Գրադարան Գրադարան
Որոնել

Kurdipedia խոշորագույն բազմալեզու աղբյուրները քրդական աշխատությունը!


Որոնման ընտրանքներ





Ընդլայնված որոնում      Ստեղնաշար


Որոնել
Ընդլայնված որոնում
Գրադարան
քրդական անունները
Ժամանակագրություն միջոցառումներ
Աղբյուրները
Պատմություն
Այցելու Հավաքածուներ
Տուրիզմ
Որոնում:
Հրապարակումը
Տեսանյութ
Դասավորություն
Պատահական հատ.
Ուղարկել
Ուղարկել հոդվածը
Ուղարկել լուսանկար
Հարցում
Ձեր Կարծիքը
Հետադարձ կապ
Ինչ տեղեկություններ ենք պետք է!
Ստանդարտների
Օգտագործման պայմաններ
Նյութի Որակի
Գործիքներ
Օգտվողի մասին
Քուրդիպեդիայի արխիվագետներ
Հոդվածներ մեր մասին!
Ավելացնել Kurdipedia Ձեր կայքը
Ավելացնել / Ջնջել Email
այցելուներ վիճակագրություն
Նյութի վիճակագրություն
Տառատեսակներ Փոխակերպիչ
Օրացույցներ փոխակերպիչ
Ուղղագրության ստուգում
Լեզուներն ու բարբառները էջերում
Ստեղնաշար
Հարմար հղումներ
Ընդլայնել Kurdipedia-ն Google Chrome-ում
Թխվածքաբլիթներ
Լեզուներ
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Իմ հաշիվը
Մուտք
Անդամակցություն!
Մոռացել եք գաղտնաբառը!
Որոնել Ուղարկել Գործիքներ Լեզուներ Իմ հաշիվը
Ընդլայնված որոնում
Գրադարան
քրդական անունները
Ժամանակագրություն միջոցառումներ
Աղբյուրները
Պատմություն
Այցելու Հավաքածուներ
Տուրիզմ
Որոնում:
Հրապարակումը
Տեսանյութ
Դասավորություն
Պատահական հատ.
Ուղարկել հոդվածը
Ուղարկել լուսանկար
Հարցում
Ձեր Կարծիքը
Հետադարձ կապ
Ինչ տեղեկություններ ենք պետք է!
Ստանդարտների
Օգտագործման պայմաններ
Նյութի Որակի
Օգտվողի մասին
Քուրդիպեդիայի արխիվագետներ
Հոդվածներ մեր մասին!
Ավելացնել Kurdipedia Ձեր կայքը
Ավելացնել / Ջնջել Email
այցելուներ վիճակագրություն
Նյութի վիճակագրություն
Տառատեսակներ Փոխակերպիչ
Օրացույցներ փոխակերպիչ
Ուղղագրության ստուգում
Լեզուներն ու բարբառները էջերում
Ստեղնաշար
Հարմար հղումներ
Ընդլայնել Kurdipedia-ն Google Chrome-ում
Թխվածքաբլիթներ
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Մուտք
Անդամակցություն!
Մոռացել եք գաղտնաբառը!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Օգտվողի մասին
 Պատահական հատ.
 Օգտագործման պայմաններ
 Քուրդիպեդիայի արխիվագետներ
 Ձեր Կարծիքը
 Այցելու Հավաքածուներ
 Ժամանակագրություն միջոցառումներ
 Տուրիզմ - ՔՈՒՐԴԻՊԵԴԻԱ
 Օգնություն
նոր նյութեր
Գրադարան
ՔՐԴԵՐԵՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱՄԵԹՈԴԱԿԱՆ ՁԵՌՆԱՐԿ
14-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Կենսագրություն
Միքայելե Ռաշիդ
29-01-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Գրադարան
Հայաստանում բնակվող ազգությամբ եզդի աղջիկների իրավունքներին հնարավորություններին առնչվող խնդիրները
26-12-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Գրադարան
ՔՐԴԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ԵՐԳԱՐՎԵՍՏԸ
26-12-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Գրադարան
Քրդական գործոնը հայ-քրդական առնչությունները տարածաշրջանային զարգացումների համատեքստում – Հատոր 1
26-12-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Կենսագրություն
ՄԱՔՍԻՄ ՀՈՒՍԵՅՆԻ ԽԱՄՈՅԱՆ
22-08-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Կենսագրություն
Ամարիկե Սարդար
26-06-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Կենսագրություն
Շաքրո Մհոյան
09-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Կենսագրություն
Կարլենե Չաչանի
09-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Կենսագրություն
Հովսեփ Օրբելի
09-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Վիճակագրություն
Հոդվածներ 520,494
Նկարներ 105,297
Գրքեր 19,572
Կից փաստաթղթեր 98,252
Տեսանյութ 1,414
Հոդվածներ
Քրդերի ու եզդիների մասին
Կենսագրություն
Արամ Տիգրան
Հոդվածներ
Language and negotiations o...
