ. بەڵام یاسێ تەسلیمەش نەبیە و شووش پەنە نەکەرد. ئیسە سەعە شەل ئی داخە قەدیمیێ دڵشەنە مەنێبێوە و بیەبێ بە قۆزمێخێو سەرو ڕاو قاسمیۆ. هەمیشە بە ئاشکرا هەڕەشێش وەنە کەرۍ و دەس و نیشانېش پەی کېشێ.
سەعە شەل ۋېرەگانێو پاڵو دەلاقەکەیشەنە نیشتەبێرە و تەماشەو بەری کەرۍ، جە پڕێوەنە قاسمش دی دلێ کووجیەکێنە مەنەبۍرە و واق بیەبێ یانەو حەیاتێرە. بە هەردوێ دەسێ دەلاقەکەش کەردۆ و سەرەش بەر ئارد و واتش:
قاسەلە ئینە دیسان تۆنی؟ گوش گېرە هەتیم، حەراڵو خوڎایم وەنە حەرامبۊ، جارێوتەر چی دلێ کوجیێنە وینووتۆ، خرابت پەنە کەروو. سەرە زلی گۊش باڵەکڕەی چەم بەرپڕا، ئاخر پی وەختوو مەغریبېیەنە چېگە چېش کەری؟ ئەجۊت ئېمە گۊشوو گاوێنە وتێنمێ، گرد ۋېرەگانێو وېت مدەی هەسان و قیتە قیت پی کوجیێنە مەی و ملی بە بۍ ئانەیە هیچ هەرمانێوەتبۊ، دەی لوە گم بە وەروو چەمامۆ تاکو نەوەسەنارە پەیت. ئیتر نەوینووتۆ پێگەنە.
شەوقو گڵۆپو دلێ کوجیەکێ، دابېشەنە سەرەو قاسمی. چا تاریکی ۋېرەگایەنە، سەد گەزیەنە قەد و باڵاش دیار بێ. کەواپانتۆڵە تازەکەش کەردەبۍنە و بیبنېوی شلش سەرەنە بەسە بێ. پسەکېش دیسان لارە بێ. گجیێوی چەرمەی مەیلەو شەکەریش کەردەبېنە کە فرە بە کەوا و پانتۆڵەکەی گنێ. سەرەش ئاندە ڕوەنش دابێ وەنە، جە دوورۆ بە شۆقو گڵۆپەکەی برێقە دېوە و قژۍش سافێش کەردێبێنێ ئەجۍ گاوێ بە زوان لێستێنێ.
قاسم ئینە ئەوەڵ جارش نەبۍ ئی هەڕەشا دەمو سەعە شەلیۆ ئەژنەوێ. خاس ئانەیچە زانێ چانەیەنە فرە چېوێ خرابتەرێ چەمەڕاییش کەرا. جە هیچی سڵ نەکەرېوە و پەی یاوای بە حەیاتێ حازر بۍ گېیانوو وێچش وزۆ خەتەر. ئی کەین و بەینە، ئیتر چانەیە وېیەردەبێ تاکو جە سەعە شەلیش شارۊوە. گردو نسارەی بە جوان و پیرۆ، پی ڕازەو ئەشقیە زانێنێ.
حەیاتە جە دودەریەکەشاوە وینېش و گۊشیچش جە هەڕەشەکا مامۊ سەعەیشۆ بێ. ئیشارۍوش وەنە کەرد.
ڕەزا بەهمەنی.[1]