ناو: مەیان
نازناو: میر مەیان خان
ناوی باوک: عەبدی بەگ
ساڵی لەدایکبوون: 1913
ساڵی کۆچی دوایی: 1958
شوێنی لەدایکبوون: #باعەدرێ#
شوێنی کۆچی دوایی: #شنگال#
$ژیاننامە$
شاژنە خاتوونی کوردانی ئێزدی
میر مەیان خان (1913- 1957یان 1958ز) میری میرنشینی #شێخان#ی #ئێزدی#یەکان، شاژنە خاتوونێکی ئێزدی بووە، لە ساڵی (1873ز) یان لە ساڵی (1874ز) لە شارەدێ ی باعەدرێی سەربە شارۆچکەی شێخانی سەر بە پارێزگای نەینەوا (مووسڵ) ی #باشووری کوردستان# لە خانەوادەی میرانی میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان لەدایک بووە و میر مەیان خان (1913- 1957 یان 1958ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان کچی میری دیاری ئێزدییەکان عەبدی بەگ بووە و هاوسەری عەلی بەگ (؟-1913) و دایکی میر سەعید بەگ (؟-1944) و دایەگەورەی میر تەحسێن بەگ (1957 یان 1958-2019ز) بووە. لە ساڵی (1891ز) ، یان ساڵی (1892ز) لە تەمەنی (18) ساڵیدا لەگەڵ میر عەلی بەگ (؟-1913ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان کە ئامۆزای بووە هاوسەرگیری کردووە و ئەوە بوو بۆ جاری دوانزدەم هێزەکانی سوپای دەوڵەتی داگیرکەری عوسمانییەکان، بە سەرکردایەتیی فەریق عومەر وەهبی پاشا (1892-1894ز) والیی نوێی ویلایەتی مووسڵ لە ساڵی (1892ز) کە ئەفسەرێکی هێزەکانی سوپای دەوڵەتی عوسمانییەکان بووە لەسەر داوای خودی سوڵتان عەبدولحەمیدی دووەم (سوڵتانی مەلعون-سوورە) (1876-1909ز) سی و چوارەمین سوڵتانی دەوڵەتی عوسمانییەکان بوو، بە بیانووی ئەنجامدانی چەند ڕیفۆرمێک لە ویلایەتی مووسڵی باشووری کوردستان، کە ئەوە بوو نزیکەی 15 هەزار کەسی کوردانی ئێزدی بەدیل گرت، کە خودی میر عەلی بەگ (؟-1913ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان و هاوسەرەکەی میر مەیان خان (1913- 1957یان 1958ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان تێدا بوو، هەروەها ژمارەیەکی زۆر کوردی ئیزدی کۆمەڵکوژ کراون و پەرستگەی (#لالش#) تاڵان و داگیر کراوە و داوا لە میر عەلی بەگ (؟-1913ز) و هاوسەرەکەی میر مەیان خان (1913- 1957یان 1958ز) هەر دوو میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان کرا کە موسڵمان بن و واز لە ئایینی ئێزدی بهێنن، بەڵام ڕەتیان کردووەتەوە کە موسڵمان بن و واز لە ئایینی ئێزدیی خۆیان بهێنن بۆیە دوور خرانەوە بۆ شاری سێواسی ناوەندی پارێزگای سێواس و ناوەندی ئەو کاتەی ویلایەتی سێواس لە باکووری کوردستان، کە لەو ساڵەی دوورخستنەوەدا تەندرووستیی میر مەیان خان (1913- 1957یان 1958ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان تێک چووە، کە ئەوە بوو چەند منداڵی لەبار چووە و بە تەنیا کۆڕێکی لە ژیاندا دەمێنێت بە ناوی میر سەعید بەگ و دواتر لە ساڵی (1907ز) میر عەلی بەگ (؟-1913ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان، توانیویەتی دووبارە ناوچەی ئێزدخان کۆنتڕۆڵ و ئازاد بکاتەوە. برایەکی میر مەیان خان (1913- 1957یان 1958ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان بە ناوی ئیسماعیل بەگ هەوڵی داوە تەختی میرایەتیی میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان بەدەست بهێنێت، بەڵام میر مەیان خان (1913-1957 یان 1958ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان لەو پرسە گرنگەدا پشتگیری لە میر عەلی بەگ (؟-1913ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان هاوسەری دەکات و ناکۆکیی نێوان میر عەلی بەگ (؟-1913ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان و ئیسماعیل بەگ درێژەی کێشاوە و دواجار میر عەلی بەگ (؟-1913ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان لە ماڵەکەیدا کوژراوە، بەڵام هەندێ سەرچاوەی تر دەڵێن گوایە میر مەیان خان (1913- 1957یان 1958ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان دەستی لە کۆژرانی میر عەلی بەگ (؟-1913ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان هەبووە و لە دوای کۆژرانی میر عەلی بەگ (؟-1913ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان پیشنیار کراوە میر سەعید بەگ (؟