Կենսագրություն
Ամինե Ավդալ
Կենսագրություն
Հաջիե Ջնդի Ջաուարի
Zarokên Kurdan bêyî çîrokên xwe, bêyî çanda xwe mezin dibin
Փնտրեք կարճ գրությամբ մեր որոնողական համակարգում, դուք անպայման լավ արդյունքներ կստանաք:
խումբ: Հոդվածներ | Հոդվածներ լեզու: Kurmancî - Kurdîy Serû
Կիսվել
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Աստիճան Հատ
Գերազանց
Շատ լավ
Միջին
Վատ
Վատ
Ավելացնել իմ հավաքածուների
Գրեք ձեր մեկնաբանությունը մոտ այս նյութը!
Նյութերի պատմություն
Metadata
RSS
Փնտրել Google պատկերների հետ կապված ընտրված տարրը.
Փնտրել Google ընտրված տարրը.
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Roza Metîna

Roza Metîna
#Roza Metîna#
Di çarçoveya Hefteya Pirtûkên Zarokan a Cîhanê de Hevseroka PEN a Kurd Eslîxan Yildirim diyar kir ku ji ber ku Kurd ne xwedî dibistan û dezgehên bi zimanên xwe ne û zarokên wan li dibistana çîrokên biyanî dixwînin û her çiqasî dê û bavê wan bi wan re bi Kurdî biaxivin jî her bi her ji zimanê xwe û ji çanda xwe dûr dikevin û got:” Xweparastina civata Kurdan maye bi berxwedanên di hundirê malbatê de, heke em ji zarokê xwe re bi zimanê xwe çîrokê xwe nebêjin, em ê xwe û zimanê xwe winda bikin.”
Hefteya Pirtûkên Zarokan a Cîhanê her sal di hefteya duyem a mijdarê de ji bo balkişandina ser girîngiya xwendinê û pirtûkên zarokan tê pîrozkirin. Têkildarî mijarê me bi Hevseroka PEN a Kurd Eslîxan Yildirim re gotibêj kir. Eslîxan Yildirim li Nisêbînê hatiye dinyayê. Dibistana seretayî û ya navîn li Nisebînê xwendiye. Piştre li Erziromê, li Lîseya Mamostetiyê ya Jinan a Nenehatûnê û dîsa di heman dibistanê de Enstîtuya Perwerdeyê qedandiye. Bîst salan li Nisêbînê mamostetî kiriye. Ji sala 1999’an ve li ser dîrok û çandê lêkolînê dike. Berî dest bi weşangeriyê bike, bi hin weşanxaneyan re bi hevkarî dest bi çapkirina berhemên li ser çand û dîroka Kurdistanê kiriye. Di sala 2012’an de li Londonê ‘Weşanxaneya Azad’ vekiriye û bi pirayî berhemên li ser çand û dîroka Kurdan çap kiriye. Niha li Londonê dijî.
Eslîxanê di derbarê Hefteya Pirtûkên Zarokan a Cîhanê de bi awayekî berfireh ji me re behsa girîngî û taybetmendiya vê rojê her wiha behsa girîngiya wêjeya zarokan û bandora wê ya li ser çand, huner û civakê kir.
Li gor we giringî û taybetmendiya Hefteya Pirtûkên Zarokan a Cîhanê çi ye?
Di Hefteya Kitêbê Zarokan de çalakî û tevger ji bo amadekirin û zêdekirina xwendina kitêbên zarokan tê meşandin. Armanca vê hefteyê ew e ku hezkirin û fêrkirina xwendinê li ba zarokan zêde bibe. Ji ber ku bingeha hezkirina xwendinê bi pirayî di zarokatiyê de tê avêtin bi min ev hefte girîng e, ji bo civata Kurdan. Ji ber ku di jiyana gelê me de gelek pirsgirêk hene carinan rê li ber hin mijaran tê girtin. Lê di van rojên taybet de li ser vê mijarê bal tê kişandin, hin çalakiyên taybet tên lidarxistin û xebatê ku heta niha di vî warî de hatine kirin di ber çavan re tê derbaskirin.
