شێخ محەمەدی مەردۆخی، ناسراو بە ئایەتوڵڵا مەردۆخی کوردستانی، ساڵی 1880 لەدایکبووە، مامۆستای ئایینی و وتار خوێنی جومعەی شاری #سنە#، نووسەر، شاعیر، مێژوونووس و کەسایەتیی سیاسیی ناسراوی کورد بوو.
هەر لە مێردمنداڵییەوە ئەرکی گەورە دەکەوێتە سەرشانی، دوای مردنی باوکی لە تەمەنی 13 بۆ 14 ساڵییەوە دەبێت بە وتار خوێن و ئیمامی مزگەوتی شاری سنە. نزیکەی 60 بەرهەمی چاپکراوی لێ بەجێماوە، لەوانە: (تاریخی مەردۆخ یا تاریخی کورد و کوردستان، هەروەها فەرهەنگی مەردۆخ و.....هتد).
ڕووناکبیر و خاوەن بیروڕای دینی بەڵام پیاوێک کە بە ڕوانینی عەقڵەوە سەیری دینی دەکرد، ئەو پێی وا بوو بۆ هەر گرفتێکی دینی دەبێت لە قورئان کەڵک وەربگیرێت و لە کتێبی شنەبای ڕزگاری تەفسیر و ئیجتهاد و فەتوا ڕەد دەکاتەوە و لە چوار ئیمامی ئەهلی سوننە ڕەخنەی توند دەگرێت و دەڵێت هەموویان بەهەڵەداچوون.
خاوەنی دەیان بەرهەمە و بەداخەوە ئەو جۆرە وا پێویستە نەناسراو بێت، چونکە زۆربەی مەلاکانی سەردەمی خۆی و تا ئێستاش دژایەتی توندیان لەگەڵدا هەیە بۆیە زۆر لە سەری نەنووسراوە، زۆربەی نووسراوەکانی قاچاخن و بوونیان لەلای کەسانێکە و لە ڕوانگەی یاسای دەوڵەتییەوە سزای هەیه. لە ساڵی 1975 کۆچی دوایی کردووە. [1] [2]