-1944ز) ی کوڕی لە جێگەی دابنرێت، بەڵام بەهۆی ئەوەی تەمەنی میر سەعید بەگ (؟-1944ز) بچووک بووە، بۆیە میر مەیان خاتوون کاروباری میرنشینی گرتووەتە ئەستۆ. بەهۆی ئەوەی چەندین ساڵ کاروباری میرنشینی بەڕێوە بردووە و کۆمەڵگای ئێزدی لە هەموو شەڕ و پێکدادانیک پاراستووە، کاتێک سەعید بەگیش گەورە دەبێت و دەبێتە میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان، بەڵام میری ڕاستەقینە و واقیعی میرنشینەکە هەر لە دەستی میر مەیان خاتوون دەبێت. خاتوو مارتین ڤان بروینسەن، خانمە نووسەری هۆلەندی، لە پەڕتووکی (لە عادیلە خانەوە تا لەیلا زانا) کە لەسەر ڕۆڵی ژنانی کورد نووسیویەتی، باس لە کاریگەریی میر مەیان خان (1913- 1957 یان 1958ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان لەناو کۆمەڵگای ئێزدی دەکات. خانمە نووسەر مارتین ڤان بروینسەن ئاماژە بەوە دەکات و دەڵێت: ''لەناو کۆمەڵگای داخراوی کوردی ئێزدیدا (44) ساڵ یان (45) ساڵ دەسەڵاتی ژنێک پەسەند کراوە و هۆکارەکەیشی ئەوەیە میر مەیان خان (1913- 1957 یان 1958ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان لە بنەماڵەیەکی خانەدانی ئێزدی بووە. بەڵام گرنگییەکەی ئەوەیە بەر لە میر مەیان خان (1913-1957 یان 1958ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان ئەوەندە دەسەڵاتە بە چ ژنێک نەدراوە و هەموو جارێک دەرفەتی میر و سەرۆکایەتی بە پیاوێکی ئازا دراوە، بەڵام دیارە میر مەیان خان (1913- 1957یان 1958ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان زۆر ئازا و دانا بووە. لە ساڵی (1924ز) تیرەیەکی ئێزدییەکان بە ناوی میهرکییەکان لە چیای شنگال بە سەرۆکایەتیی داوودێ داوود، دژی دەسەڵاتی داگیرکەرانی بەریتانی دەست بە ڕاپەرین دەکەن و بڕیارێکی دەسەڵاتدارانی بەڕیتانیا ڕەت دەکەنەوە کە دەیانەوێت کەسێکی نزیک لە خۆیان بە ناوی (حەمویێ شێرۆ) بکەن بە میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان، تەندرووستیی میر مەیان خان (1913- 1957یان 1958ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکانیش لەو نێوەندەدا هاوکاری میهرکییەکان دەکات و ڕێگە بە دەسەڵاتدارانی بەڕیتانیا نادەن بە دڵی خۆیان میرێک هەڵبژێرن بۆ ئێزدییەکان. لە ساڵی (1935ز) دا بەهۆی خزمەتی سەربازییەوە جارێکی تر داوودێ داوود دژی حکوومەتی ناوەندیی شانشینی ئێراقی ئەو کاتە ڕادەپەڕێت و خزمەتی سەربازی بۆ حکوومەتی ئەو کاتەی شانشینی ئێراق ڕەت دەکاتەوە. بەڵام ئەم جارە پشتگیرییەکی باش بەدەست ناهێنێت و سوپاکەی دەشکێت و بەرەو ڕۆژاوای کوردستان هەڵدێت. سادق دەمولوجی، نووسەر کە یەکێک بووە لە بەرپرسەکانی دەوڵەتی عوسمانی و بە ڕەگەز عەرەب و ماوەی (40) ساڵ پەیوەندیی لەگەڵ کوردانی ئێزدی هەبووە لە ساڵی (1949ز) دا دەربارەی میر مەیان خان (1913-1957 یان 1958ز) میری میرنشینی شێخانی ئێزدییەکان نووسیویەتی و دەڵێت: ''ئەو خاوەن بیرێکی تیژ و زانایە و خەڵکی لێی دەترسن و ڕێزی لێ دەگرن، دەسەڵاتی بە شێوەێکی بەرفراوانە، هیچ کەسێک ناتوانێت لە فەرمانەکانی لابدات، لە کاتی ئامادەبوونیدا هەموو بە ڕێزەوە بەرانبەری ڕادەوستن، کاتێکیش دیار نییە هەموو لە دڵەراوکێدان. هەرچەندە لووتبەرز و خۆبەزلزانە، بەڵام کاتێک لە نزیکەوە گفتوگۆی لەگەڵ دەکەیت، بۆت دەردەکەوێت کە مرۆڤێکی میهرەبان و بەخشندەیە و سەرنجت بۆ لای خۆی ڕادەکێشێت. سەرکردەیەکی سەرکەوتووە و لەو مرۆڤانەیە کە بەخشندە و دڵڕەقە، دەبەخشێت و لێشت وەردەگرێتەوە و خەڵاتت دەکات و سزاشت دەدات و ڕێگەت دەدات و یاساغت دەکات و بەکورتی وا دەکات کە خۆی بە پێویستی دەزانێت'' و ئەوە بوو لە ساڵی (1957ز) یان لە ساڵی (1958ز) دا لە تەمەنی (84) یان لە تەمەنی (85) ساڵیدا میر مەیان خان (1913- 1957 یان 1958ز) لە شاری سنجار (شنگال) ی ناوەندی شارۆچکەی سنجار (شنگال) کۆچی دوایی کردووە، پاش ئەوەی بۆ ماوەی (44) ساڵ، یان (45) ساڵ توانیی میرایەتیی میرنشینی شێخانی ئێزدی بکات و شاری عین سەفنێی ناوەندی شارۆچکە ی شێخانی سەر بە پارێزگای دهۆکی سەر بە هەرێمی باشووری کوردستان ئەسپەردەی خاک کراوە .
