بیرەوەریەکانی فەقێیەکی گوومڕا 08
#شەماڵ بارەوانی#
قورئانیەکان باوەڕیان بە پلورالیەتی ئایینی هەیە..!
ئەوان ئەوان باوەڕیان بەو مەرج و کلیلانە نییە، کەسونیەکان و مەزهەبگەراکان کردوویانن بە هۆکاری چوونە بەهەشت، بۆ نموونە:شەش بنچینەکەی ئیمان و پێنج بنچینەکەی ئیسلام.
ئەوانە ناکرێت بکرێن بە مەرج، (مَنْ آمَنَ بِاللەِ والیومِ اڵاخرِ و عَمِل صالحاً) پێوەرە.
بۆیە لە ڕوانگەی قورئانیەکانەوە. چۆن موسوڵمانێک دەچێتە بەهەشتەوە، ئێزدی و جولەکە و مەسیحی و زەردەشتی و کاکەییەکی و هیندۆسی و، بوودیەکیش تەنانەت گەر بڕوای بەخوداوەند و ڕۆژ دوایی هەبێت هەمان شێوە. قورئانیەکان زیاتر پێوەری چاکەکردن و باشەکردن و خزمەتکردنی مرۆڤ بە ژیان و مرۆڤایەتی دەکەن بە پێوەر و هۆکاری چوونە بەهەشت. نەک ئایین و مەزهەب و ڕوانگەیەکی دیاریکراو.
قورئانیەکان وەکوو ئاماژەم بۆ کرد:
لایان ئاساییە موسڵمانێک ببێت بە گاور، یان زەردەشتی، یان ئێزدی و هەرئایینێکی تر و ئایین گۆڕین، یان وازهێنان لە ئایین، بە بەشێک
لە ئازادی و ئیختیاری تاک دادەنێن و کەس بۆی نییە لەسەر ئەو ئایین گۆڕینە و بە پاساوی ئایین گۆڕین، یان هەڵگەڕانەوە لە ئایین، خوێنی هیچ مرۆڤێک حەڵاڵ بکات و بڵێت(مَنْ بَدَّلَ دینَەُ فاقْتُلوەُ)سزای بدات و بیکوژێت.
سەبارەت بە لەچک و باڵاپۆشیش دەڵێن: ئەوە ئەرک نییە ژنی موسڵمان بییان پۆشێت و کولتوور و دابوو نەریتی هەرگەلێک و نەتەوەیەک سەبارەت بە پۆشاک، لەوەدا ڕۆڵ دەبینێت. ئەوەی قورئانیش: (ﻳَﺎ أَﻳﱡﻬَﺎ اﻟﻨﱠﱯِﱡ ﻗُﻞْ ﻷزْۆاﺟِ کَ ۆﺑَﻨَﺎﺗِکَ ۆﻧِﺴَﺎءِ اﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﲔَ ﻳُﺪْﻧِﲔَ ﻋَﻠَﻴْﻬِﻦﱠ ﻣِﻦْ ﺟَﻼﺑِﻴﺒِﻬِﻦﱠ) باسی جلبابە و، (ۆلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَیٰ جُيُوبِهِنَّ) باسی (خومورە)و (جیوب)ە و نەجلباب و نە خومور و نەجیوبیش، هیچ کامیان لەچک و سەرپۆش و باسی قژی ئافرەت نییە و ۆإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْأَلُوهُنَّ مِنْ ۆرَاءِ حِجَابٍ ذَلِکُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکُمْ ۆقُلُوبِهِنَّ ﴾یش باسی حیجاب و خۆ داپۆشین نییە و دواتر ئەوە لە گەڵ شتێکی تریەتی و ئینجا تایبەت بە خێزانەکانی پەیامبەرە و لەگەڵ ئەوانیەتی و لە هەموو قورئانیشدا، تەنها (8)جار وشەی (حِجاب) هاتووە و لە هیچ کامێک لەو هەشت شوێنەیش، وشەی(حِجاب) بە مانای(لِباس) و پۆشاک نییە و
ئەو جلباب و شتەیش بۆ دوورگەی عەرەب و سەردەمێکی جیاواز و کولتوور و دابوو نەریتی نەتەوەیەکی جیاواز و کۆمەڵە خەڵکێکی جیاواز و دیارکراوە، ناکرێت تۆ بێیت و شێوازی پۆشینی ژنانی بەدوو و دوورگەی عەرەب نشین، بەسەر هەموو ژناندا، لەوسەری دنیادا، بۆ ئەو پەڕی جیهان بگێشتێنیت و بسەپێنێت.