Kesayetiya mirovekî bi pirayî di zarokatiyê de bi teşe dibe. Loma liv û tevgera ku ji bo zarokan tê kirin di esasê xwe de bingehekê ji pêşerojê re jî ava dike. Ji ber ku xwediyê sibehê, yanî mezinê sibehê zarokê niha ne. Di vê heyamê de kesekî ku nexwîne nikare xwe bi demê re bigihîne û bibe şexseke/î hemdem. Wek mamosteyekê ez hêvî dikim ku ne tenê di van rojan de, em her tim giringîyê bidin vê mijarê û ji her tiştî bêhtir em ji bo pêşxistina zarokên xwe bixebitin.
Gelo ji kengî ve bi taybetî ji bo zarokan pirtûk hatine nivîsandin?
Wêjeya devkî em dikarin bibêjin ji dema ku mirov xwe nas kiriye heye û her ku ziman bi pêş ketiye zargotin jî berfirehtir û bi qewettir bûye. Ew jî bûye bingeha wêjeya nivîskî. Nivîsandina çîrokên ku îro em ji geleka ji wan re dibêjin çîrokê zarokan, bi kêmanî berî bi hezar salan dest pê kiriye. Li dinyayê tevî pirtûka çîrokan a nivîskî ya herî bi nav û deng pirtûka “Hezar û Yek Şev”ê ye û bingeha vê kitêbê zêdeyî hezar sal berê hatiye avêtin. Her çiqasî ne bi navê pirtûka zarokan hatibe nivîsandin jî îro çavkaniya bi hezara pirtûkê çîrokê zarokan jî ev berhem e. Xweş tê zanîn ku xwediyê vê berhemê civata Rojhilata Navîn e, ev berhem ji danheva çîrok, destan û efsaneyên vê civatê pêk hatiye; bi demê re li her herêmekê ya lêzêdekirin ya jî kêmkirin hatine kirin û bi awayên cuda gihiştine roja me. Ji aliyê zanayên mijarê ve fikara herî li pêş ew e ku bingeha vê berhemê pirtûka Aryanan a bi navê “Hezar Efsane” ye. Yek ji kaniya vê kitêbê welatê Kurdan e û şopê çanda Kurdan rasterast xwe di çîrokan de jî dide der. Ev çîrok bi sed salan di nav Kurdan de jî hatine gotin û bûye perçeyek ji wêjeya Kurdî. Ev pirtûk ji sedsala 18’an ve hem wergerî gelek zimanan bûye, hem jî gelek nivîskarên navdar sûd ji vê berhemê girtine; li ser bingeha wê bi hezaran kitêbên din hatine nivîsandin, fîlm hatine çêkirin, navê lehengê pirtûkê li gelek dezgeh û saziyan hatine kirin. Wek Şehrazad, wek Sînbad û hwd.
Li Ewrûpa di sedsala 17’emîn de çapkirina pirtûkên zarokan dest pê kiriye, lê di sedsala 18’emîn de hebekî bi pêş ketiye. Çîrokên La Fontaine(1621-1695) li dinyayê bi nav û deng in û wek destpêka edebiyata zarokan tê hesibandin, ew jî bingeha xwe ji çîrokên Rojhilatiyan û yê Yewnanan girtiye.
Heke em behsa kitêbê zarokan yê Kurmancî bikin berhemên ewil ên ku hatine nivîsandin bi gelemperî ferheng in. Di sala 1683’yan de Ehmedê Xanî bi navê “Nûbihara Biçûkan” ferhengeh Kurdî-Erebî nivîsiye û bi salan di medreseyan de wek kitêbeke dersê hatiye xwendin. Wek nivîskî ev di wêjeya Kurdî de ji bo perwerdehiya zarokan berhema yekem e. Di serê beşan de ji bo zarokan şîret hene û bal tê kişandin ser giringîya ilm û zanînê. Şagirtê Şêx Ehmedê Xanî Ismaîlê Bazîdî (1655- 1710) jî bi navê Gulzar ferhengek sê zimanî, bi Kurdî-Erebî-Farisî nivîsandiye. Şêx Me‘rûfî Nodeyî, wek ferhenga Kurdî (Soranî)-Erebî, Luxetnâmeyê Ehmedî nivîsîye, tê texmînkirin ku berhem di sala 1790’î de hatiye nivîsandin. Eqîdeya Mewlewî (1806-1882) jî yek ji berhema ku ji bo zarokan hatiye nivîsandin. Mîrsadul Etfâl (Şahrahê Kûdekan), ji hêla Şêx Mihemed Kerbelayî ve wek ferhenga Kurdî-Farisî di 1912’an de nivîsîye. Di vê heyamê de ji ber ku giraniya xwendinê di medreseyan de li ser dîn bû û ew jî bi Erebî bû, berhemên nivîskî yê Kurdî zêde tune ne.