$سەرچاوەکان:$
1- سەنتەری برایەتی: سوڵتان عەبدولحەمیدی دووەم و ئێزدییەکان-ن: جۆن کیست-وە: دکتۆر هەوراز سوار، ژمارە/8، مانگی تشرینی یەکەمی ساڵی1998ز.
2- د . عەبدوڵڵا عەلیاوەیی: کوردستان لەسەردەمی دەوڵەتی عوسمانی دا-سلێمانی2004ز.
3- یاسین سابر ساڵح: ئینسایکلۆپیدیای گشتی -سلێمانی2005ز.
4- ئەنستانس ماری کەرمەلی: پەڕتووکی ئێزدییەکان (جیلوە و مەسخا ڕەش) و بیبلیۆگرافیای ئێزدیاتی-وە: د . نەجانی عەبدوڵڵا-سلێمانی2006ز
5- کریس کۆچێرا: کورد لە سەدەی نۆزدە و بیستەمدا-وە: حەمە کەریم عارف-هەولێر2011ز.
6- ن. لازایف: مێژووی کوردستان-وە: وشیار عەبدوڵڵا سەنگاوی-هەولێر2012ز.
7- جەلیلی جەلیل و م . س . لازایف و م . آ . حەسرەتیان و شاکرۆ محۆیان و ئۆڵگا جیگالینا: شۆڕشەکانی کورد لە سەردەمی نوێدا-وە: بەهادین جەلال مستەفا-هەولێر2015ز.
8- دیار غەریب: خوێندنەوەیەکی نوێ بۆ مێژووی کوردستان-سلێمانی2016ز.
9- دەیڤد ماکدواڵ: مێژووی هاوچەرخی کورد-وە: د . ئەبو بەکر خۆشناو-هەولێر2019ز.
10- کریستینا کۆیڤونەن: کورد نەتەوەیەکی کۆمەڵکۆژکراو-وە: لەنجە ئەحمەد و زاگرۆس ئەحمەد-سلێمانی2019ز.
11- باقر یاسین: مێژووی خوێنڕێژی لە ئێراقدا-وە: سەباح ئیسماعیل-تاران2019ز.
12- سایتی پەیسەر -بە ناونیشانی (مەیان خاتوون، یەکەم میری ژنی کورد) -بەشی ڕاپۆرتی کوردستانی–ڕێکەوتی (19-11/کانوونی یەکەم-2019ز) .
13-پ . ی . د . بەختیار سەعید مەحمود شوانی: مێژووی ئێراق لە سەردەمی عوسمانی-هەولێر2021ز.
14-نادیار: باسوخواسی کورد لە ڕاپۆرتی کارگێڕی ساڵانی1919-1920ی بەڕیتانیا لە ئێراق-وە: محەمەد حەمە ساڵح تۆفیق-سلێمانی2020ز.
15-نادیار: کورد ئەفسانەی ڕۆژهەڵات-وە: سوارە شاکەلی-مۆسکۆ2020ز.
16-پ . ی . د . بەختیار سەعید مەحمود شوانی: مێژووی سەردەمی عوسمانی-هەولێر2022ز.
17-یوری سێرگێڤیچ کارتسۆڤ: چەند سەرنجێک دەربارەی ئێزدییەکانی تورکیا-وە: سوارە شاکەلی-سلێمانی2022ز.
18-ئینتەرنێت-ویکیپیدیای ئازاد.[1]