ناونیشان: سیمفۆنیای درەختە نەگونجاوەکان
نووسەر: #ڕوەیدە مستەفا#
ڕۆژی دەرچوون: #12-07-2023#
هەر بەیانییەک کە بۆ سەر کار بەڕێدەکەوم، ناتوانم تێبینی دۆخی کارەساتباری ژینگەی شاری #هەولێر# نەکەم. ڕەنگە بپرسن بۆچی لەبارەی درەختەوە دەنووسم، لەکاتێکدا دیارە کێشەی گەورەتر لە هەرێمی کوردستان دا هەن. ڕاستییەکە ئەوەیە کە هەموو کێشەکانی ئەم هەرێمە پێکەوەبەستراون و لەیەک ڕەگەوە سەرچاوەیان گرتووە کە نەبوونی پلانی گونجاوە.
لەنێو جەرگەی شاری هەولێر، بەهۆی شێوازی بێباکانەی دامودەزگاکانەوە لە مامەڵەکردن لەگەڵ درەختەکان، خەریکە کارەساتێکی ژینگەیی دەردەکەوێت. ئەم پێکهاتە گرنگانە کە بۆ ڕاگرتنی هاوسەنگیی هەستیاریی سرووشت پێویستن، بەشێوەیەکی بێسەروبەر و بێ هیچ بیرکردنەوەیەک ڕووێنراون. ئەنجامەکەش درووستبوونی کۆمەڵێک درەختی تێکەڵ و پێکەڵە کە نە پێکەوە دەگونجێن و نە ئامانجیشیان هەیە. لە ئەنجامدا، شەقامەکانی شاری هەولێر خاڵین لە پەلوپۆی درەختی جوان ڕێکخراو کە ئەوەش لە دوورمەودا کاریگەرییەکەی دەردەکەوێت.
درەختەکان زیندەوەری بێوێنەن کە پێویستە لەکاتی دیاریکردنی شوێنی ژیانیان، زۆر شت لەبەرچاو بگیرێت. هەبوونی تێگەیشتنێکی قووڵ بۆ پەیوەندیی ئاڵۆزی نێوان خاک و درەخت گرنگە بۆ مسۆگەرکردنی تەندرووستیی درێژخایەن و پێداویستییەکانی چاودێریکردنیان، بەڵام لە شاری هەولێر لەپێناو جوانکارییەکی ڕووکەش، چاوپۆشی لەم بنەما زانستییە کراوە. جێگەی داخە کە دەبینی چەند جۆرە درەختێکی جیاجیا، بەبێ هیچ بیرکردنەوەیەکی درووست، پێکەوە لە هەمان شەقام ڕووێنراون.
ئەم درەختانە لەجیاتی ئەوەی خزمەتی ئامانجێکی زیندوو بکەن، هەندێک جار لە جوانکاری بەولاوە، هیچی دیکە نین. ڕوواندنی درەخت بەشێوەیەکی گونجاو لە هەردوو لای شەقامەکان، دەتوانێت شەقامەکان بکاتە ڕێگەی ئەفسوناوی کە بەوجۆرە سێبەر و فێنکایی فەراهەم دەکەن. بەداخەوە، وادیارە لایەنە بەرپرسەکانی ئەم کارە لە شاری هەولێر ئەم بنەما بنچینەییەیان پشتگوێخستووە.
ئەگەر پاراستنی ژینگەی شاری هەولێر بەڕاستی یەکێک لە کارە لەپێشینەکان بووایە، دامودەزگە خۆجێییەکان وەبەرهێنانیان لە توێژینەوە و لێکۆڵینەوەی باش دا دەکرد بەو ئامانجەی ژینگەی شارەکە باش بکەن و پیسبوونی ژینگەکەش کەم بکەنەوە.
توێژینەوەیەکی ئەم دواییەی عەلی شارباژێری و مەهدی سوورچی کە لە گۆڤاری زانستیی کشتوکاڵیی فوراتدا بڵاوکراوەتەوە، تیشک دەخاتە سەر دیزاینی پارکەکانی شاری هەولێر و دەریدەخات کە لە جێبەجێکردنیان دا بنەما نێودەوڵەتییەکان شکستێکی گەورە هەیە. ئەم پارکانە کە بۆ ئەوە درووستکراون ببنە بەهەشتێک بۆ کۆمەڵگە تاوەکوو کاتیان تێدا بەسەرببەن، کەرەستەی پێویستیان بۆ وەرزش و یاری منداڵان تێدا نییە. لەبەرئەوەی پشتگوێخراون و چاودێریکردنیان خراپە، ئەم پارکە گشتییانە پشت بە ئاودێریی بەدەست و ناڕێکوپێک دەبەستن کە ئەوەش کێشەی کەمئاویی لە شارەکەدا خراپتر کردووە.
هەڵبژاردنی درەخت بۆ ژینگەی نێوشار پێویستی بە لەبەرچاوگرتنی کرداریی هۆکارە جۆراوجۆرەکان هەیە. ئەو ڕووەکانەی لە ناوچە جیاوازەکانی نێو شاردا بە تەنیا لە پەراوێزدا کەوتوون کە ڕووبەڕووی گەرما و تیشکی تووند دەبنەوە، هەندێک جار بەدەست کەمئاوییەوە دەناڵێنن.
ئەوە لەکاتێکدایە کە ڕوواندانی درەختەکان لە نزیک یەک، دەتوانێت ببێتە هۆی کەمکردنەوەی گەرمای نێو هەوا و تیشکی گەرمی ژێر پەلوپۆکانیان. ڕوواندنی ڕووەکەکان لە نزیک یەکتری دەبێتە هۆی ئەوەی لق و پۆپە