وە(دکتۆر محمد شحرور، لە ڤیدۆیەکی(22)خولەکی دا، لە ڕێگای ئایەتەکانی قورئانەئەوە، ئەوە دەسەلمێنێت کە لە ئایینی ئیسلامدا (حیجاب) کردنی خانمان بە هیچ شێوەیەک، ئەرک نییە و نە خوداوەند و نە پەیامبەری ئیسلامیش داوای وەها شتێکیان لە ڕەگەزی مێینە و ژنانی موسڵمانان نەکردووە.
ئینجا باس لەوەکات کە باڵاپۆشی و حیجاب کردنە ئەرک بە ناوی ئایین و شەرعەوەو پاشان سەپاندن و گشتاندنی بە سەر تەواوی خانماندا لە هەموو سەردەمەکان، ئەوە تەنها دەمارگیرییەکی عەربییە و هیچیتر، نەک ئەرکێکی ئایینی، یان ئیسلامی، ئەو حیجاب و پۆشاکەی ناویان ناوە لیباسی ئیسلامی و حیجابی شەرعی، جگە لەعاداتێکی کۆنی عارەبی سەردەمی پێش ئیسلام و ئەوەی هەرخۆیان پێی دەڵێن(سەردەمی جەهالەت) و گواستنەوەی ئەو عاداتەی عەرەب، بۆ نەتەوەکانی تری ناعەرەب و بۆ سەردەمەکانیتر، هیچیتر نییە، ئەو عاداتەی کە هەرگیز نە ئایین بووە نەیش پەیوەندی بە ئایینەوە هەیە.
خۆزگە ئەوانەی زمانی عەرەبی دەزانن و تاقەتی خوێندنەوە و موتاڵای کتێب و شتیان نییە، هەرهیچ نەبێت بە وردی هەموان گوێیان لەو ڤیدۆیە(22)خۆڵەکیەی محەمەد شەحروری ڕۆشنهرز وڕیفۆرمخوازی ئایینی دەگرت، ڤیدۆکە لە یوتوب هەیە..
ئینجا، قورئانیەکان: کوشتنی مرۆڤ لەسەر سێکس و بە ناوی شەڕەف و لەژێر پەردەی ئاین و ڕەجم کردن و ئەو جۆرە تێگەیشتنانە، بە تەواوی ڕەتدەکەنەوە.
هەروەها قورئانیەکان سەبارەت بە حوکمی دەست بڕینی دز و ئەو ئایەتەی ﴿والسَّارِقُ ۆالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا جَزَاءً بِمَا کَسَبَا نَکَالًا مِنَ اللَّهِ ۆاللَّهُ عَزِيزٌ حَکِيمٌ کە لە قورئان باس لەو دەست بڕینە دەکات. ئەوان دەڵێن (فَاقْطَعُوا)، مەبەستی بڕین نییە، بەڵکو(منع و امساک)و گرتنە، ئینجا لە زۆر شوێنی تر لە قورئان و، یان ئەوەی سونەکان پێیدەلێن (سونەت و فەرمودە)و قورئانیەکان پێی دەڵێن(ڕیوایەت)، وشەی(قطع)بۆ مەبەستی تر بەکارهاتووە، نەک بڕین، بۆ نموونە:(قاطيعوالَّرحم)، و(قُطَّاعوا الطَّریق)، و(ۆتَقْطَعُونَ السَّبِيلَ)، و(ۆتُقَطِّعُوا أَرْحَامَکُمْ)، و (ۆيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ)، و(ۆقَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ)ش، کە لێرە بە شیددە هاتووە، واتا بە مانای بڕینە، نەک لێکردنەوە.
دوواتر(فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا) ٲیدهما لێرە (جَمْعَ)، ئەگەر مەبەستی بڕین بوایه، دەیگووت(ێدَیْهِما)واتا بە(مُثَنَّی)دوو دەیهێنا، ئێ خۆ ناکرێت کەسەک دزی کرد یەکسەر هەردووک دەستەکانی ببڕیتەوە، کەواتە تێگەیشتنی (سونەکان)هەڵەیە و ئەو ڕیوایەتانەش ڕاست نین، کە باس لەبڕینی دەست دەکەن.