Gelo demê dawî rewşa pirtûkên zarokan yên Kurdî çawa ye?
Kurdan her demê ji bo pêşxistina civata xwe xebat kirine. Piştî Meşrûtiyetê jî bi bayê azadiyê re Kurdan di gelek waran de dest bi xebatê kirine. Yek ji wan vekirina dibistana Kurdî ye. Di 1910’an de ji aliyê komeleya “Kurd Neşrê Me’arif” ve li Çemberlîtaşê/Stenbolê yekemîn dibistana Kurdî bi navê “Kurd Nimûne İbtidaîsi-Meşrutiyet” hatiye vekirin. Xelîl Xeyalî di sala 1909’an de li Stenbolê yekemîn elfabeya Kurdî ya bi tîpên Erebî çêkiriye û navê wê daniye “Elifbaya Kurmancî”. Di vekirina vê dibistanê de roleke Xelîl Xeyalî ya girîng heye û li vir li gor elfabeya wî perwerdeyî bi zimanê Kurdî hatiye kirin. Di rûpela dawîn a vê alfabeyê de nivîskar dide xuyakirin ku li pey vê di warê xwendin, peyvsazî û rêzimanî jî dê kitêb werin çapkirin. Lê wek ku tê zanîn bi dû de ne bi gelekî Herba Dinyayê ya Yekemîn dest pê kir û piştî herbê jî Kurdistan hat perçekirin, loma Kurd ji gelek derfetan bêpar man û xwestek û armancên xwe nikarîbûn bicih bînin. Piştî vê karesatê ji ber ku tim şer û zordarî li Kurdistanê hebû û Kurd nebûn xwedî dibistan û dezgeh, hin hewldanên şexsî hebin jî wek gelek mijaran xebatên kitêbê zarokan jî pir qels mane.
Di salên 1930’î û 1940’î de li Sovyetê(axilbe li Ermenîstanê) û li Sûrîyeyê bi Kurdî di warê berhem û nivîsên wêjeya ji bo zaroka xebatên hêja hatine kirin. Hin helbestvan û nivîskarên Kurd yên wek Pîremêrd, Faîq Bêkes, Casimê Celîl, Hejar Mukriyanî, Goran, Qanî, Miftî Pêncuwînî,Cegerxwîn, Kamuran Mukrî, Erebê Şemo, Heciyê Cindî, Necmettîn Mela, Yûnis Raûf Dildar, Osman Sebrî, Nûrî Şêx Salih, Dilzar, Seydayê Tîrêj, Qedrîcan, Namî, Kamîran Bedirxan, Celadet Bedirxan jî ji bo zarokan çîrok, fabl û helbest nivîsandine, hin ji wan di kovaran de hatine belavkirin, wekî din hin kitêb jî ji zimanin din wergerandine Kurdî. Li Başûrê Kurdistanê jî dema derfet çêbûne hin xebat hatine kirin, lê li Tirkiyeyê ji ber ku Kurdî axaftin jî qedexe bû demeke dirêj bi bêdengî derbas bûye.
Dema di salên 1960-70’yî de li Tirkiyeyê li ser navê çepitî û wekheviyê rê li ber Kurdan hebekî vebû, nivîsên Kurdî jî ji nû ve kat da. Ez qet ji bîr nakim, bavê min alfabeya Kurdî ya ku M. Emîn Bozarslan di 1968’an de nivîsîbû anîbû û me dixwend, em pê gelekî kêfxweş bûbûn. Lê mixabin ev mînak zêde nebûn. Wek ku tê dîtin, dema ber zimanê Kurdî vedibe, wek beşê din berhemên ji bo zarokan jî derdikevin holê. Lê ji ber ku heta salên 1990’î qedexeya li ser Kurdî berdewam kir, wêjeya nivîskî ya ji bo zarokan jî bi pêş neket.
Piştî vê demê, wexta Kurdan berê xwe da Ewrûpa, hewce dike ku em behsa xebatên wêjeya Kurdî ya li Swêdê bikin. Di gel pêşketina hemû cure wêjeya Kurdî, li Swêdê xebatên ji bo zarokan jî pir baş hatine kirin. Ji ber ku dewletê alîkarî daye qursên zimanê dayîkê, Kurdan li vir derfeta ku wêjeya xwe bi pêş bixînin dîtine û xebatên li wir xizmeteke pir hêja ji ziman û çanda Kurdî re kiriye.
Di demê nêzîk de jî, piştî destkeftiyên Herêma Başûrê Kurdistanê û hin gavên ku li Tirkiyeyê hatin avêtin(berî êrîşkirina Rojava), her çiqas ne têrber be jî em dikarin bêjin çapkirina kitêb û kovarên zarokan hebekî baştir e.
