کورد دلۍ چەرخەکا تاریخینە
بەشۍ: دوەسەڎ و شەسس و چوارەمە
نویستەی: #هاوڕێ باخەوان#
ساڵەو (1917ز.):
* داگیرکاری ئینگلیز ئەچی ساڵېنە پانیشتو کوردەسانیش داگیرکەردەن.
* یەکەمین فەرمانگاو ئۆقافی ئەچی ساڵېنە دلۍ شارو سلێمانی مەرزیانەرە.
* ڕۊنامەو کوردەسانی ئەچی ساڵېنە جە ئەستەمبوڵ بەرشېیەن.
* محەمەد موهری، ئەچی ساڵېنە حەفتەنامێوە ئەدەبیش بە نامۍ کوردەسانی جە ئەستەمبوڵ بەرشنېیەن.
* گرانی، ناوچەکانو کوردەسانیش گېرتەنۆ، دلۍ شارو کۆیەینە حەمە ئاغای گۆرە فرەو موڵک و ماڵەکەش پەی تېرکەردەو خەڵکە هەژارەکا خەرج کەردەن.
* سەرەتاو ئی ساڵۍ، ژمارەو ئا کوردە چەکدارا کە دلۍ سوپاو (6، 3، 2) تورکینە بېنۍ، نزیکەو پەنجا و دۋۍ هەزار سەربازۍ بېنۍ.
* هامنو ئی ساڵۍ، تورکەکۍ کۆتی وەشکەردەی هېزێ کوردی بە سەرداری مسەفا پاڎشای، پەی ئانەی بېیاوان پا ئامانجێشان گەلێ خەڵکېشان کوشتۍ و چڼیین دەگێشان سۊچنێ، بەڵام خەڵکی پانەیە نەسازیێ بلانە دلۍ ئی هېزا. دیارەن گېرتەی سەربازەکا بە زۊرەملۍ بېیەن.
* پایېزو ئی ساڵۍ، کوردەکۍ پەلامارەو هېزەکانو ڕووسیشان دلۍ ناوچەکانو (ورمێ و ماکۆد)ی دا.
* وەفدێ کوردی سەر بە پارتی سەربەۋېیی کوردەسانی بە فەرمانو سەید تەهای، کیانیا پەی ورمێ پەی لاو قونسوڵی ڕووسی (باسیل نیکیتین)، تاکو دەربارەو بار و زروفو کوردەسانی واتە و واچ بکەران.
* ئەچی ساڵېنە، سەی تەها لوان پەی مەککەی پەی لاو مەلیک حوسێنۍ.
* ئەچی ساڵېنە، مەلا ڕەحمەتوڵڵای گڵ کۊچی دمایینش کەردەن، نامبریا شاعېر بېیەن.[1]