ئەوەی بییەوێت زیاتر لەسەر قورئانیەکان بزانێت، با بگەڕێتەوە بۆ کتێبەکانی (محەمەد شەحرور)، یان وتار و چاوپێکەوتن و دیباتەکانی، هەمووی لە یوتوب هەن.
بە گشتی ئەوە هێڵە گشتیەکانی بیرکردنەوەی قورئانیەکان بوو کە باسم لێوەکرد.
ئەوەش بڵێم: هەڵبەت من کە بووم بە قورئانی هێشتا قورئانیەکان لە کوردستان هیچ ناو دەنگێکیان نەبوو، کەس نەیدەناسین. قورئانی بوون خێرا دەنگی دایەوە، بێگوومان من بە گوێگرتن یان خوێندنەوە، یان بەریەک کەوتن لەگەڵ هیچ کەسێکی قورئانی نەبووم بە قورئانی.
بەڵکوو خۆم لە دەرەنجامی خوێندنەوە و بیرکرنەوەی چەندین ساڵە و گوومان دروست بوونی قۆناغ بە قۆناغ و سەرەتا لەهەندێک ڕیوایەت و دوواتر زۆر و پاشان ڕەتکردنەوەی سەرلەبەری ڕیوایەتەکان و مەزهەبەکانی ئیسلام و کەلەپووری ئایینی و هێدی هێدی و پلە بە پلە بووم بە قورئانی.
کەبووم بە قورئانی ئینجا زۆر دوای ئەو بەروارە و دوای تەواوکردنی کۆلێژی (شەریعە)، دکتۆر(محەمەد شەحرور)ی بیرمەندی قورئانی و شێخ (حسن فرحان المالک) و عەبدولڕەزاق جوبران و قورئانیەکانی ترم ناسی و ئینجا دواتر
سەیری زۆرێک لە ڤیدۆکانی شەحرۆرم کرد لەیۆتۆب و
کۆمەڵەک کتێبی شەحرورم خوێندەوە، لەوانە:
-الکتاب والقرآن: قراءة معاصرة.
-النبأ العظيم: قراءة معاصرة في التنزيل الحکيم.
-الکتاب والقرآن: ڕؤية جديدة.
-تجفيف منابع الإرهاب.
-نحو أصول جديدة للفقه الإسلامي: أسس تشريع الأحوال الشخصية.
-الدين والسلطة: قراءة معاصرة للحاکميّة.
-السنة الرسولية والسنّة النبوية: ڕؤية جديدة.
-أمّ الکتاب الکتابوتفصيلها: قراءة معاصرة في الحاکمية الإنسانية، تهافت الفقهاء والمعصومين.
-الإسلام والإنسان: من نتائج القراءة المعاصرة.
-دليل القراءة المعاصرة للتنزيل الحکيم: المنهج والمصطلحات.
تەنانەتدوو کتێبی شەحرورم ئەو کاتە خوێندەوە کە دەستبەرداری بیر و باوەڕی قورئانی بوونیش ببووم، (السنة الرسولية والسنّة النبوية) و
(أمّ الکتاب الکتابوتفصيلها: قراءة معاصرة في الحاکمية الإنسانية، تهافت الفقهاء والمعصومين)و ئەو دوو کتێبەم لای کاکە مەریوان میرانی هاوڕێی سەردەمی کۆلێژی شەریعەم برد، کەمن بۆم دەستنیشان کرد لە پێشانگای نێودەوڵەتی ئەویش کڕینی.
هەروەها لەسەرسێ لە کتێبەکانی عەبدوڵڕەزاق جوبران(کۆماری پێغەمبەر، چەتەکانی خودا، و کودەتای پەرستگا)م نووسی و لە هەریەک له ڕۆژنامەکانی(ڕێگای کوردستان)، و(کوردستانی نوێ)، و هەفتەنامەی(تاراوگە)، و ماڵپەڕەکانی(گەلاوێژ)، (ڕوانگە و ڕەخنە)، (دابڕان) و(دەنگەکان) بڵاوبوونەوە.[1]
⚠️ تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!