Giringî û taybetmendiya çîrok û wêjeya zarokan li gor we çi ye?
Di heyamê berê de zarok bi pirayî bi çîrokan dihatin perwerdekirin. Heta dema ku televizyon û înternet tunebûn, ez yeqîn nakim ku tu zarok bêyî guhdarkirina çîrokan mezin bûbin û hema hema zarokên ku ji çîrokan hez nedikir tunebû.
Bê şik, çîrok alîkariya pêşxistina aqil û zanînê dike, xeyalên zarokan berfireh dike. Ev jî ji bo zarokan gelekî pêwîst e. Di serî de çîrok bi gotinên wek, “hebû tunebû” dest pê dike û zarokan dikşîne dinyayek bêhempa. Di çîrokan de lehengî hene, qencî û xerabî hene, gelek caran tê de biserketina heqiyê heye ku ev hêviyê dide zarokan ji bo li hember hemû neheqiyan, li hember hemû astengiyan têbikoşin. Çîrok gelek caran dide xuyakirin ku kesekî ketibe rewşa herî xerab jî riyek xelasiyê illeh heye. Di hin çîrokan de têkoşîna bi sebir serkeftinê bi xwe re tîne û kesên bi aqil bin karin ê gelekî ji xwe mezintir, yan bi qewettir jî têk bibin. Ev jî bixwebawerbûnê tîne û bi vî awayî zarok fêrî berxwedana jiyanê dibin.
Ji aliyê din ve ji ber ku lehengê çîrokan axilbe ajal in û xweza ye, ev hem hejêkirin û bihevrebûna hemû zindîyan û xwezayê dide hem jî dinyaya xeyal û fikarên zarokan berfireh dike û mejî bi gelek hawayan çalak dike.
Bi vegotina çîrokan, bi axaftina li ser wan, ziman jî bi pêş dikeve, xwe îfadekirin bi qewet dibe, zarok fêr dibin ku hestên xwe bidin der. Ev tev de di binehişê zarokan de cih digrin û di rojê teng de ji wan re dibe rêber. Yanî çîrok bi gelek awayan ji zarokan re dibe alîkar û dibe şewqek di riya jiyana wan de.
Çîrokên Kurdî yên zarokan bandorek çawa li ser zimanê Kurdî, wêjeya Kurdî û bi vê yekê girêdayî li ser çand, huner û civakê dike?
Helbet çîrokên ku ji zarokan re dihatin gotin ewil ji aliyê mezinan ve hatine gotin û tê de gelek armanc hene. Ji bo ku ev armanc xweşik di çîrokê de bicih bibin zanebûn û hunerek wêjeyî jê re divê. Dema em li çîrokên Kurdî yên zarokan dinêrin, em dibînin ku bingeheke pir xurt ya vegotinên devkî hene û ev heta berî derketina televizyonan berdewam kiriye. Ji aliyê çîrokên zarokan ve, Kurd xwedî wêjeyeke devkî ya dewlemend in. Ji ber hin sedeman edebiyata nivîskî ya Kurdan bi qasî ya devkî xwe dernexistiye pêş, lê bi riya wêjeya devkî Kurdî û wêjeya Kurdî hatiye parastin. Wek ku hûn dizanin, di nav Kurdan de serpêhatî û destan jî di wêjeya devkî de cihekî pir girîng girtiye. Ev tev de wêjeya Kurdî xurt kiriye û li gel hemû qeyd û bendan wêjeya Kurdî cihê xwe parastiye.
Ji ber rewşa siyasî ya sedsala dawî dema Kurd bê dewlet man û wek millet hebûna wan ket xeterê çand û hunera wan jî bi paş ket, yan na tu kêmaniya wan ji xelkê derdora wan tune bû. Gerek em di bîr bînin ku berî Dewleta Tirkîyeyê ava bibe di nav erdê Împaratoriya Osmanî de rêjeya xwendekaran li dor ji % 5 an 6 e û wêjeya devkî li pêş bû. Li nav Kurdan jî hema hema li her derdorê odeyên şevbuhêrkan, dengbêj û çîrokbêjên wan ên taybet hebûn. Ev kir ku ew berhem bigihijin heta roja me. Kurdiya wan jî Kurdiyek hur e, ji ber ku bandora perwerdeya zimanê dewletê li ser wan tune bû.
