ماشینو گوگڵی و هوٙرگیٛڵنای هەورامی
نویستەی: #دکتور ناجح گوڵپی#
چا وەختۆن کە زوانو کوردی-سورانی جە ماشینو گوگڵینە دەسش کەردەن بە هوٙرگیٛڵنای، هەڵبەرت کوردی-کرمانجی هەر فرە زوتەر ئی هەرمانیٛشە پوٙڕنا. خەلکو هۆرامانی هەکە هەنیٛ توٙڕەکوٙمەڵایەتیەکاو فەیسبوکی و تلگرامئ وئینستاگرامی و تویتەری... تاکو خایتێ ئانیٛ هەکە هەنیٛ دەسەلاتنە جە حکومەتو هەریٛمینە، نەمێنیٛ هەوڵو تەقەلا، بە نیازو ئانەی هەکە ئیٛمەی هۆرامیچ با گوگڵنە ئی هەرمانیٛ بوزمیٛ ڕاو بەشکیم هوٙرگیٛڵنای ماشینیما پەی مسۊگەر ببوٙنە.
من گەرەکما چیٛگەنە بڕێ چیٛوێ بوزو ڕوە کە چەنیەتی هوٙرگیٛڵنای جە گوگڵنە مەویەروٙ، چەنی واتێوە یام واتچنێ، دەقێوە هوٙر مەگیٛڵنوٙ. گوگڵ پەی هوٙرگیٛڵنای ئەوەجەش ئەپی پەسایا هەن.
یوٙ: مەشوٙ زوانو گوٙران-هۆرامانی خوتانو هەزاران هەزاریٛ واتا بوٙنە دلیٛو توٙڕەو ئینترنێتینە، دەی ئینەما نیەن. پەی چارەسەری مەشوٙ هەرکەس قەڵەمش هەن دەسۆ بە هۆرامی بنویسوٙنە هەتا بیمیٛ بە خوتای هەزاران واتا-واچا.
دویٛ: کاتێ ماشینو گوگڵی دەقێوە، واتچنێ- ڕستێ هوٙرمەگیٛڵنوٙ، مەلوٙ دلیٛو توڕەو ئینترنێتی مەگیٛڵوٙ تاکو واتەکا بیٛزوٙوە و باروٙ بنیوٙشارە. وەلێم سەرنجە مڎەیمیٛ ئی واتیٛ-دەقیٛ-تێکستیٛ بە چڼە جوٙرێ نویسیێنیٛ، پیٛسەو (ئەڎا، ئەدا، ئەیا، ئەرا، ئەڵا، ئەڎا هەنە حەوت ئینا سەرو دالەکیوە، هەنە هەشت ئینا سەرشۆ) یام واتیٛ (توٙ، توٛ، تۆ، هەن دویٛ خاڵیٛ هەن سەرو واوەکەی، هەنیچ خەتێوە گولانیٛ تانەرە هەن سەرشۆ) ، (کناچیٛ، کناچێ) . هەزاران کتیٛبیٛچما هەنیٛ کە وەڵتەر نویسیێنیٛ و ئینترنێتەنە ڕانویسەکەشا جیان. جا بوٙ گوگڵی داماگ شیٛت مەبە، کە پاسەبی هەم ویٛچما و هەم گوگڵیچ سەروەنەشیٛویا مەبوٙنە. پەی چارەسەری مەشوٙ ئیٛمە تەختەکریٛڵێ یوگیر بنیەیمیٛرە و گرد قەڵەم بەدەسێ هۆرامی ئەر تاقە واتێوە بنویسوٙنە مەشوٙ پیٛسەو ئەویشا تەری بوٙنە، ئینە گەورەتەرین گیروٙدەین کە بەروٙکەش گیٛرتیٛنمیٛ و پی زوانیچە وەرش نمەڎوٙ.
