پۊختێوە جە تاریخو هۆرامانی و سرووشتو ژیوای خەڵکەکەیش
بەشۍ: سی و حۆتەمە
نوستەی: #ئیبراهیم میکە عەلی#

دمای هورگیسیای جەنگو هەشت ساڵەو میانو ئیٛران و ئیٛراقی و هەروەرەنە تەشەنەسانای جەنگەکەی و بە پیلانێوە گڵیاوە فاڕایۆ بەرەو جەنگە یانەکاولکەرەکەی پەی سنورو کوردەسانی و چایچۆ پەی دلیٛ هۆرامانی، ئانەیچ هەکە مەنەبیٛوە جە هۆرامانی هەردوی دیمیٛوە پایەماڵ بی و بی چیٛرپاو سەربازە فارس و عەرەبا و تاوەو دزیی سەمەرو باخەکا و ویٛرانکەردەی دەگایەکا و موڵکەکا هۆرامانینە خجڵا واچمیٛ هوششا لاو ویٛشا و جەنگەکەیشاوە نەمەن.
جەنگەکەشا هەروەرەنە زلبی هەتا کڵپەو گڕیٛش سەرانسەرو دوە وەڵاتەکەیش گیٛرتۆ و ناوچەو ئیٛمەیچ هەر دوە دیمیٛوە بی بە موٙڵگەو سپاکاشا و دەگێکیٛ هۆرامانی و باخو موڵکەکیٛشا گرد چەپاویٛ و شفعیٛ کریێ و هەم بە هوٙ موڵدای سپایەکاشاوە و هەم بەهوٙ بومباوارانی زەمینیی و هەواییشاوە سەرانسەرو هۆرامانی هەر دوە دیمیٛوە، دیمو ئیٛراقیۆ گردو هۆرامانی بە ئوردوگا زوٙرەملەکا خورماڵی و عەنەبیٛ و زەمەقی و سیروانی و شارەکڵەکا تەویٛڵیٛ و بېیاریٛ و دیمو ئیٛرانیچۆ گردو دەگایەکا و شارەدەگایەکایچ چوڵیٛ کریێ و فریٛچشا هەم خاپوریٛ و هەم تاڵانیچ کریێ و خەڵکەکەیچشا ئاوارەو شارەکا پاوەی و سنەی و کرماشانی و جوانڕوٙی و یاگا تەریچ بییٛ.
پا جوٙرە هەتا جەنگو هەشت ساڵەو میانو ئیٛرانی و ئیٛراقی هەرجوٙر بی مدرا و دیمو ئیٛرانیۆ هەم دەوڵەت هاندەربیٛ پەی ئاوەدانی و هەم خەڵکەکەیچش ۋەرو ئانەیەەە چوٙڵکەردەکەی فرەش نەشیەبیٛ سەرەرە تاواشا گیٛڵاوە و تەوەنېوە بنیاوە سەرو تەوەنیٛوە و یانەقوٙڵێوە قنج کەراوە، وەلێم دیمو ئیٛراقیۆ هەم ۋەرو ئانەیەەە کوردەکیٛ کەوتیٛ جەنگۆ چەنی یوٙترینی و ناوچەو هۆرامانینە گلیٛریٛ بییٛوە و ئاساییش بارش کەرد، هەم ۋەرو ئانەیەەەچ هەکە چوٙڵکەردەی ناوچەکەیچ فرەش لوابیٛ ملەرە و باخ و موڵکەکیٛ دەگایەکا فریٛشا وشکیٛ بییٛبیٛنیٛ و دەگێکیٛچ بە تەمامی ویٛرانیٛ و هاناوەکیٛچشا کوٙریٛ کریێبیٛنیٛوە، فرەو دەگایەکانە خەڵک نەتاواش گیٛڵوٙوە و سەرنەوایۆ ژیوای دەسپەنەکەروٙوە، تەنیا چڼ دەگێوەنە هەکە کوچێ کاسپیشا چەنەبیٛ ئاوەدانیېوە کەم دروس بیۆ و ئاڎیچ فرەش نەخواینا بوٙنەو جەنگی و تەقوتوٙقیۆ دیسانۆ دەگاکیٛ چوٙڵیٛ کریېوە و خەڵکەکەشا ئاوارەو شارا بیۆ.
ئەشوٙم ویرمابوٙ ئاوارەبېیەی هۆرامیەکا و پژگیایشا دلیٛ خەڵکی تەریرە بە گردیی و دلیٛ سوٙرانیی زوانارە بەتایبەتی کاردایۆی خراپش بی ملو زوانی و فەرهەنگی و ئایندەو نەوەکامارە بەگردیی، بەجوٙرێوە نەوەو دماو ئا سەردەمیە زوان و فەرهەنگو ویٛش یام هوٙش شیۆ یام بڕێ وەختیٛ و یاگیٛنە پەنەش عەیب بیٛ ویٛش بە هۆرامی بەر وزوٙ، چوون چا وەختە ناهەموارەنە هەکە ئاما ملو هۆرامانیرە و ئا وەچیٛشا چەمیٛشا دلیٛشەنە کەردیٛوە، هۆرامی ئاوارە و وەنەقوٙمیا و کەم دەس و مەحتاجو دەسو خەڵکی تەری بیٛ.[1]