Min bi xwe bi dehan çîrok ji mezinên xwe guhdar kiribûn û bandora wan gelekî li min bûbû. Piştî demekê min gelek ji wan ji bîr kirin û çîrokbêjên ku wana wek berê karibin bêjin jî pir kêm bûbûn. Loma ji bo ew çîrok winda nebin min ji derdora xwe hin çîrok dan hev û ji aliyê Enstîtuya Kurdî ya Amedê ve di 2009’an de wek kitêb bi navê ‘Herdemciwanê’ hatibû çapkirin. Enstîtuyê ji bo zarokan jî 5 heb ji wan çîrokan, her yekê bi serê xwe û bi wêne çap kiribû. Salên dawî ji nav gel gelek çîrok, serpêhatî û destan hatin nivîsandin û derbasî qeydiyan bûne, ev xebateke pir hêja ye û ez yeqîn dikim di derfetek kêm de jî wê ev tev de ji gelek berhemê nûh re bibin bingeh. Dema Kurd ber xwe bibînin ji bo sinemayên wan, ji bo şano, rêzefilm, xêzefilmên wan ev wê bibin kaniyek ji bo wan. Wek ku me berê got, çîrokên “Hezar û Yek Şev”ê ji alî fikir û sin’et de gelek tesîr li dinyayê tevdî kiriye. Bûye kanî û bingeh ji gelek mijarên roman, şano, muzîk û filmê sînemaya. Ev tenê mînakek e li ser giringî û tesîra çîrokan ya li ser wêje û çanda civakê. Di zargotina Kurdî de dinyayek pir dewlemend heye û zimanê Kurdî pir bi hosteyî hatiye bikaranîn;ez bi hêvî me ku ev wê tim riya me ronî bike.
Di vir de hewce dike ez balê bikşînim ser mijarekê. Çîrok, destan û serpêhatiyên civatan nêrîn û çanda wan vedibêje, nirxê wan di wan de bicîh dibe; dema hûn li çîrokên gelekî binêrin kêm zêde hûn dikarin di derbarê wê civatê de bigihêjin qinetekê. Loma zargotin, wêje xezîneya gelekî ye. Lê em zanin ku bi demê re çîrok û destan jî ji civatekê derbasî ya din bûye û li gora rengê wê civatê xwe bi awayekî din daye der. Wek mînak, gelek berhemên nivîskar û xwediyê filmên Rojavayî, mijarên xwe li ser bingeha çîrokên Rojhilatî ava kirine. Lê her çiqasî di hin cihan de ev agahî derbas bibin jî, berhemên nuh wek çanda civata kesê ku ew berhem derxistiye tê xuyakirin. Wek mînak, çîroka “Şengê û Pengê” îro bi navên cuda li dinyayê tevdî çîrokek pir bi nav û deng e, lê ne wek çîroka Kurdan tê zanîn. Ez di gelek berheman de rastî vî awayî bûme, loma ku em xwedî li berhemê xwe, li çanda xwe dernekevin dibe ku sibe ew bibin malê hina din. Di vî warî de pêwîstî bi xebatek taybet ya zanistî heye. Ez hêvî dikim hevalên ku di vî warî de xwedî bingeh in, hebekî li ser vê mijarê bisekinin.
Ger di wêjeyê de çîrokên ji bo zarokan kêm ba vê yekê ew ê bandorek çawa li ser zarok, civak û wêjeyê bikira?
Bersiva vê pirsê îro di hundirê jiyana Kurdan de xwe pir zelal derxistiye holê. Ji ber ku Kurd ne xwedî dibistan û dezgehên bi zimanên xwe ne û zarokên wan li dibistanan çîrokên biyanî dixwînin û her çiqasî dê û bavê wan bi wan re bi Kurdî biaxivin jî her bi her ji zimanê xwe û ji çanda xwe dûr dikevin. Di vir de xweparastina civata Kurdan maye bi berxwedanên di hundirê malbatê de, heke em ji zarokê xwe re bi zimanê xwe çîrokê xwe nebêjin, em ê xwe û zimanê xwe winda bikin.
Esas wêjeya zarokan û ya mezinan di nav hev de ye, hevdu temam dike. Em li heyamê berê binêrin, gelek çîrok hebûn ku em dikarin bêjin ji bo zarokan e lê ew gelek caran ji aliyê mezinan ve jî hatine guhdarkirin an jî hatine xwendin. Hin çîrok û destan hebûn ku rastûrê bi mezinan ve eleqedar bûn û ew jî bala zarokan dikişand, zarok ji wan jî sûd werdigirtin. Lê di dema îro de, axilbe zarokên li bajaran bi pirayî di hundiran de, bi xêzefilmê televizyon û internetê, bi filmê ku jê re dibêjin anîmasyon wext derbas dikin. Ev jî sektoreke bi serê xwe ye; kî di warê teknîkê de di pêş de be çîrok û lehengê wan derdikeve pêşiyê. Îro ji bilî zimanê dewletê, bi riya înternet û televizyonan, ji ber teknîk û desthilatiyê ku hene gelek pirtûk, xêzefilmên ji bo zarokan bi zimanê Ingilîzî bi ser zarokê dinyayê tevdî de diherike. Di vê rewşê de şensê zimanên kêm derfet pir lawaz dibe. Di wir de jî çandeke cuda, dinyayeke cuda derdikeve pêşiya zarokên me. Di roja me de zarokên Kurdan bêyî çîrokên xwe, bêyî çanda xwe mezin dibin û ev wê bandoreke neyênî ji Kurdan re bîne. Ji ber wilo ve xebatên bi rêk û pêk û xwedî dezgeh ji bo Kurdan pêwîst in.
