موزیک و هەست
موزیک ئا بەشە جە مەژگی کە وەرپەرسەن پەی جووڵنای هەستی وزۆ هەرمانە و چالاکش کەرۊ. چالاکبېیەی ئی بەشەیە هەستێ جۊراجۊرێ بەروزۆ و ئی بەروستەیچە وېش جە جمووجووڵوو جەستەی مرمانۆ. پەی نموونەی عانێو کە گۊرانیە و موسیقایە وەشە مژنەومێ و حەزش پەنە کەرمۍ، پۆس و تەنانەت مووېما حاڵەتێو تایبەت گېرا وێ کە ماچمۍ موەیما ڕاسێ بیەوە. هەرپاسە موزیک وزۆماوە ۋېروو ۋېیەردەی و ئا ڕوەدایا کە وەڵتەر ئامێنی سەرمارە و بە جۊرێو پێوەنڎیشا پا موزیکیوە بېیەن. بە کردەوە موزیک زوانو بەروەستەی هەستین. کتووپڕ نېیەن کە هەر وەختێو بەپاو حاڵەتی دەروونیما گېڵمێ شۆنەو ئا موسیقا و گۊرانیارە کە پێوەنڎیشا ھەن پا حاڵەتە دەروونیماوە.
بە گردی شۊنەمای ئەرېنیێ موزیکی یەکجار فرێنی. موزیک تەنیا ئامرازوو کات بەسەربەردی و وەشی نېیەن. موزیک ئارامکەرەوەو مەژگین و مەڵامەتەن پەی سڵامەتی ڕەوانوو مرۊڤی، بە هېزکەروو توانایی زاڕۆین پەی پێوەنڎی کۊمەڵایەتی، پەی یۆگېرتەی و هەماهەنگی، پەی کەمکەردەیەو ئێش و ئازاری، پەی دوورەو کەوتەی جە توند وتێژی، پەی هاندای مرۊڤی جە چالاکی و هەرمانەی ڕوانێنە، پەی هەست کەردەی بە چارەنووسێو هامبەشی.
ئا کەسا کە سەرو بنەمایە نازانشتیانێ و پێوەنڎیدار بە ئیدەئۆلۆژیە تایبەتێ، و بە بەهانێ جوراوجۊری دژایەتی موزیکی کەرا و جە وینگەو وېشاوە حەرامش کەرا، مشۊ بزانا کە هەم دژایەتی سروشتی کەرا، کە موزیکش چەنە هۆرستەن، هەم دژایەتی زانشتی کەرا کە شۊنەما ئەرۍنیەکاو موزیکیش جە ویەرێ جۊراوجۊری ژیواو مرۊڤیەنە سەلەمناێنێ. چینیشا زیاتەریچ موزیک هەم هۆنەرەن، هەم توانایەو هۆنەری مرۊڤین و گردکەس ئی تواناشە نېیەن. دژایەتی موزیکی هەرپاسە دژایەتی گەشەکەردەی تواناکاو مرۊڤین کە ڕۊتێو سروشتیشا هەن. موزیک تەنیا هۆنەر نېیەن، موزیک بەشێوەن جە فەرهەنگوو مرۊڤایەتی کە بە درێژایی تارێخی قەوارش گیرتەن و بېیەن بە بەشێو جە سەروەت و سامانی مەعنەوی مرۊڤی و یۊ جە ئەوەجەکاو ژیواو مرۊڤایەتی. پەی نموونەی موزیک جە هەرەمەکەو مازڵۆی ، دەرونشناسی نامدار و مرۊڤدوس، جە پلێکانەو ئەوەجە کۊمەڵایەتیەکانە و جە بەشوو وەشەویسی یاگێش کریاینەوە و بە ئەوەجە پەی گەشەو کەسایەتی مرۊڤی ئەشناسیان. هەرپاسە کە مزانمی، موزیک و گۊرانیێ پێوەنڎیەو جیاوەنەکریاشا ھەن چەنی وەشەویسی.
موختار کەریمی.[1]