یەریٛ: نەبېیەی دەسەڵاتی سیاسی-کارگیٛڵنی خوتایو بڕیاریٛ ببوٙنە دلیٛو هۆرامیەکانە، ئێمە هەڵای کەسێ-لایەنیٛ -دڵسوٙچنێ نیەن بتاووٙ دەسەلاتش بسەپنوٙ ملمارە، یام گردما بەگوٙشش بکەرمیٛ، پەوکای هەرچی هەوڵیٛ و تەقەلێ دلسوٙچنانیٛ دریێنیٛ چیٛو وەڵیٛ بیٛبەرهەمیٛ مەنیٛنیٛوە. هۆرامی تاواچی کەسانی زیرەک و بەتواناش چەنەن، وەلێم چی حەندەنە فرە لامبالاتیٛ و ناگوٙشگیریٛ بییٛنمیٛ چوون نەتاوانما بنیشمیٛرەو ئی فرە تەختەکریٛڵیە تەتڵە و ویٛچن بکەرمیٛ و بزانمیٛ کامەشا گونجیاتەرەن، خاسە و خراپەی هەر یۊٙیشا بە زانشتیانە بوزمیٛ ڕوە، لەکە و ناکاراییەکاشا بوزمیٛنە بەر جە بارو زانشتو فنۆلۆجیوە کامەشا گونجیا تەربی دەرهەق بەئارویٛ سەرش بلمیٛ. ئەر هۆرامیە قەڵەم بەدەسەکا بژمارمیٛ نمەیاوا پەنجەکا دەسی هەکە ڕوانە بە زوانو ویٛشا بابەتیٛ منویسا، وەلێم هەکە ئاما سەرو ئی چیٛوا سەد دادوەریٛ مەیانە مەیدان.
پەوکای هەر هەوڵێ پەی هوٙرگیٛڵانی جە ماشینو گوگڵینە مەشوٙ ئی وەربەسیٛ لابشانیٛ، نویستەی یەکدەسما فرە ببوٙنە جە ئینترنێتنە، ئیجا گوگڵ متاووٙ بە هۆرامیانە هەرمانەکیٛش بپوٙڕنوٙنە. هەرمانکەردەی ویارو زوانینە کەسانی بەڵەد و خوٙندەوارش گەرەکەن جە ویارو زانشتو زوانینە بەگرد لەق و پوٙکاشەو، داخەی گرانەم چیٛگەنە کوڵما ئاوردەن، خوٙ دەیان خوتانو بروانامەی دکترا- ماستەریما هەنیٛ جە ویارو زوانە جیاوازەکانە، وەلێم هەڵای ویٛشا نەڎان قەرەو زوانو ئەڎیٛشا، چوون حەزنمەکەرا ویٛشا بڎا خزمەتی هەرەقەتینو زوانو ئەڎایشا وەرو باورنەبېیەیشا ئەپی زوانیە، خوٙ جەبارو زوانئەشناسایوە ناهەقشا نیەن چوون زار ئەوەجەش بە هوٙرگیٛڵنای نیەن بەپاو یاساو زوانی و پەیلوای ئاڎیشا.
ئاقیبەت مەواچو برای ئەندازیاری هۆرامی دا بیٛ زەحمەت مانگێ جاریٛ واتارێ سەرو بیناسازی جەهۆرامانە بنویسە، سەرو جوانیەکا تەوەنیٛ هۆرامانی. برای ماموٙسای کوردی دا بەراوردێ بکەرە میانو فنوٙلۆجی هۆرامی و زوانەکا تەرینە، برای دکترو زانگایم بلوە قوڵایی زوانو گوران-هۆرامانی بەرواردیٛ کەردۆی، واتبەسی زوانو هۆرامینە چەنی ئینگلیزی بکەرە، برای پزیشک و دەرمانسازم دا دویٛ نەوەشییٛ بەزوانو ویٛت بنویسە...ئەر گردما ویٛحەنڎ نەمایمیٛ وەنە و بەیەکدەس نویستما ئاوەختە هەرمانەکیٛ ئاسانە مەکەرمیٛ پەی ماشینو گوگڵی. دماجار مەواچو زوانو ئیٛمە دلیٛو گوگڵینە هەر زوۆن نامیٛش هەنەو توٙمارەنە بەنامیٛ زوانو گورانیوە، وەرو ئانەیە تەنیا هەرمانکەردەی میاونوٙما بە مرادو ویٛما.[1]