Li ser giringîya hilbijartin û kalîteya pirtûkên zarokan hûn çi difikirin?
Ev jî mijareke gelekî muhîm e. Ji bo ku zarok hez ji kitêbekê bikin, gerek ew kitêb bala zarokan bikşîne. Ji aliyê din ve divê mijarên kitêba li gor emrê zarokan bin û zimanê wan xweş bin. Îro di piyasê de gelek kitêbê zarokan hene, divê mamoste û têgihiştîyên derdora zarokan bikin ku zarok xwe bigihînin kitêbê baş û yê ku riyek pêşxistinê bide ber wan.
Ez zanim hûn jî di çarçoveya Hefteya Kitêbê Zarokan de van rojan di nav hewldanê de ne. Ez serkeftinê ji we re jî dixwazim û ez hêvî dikim germaya tevgera van rojan tesîrê li rojê pêşiya me jî bike.[1]
Այս տարրը գրվել է (Kurmancî - Kurdîy Serû) լեզվով, սեղմեք պատկերակը բացել իրը բնագրի լեզվով
Ev babet bi zimana (Kurmancî - Kurdîy Serû) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
Այս տարրը արդեն դիտվել 1,442 անգամ
ՀեշԹեգ
Աղբյուրները
[1] Կայք | کوردیی ناوەڕاست | موقع https://pen-kurd.org/- 21-12-2022
կապված նյութեր: 13
խումբ: Հոդվածներ
Հոդվածներ լեզու: Kurmancî - Kurdîy Serû
Publication date: 18-11-2019 (5 Տարի)
Բովանդակության դասակարգում: Երեխաներ
Բովանդակության դասակարգում: Գրականություն/ Գրական քննադատություն
Երկիր - Նահանգ: Քրդստան
Հրապարակման տեսակը: ծնված-թվային
Փաստաթուղթ Տեսակը: Բնօրինակ լեզու
Technical Metadata
Նյութի Որակի: 99%
99%
Ավելացրել է ( ئەڤین تەیفوور ) վրա 21-12-2022
Այս հոդվածը վերանայվել է եւ թողարկվել է ( سارا ک ) կողմից 22-12-2022
Այս տարրը վերջերս թարմացվել է ( ڕۆژگار کەرکووکی ) վրա: 11-04-2023
URL
Այս տարրը ըստ Kurdipedia ի (Ստանդարտների) չի վերջնական դեռ!
Այս տարրը արդեն դիտվել 1,442 անգամ
Kurdipedia խոշորագույն բազմալեզու աղբյուրները քրդական աշխատությունը!
Գրադարան
Հայաստանում բնակվող ազգությամբ եզդի աղջիկների իրավունքներին հնարավորություններին առնչվող խնդիրները
Հոդվածներ
Քրդերը Հայաստանում
Գրադարան
ՔՐԴԵՐԵՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱՄԵԹՈԴԱԿԱՆ ՁԵՌՆԱՐԿ
Կենսագրություն
Օրդիխանե Ջալիլ
Հոդվածներ
Ադրբեջանի քրդերի ինքնության ձուլման խնդիրը 2017 թ. Իրաքի Քուրդիստանի անկախության հանրաքվեի լույսի ներքո
Հոդվածներ
ՔՐԴԱԿԱՆ ՀԱՐՑԻ ԾԱԳՈՒՄԸ. 19-ՐԴ ԴԱՐԻ ԱՊՍՏԱՄԲՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՑ ՄԻՆՉԵՎ ՍԵՎՐ-ԼՈԶԱՆ
Հոդվածներ
Սասունցի (արաբ) Սինեմի ու (Շեկո տան քրդերի) պատմությունները
Կենսագրություն
Արամ Տիգրան
Գրադարան
Քրդական գործոնը հայ-քրդական առնչությունները տարածաշրջանային զարգացումների համատեքստում – Հատոր 1
Գրադարան
ՔՐԴԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ԵՐԳԱՐՎԵՍՏԸ

Վավերական
Հոդվածներ
Քրդերի ու եզդիների մասին
28-09-2014
هاوڕێ باخەوان
Քրդերի ու եզդիների մասին
Կենսագրություն
Արամ Տիգրան
02-03-2015
هاوڕێ باخەوان
Արամ Տիգրան
Հոդվածներ
Language and negotiations of identities among young Kurds in Finland
09-11-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Language and negotiations of identities among young Kurds in Finland
Կենսագրություն
Ամինե Ավդալ
07-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Ամինե Ավդալ
Կենսագրություն
Հաջիե Ջնդի Ջաուարի
07-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Հաջիե Ջնդի Ջաուարի
նոր նյութեր
Գրադարան
ՔՐԴԵՐԵՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱՄԵԹՈԴԱԿԱՆ ՁԵՌՆԱՐԿ
14-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Կենսագրություն
Միքայելե Ռաշիդ
29-01-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Գրադարան
Հայաստանում բնակվող ազգությամբ եզդի աղջիկների իրավունքներին հնարավորություններին առնչվող խնդիրները
26-12-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Գրադարան
ՔՐԴԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ԵՐԳԱՐՎԵՍՏԸ
26-12-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Գրադարան
Քրդական գործոնը հայ-քրդական առնչությունները տարածաշրջանային զարգացումների համատեքստում – Հատոր 1
26-12-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Կենսագրություն
ՄԱՔՍԻՄ ՀՈՒՍԵՅՆԻ ԽԱՄՈՅԱՆ
22-08-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Կենսագրություն
Ամարիկե Սարդար
26-06-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Կենսագրություն
Շաքրո Մհոյան
09-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Կենսագրություն
Կարլենե Չաչանի
09-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Կենսագրություն
Հովսեփ Օրբելի
09-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Վիճակագրություն
Հոդվածներ 520,494
Նկարներ 105,297
Գրքեր 19,572
Կից փաստաթղթեր 98,252
Տեսանյութ 1,414
Kurdipedia խոշորագույն բազմալեզու աղբյուրները քրդական աշխատությունը!
Գրադարան
Հայաստանում բնակվող ազգությամբ եզդի աղջիկների իրավունքներին հնարավորություններին առնչվող խնդիրները
Հոդվածներ
Քրդերը Հայաստանում
Գրադարան
ՔՐԴԵՐԵՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱՄԵԹՈԴԱԿԱՆ ՁԵՌՆԱՐԿ
Կենսագրություն
Օրդիխանե Ջալիլ
Հոդվածներ
Ադրբեջանի քրդերի ինքնության ձուլման խնդիրը 2017 թ. Իրաքի Քուրդիստանի անկախության հանրաքվեի լույսի ներքո
Հոդվածներ
ՔՐԴԱԿԱՆ ՀԱՐՑԻ ԾԱԳՈՒՄԸ. 19-ՐԴ ԴԱՐԻ ԱՊՍՏԱՄԲՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՑ ՄԻՆՉԵՎ ՍԵՎՐ-ԼՈԶԱՆ
Հոդվածներ
Սասունցի (արաբ) Սինեմի ու (Շեկո տան քրդերի) պատմությունները
Կենսագրություն
Արամ Տիգրան
Գրադարան
Քրդական գործոնը հայ-քրդական առնչությունները տարածաշրջանային զարգացումների համատեքստում – Հատոր 1
Գրադարան
ՔՐԴԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ԵՐԳԱՐՎԵՍՏԸ
Թղթապանակներ
Հոդվածներ - Բովանդակության դասակարգում - Քրդական հարց Հոդվածներ - Փաստաթուղթ Տեսակը - Բնօրինակ լեզու Հրապարակումներ - Շարունակական հրապարակում! - Ոչ (մինչև սույն կետի թողարկումը/ուղղումը) Հրապարակումներ - Հրապարակումը - Թերթ Հրապարակումներ - Լեզու - Բարբառ - Ռուսերեն Հրապարակումներ - Լեզու - Բարբառ - քրդերեն - քուրմանջի - սլավոնական Հրապարակումներ - Լեզու - Բարբառ - քուրդո - քուրմանջի - լատինա Հրապարակումներ - Քաղաքներ - Yerevan Հրապարակումներ - Երկիր - Նահանգ - Հայաստան Հոդվածներ - Հրապարակման տեսակը - ծնված-թվային

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Հետադարձ կապ | CSS3 | HTML5

| Էջ սերունդ ժամանակ: 0.437 երկրորդ (ներ).