بەناوی خوای بەخشندەو میهرەبان
بەناوی گەلەوە
ئەنجومەنی نیشتمانیی کوردستان عیراق

پشت بە حوکمی بڕگە(1)لە ماددەی (56) لە یاسای ژمارە (1) ی ساڵی (1992) ی، هەموار کراوو، لەسەر داوای ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان عێراق، ئەنجومەنی نشتمانیی کوردستان – عێراق لە دانیشتنی ژمارە (7)ی ڕۆژی (11-04-2007) ی خۆیدا، بڕیاری دانانی ئەم یاسایەی خوارەوەی دا:

یاسای ژمارە(8)ی ساڵی / 2007
یاسای وەزارەتی وەرزش ولاوانی هەرێمی کوردستان عێراق

ماددەی یەکەم:
مەبەست لەم زاراوانەی خوارەوە ماناکانی بەرامبەریانە بۆ مەبەستەکانی ئەم یاسایە:
یەکەم: هەرێم : هەرێمی کوردستان- عێراق.
دووەم:وەزارەت : وەزارەتی وەرزش ولاوانی هەرێم.
سێیەم: وەزیر : وەزیری وەرزش ولاوانی هەرێم.
چوارەم: بریکاری وەزارەت : بریکاری وەزارەتی وەرزش ولاوانی هەرێم.
پێنجەم: لاوان: ئەو توێژەیە کە تەمەنیان لە نێوانی 14 تاکو 30 ساڵە.

- کارو ئەرکەکانی وەزارەت -
ماددەی دووەم:
وەزارەت هێنانەدی ئەم ئەرک وئامانجانەی خوارەوە دەگرێتە ئەستۆ:
یەکەم: بڵاو کردنەوەی چەمک وپرێنسیپە باشەکانی بزووتنەوەی ئۆلۆمپی ووەرزشی لە کۆمەڵدا.
دووەم: بەرزکردنەوەی گرنگی بزووتنەوەی وەرزشی وچالاکییەکانی بە جۆرێک کە ڕێک بکەوێ لەگەلأ ئامانجەکانی گەلەکەمان لە کوردستاندا.
سێیەم: بنیاد نانی مرۆڤ لە ڕووی جەستەیی وپیشەیی وسایکۆلۆجی وپەروەردەیی وکۆمەڵایەتی تاکو ببێتە ئەندامی باش لە کۆمەڵدا لە ڕێگەی هاوئاهانگی کردن لەگەلأ وەزارەتەکان ولایەنە پەیوەندیدارەکان لە هەرێمدا.
چوارەم: هاوئاهەنگی وهاوکاری کردن لەگەلأ وەزراەتی لاوان ووەرزش لە حکومەتی فیدراڵی بەمەستی خزمەتکردنی بزووتنەوەی وەرزش ولاوان لە هەرێمی کوردستان وعیراقدا.
پێنجەم: هاوئاهانگی وهاوکاری کردن لەگەلأ ئەنجومەنی ئۆلۆمپی کوردستان لە پێناوی پەرەپێدانی واقیعی وەرزش لە کوردستانی عیراقدا.
شەشەم: دانانی بەرنامەو پرۆگرامی پێویست بۆ خوڵقاندنی ڕاپەڕینێکی وەرزشی لە هەموو کەرتەکانی وەرزش ولاوان لە هەرێمدا.
حەفتەم: کارکردن لە پێناوی فەراهەمکردنی پێویستیەکانی بزووتنەوەی وەرزشی هەر لە یاریگا وهۆل و بینایە وهەرچی بەشداریی بکات لە پەرەپێدانی بزووتنەوەی وەرزشی.
هەشتەم: بایەخدان بەلاوانی خاوەن پێداویستی تایبەت ودەست گرتنیان وبەرزکردنەوەی ئاستی هونەریان.
نۆیەم: پشتگیریی کردنی یانە ویەکێتییە وەرزشیەکان وتیپە میللیە وەرزشیەکان لە ڕووی ماددی ومەعنەوی بەڕادەیەکی وا ببنەمایەی پەرەپێدانی ئاستەکانیان.
دەیەم: چاودێری کردنی وەرزشوانان وبەهرەدارو بەتواناکان وپاڵەوانەکان ورەخساندنی بار وریگای گونجاو بۆ بەردەوام بوونیان لەسەر بەخششەکانیان لەوبوارەدا.
یازدەم: ئامادەکردنی کادیری هونەریی لەبواری وەرزشی ورێکخستنی شارەزاییان بە دواکارە نوێکان وزانیاری زانستی تازە.
دوازدە: بووژاندنەوە وهاندانی وەرزش ویارییە میللیە کەلەپوورییەکانی کوردستان ورێکخستنیان.
سێزدە: کارکردن لە پێناوی درێژکردنەوەی پەیوەندیی دۆستایەتی وهاریکاری لە نێوان لاوانی هەرێم ولاوانی دیکەی عیراق، لە ڕێگەی بنیاتنان و بە هێزکردنی پەیوەندیی وەرزشی لەگەلأ ڕێکخراوو لیژنە دەوڵەتیە پەوەندیدارەکان وکارکردن لە پێناوی پتەوکردنی هاوکارییان لەگەلأ وەرزشوان ولاوانی کوردستان لە ناوەوەو لە دەرەوەی هەرێم دا.
چواردەم: ڕواندنی چەمکی دیموکراسی ورێزلێنان لە مافی مرۆڤ وچەسپاندنی گیانی ئینتیما لە نێوان لاوان وپەروەردەکردنیان لەسەر خۆشویستنی نیشتمان.
پازدەم: گرنگی دان بە وەرزشی ئافرەتان وهاندن وکارکردن لە پێناوی فراوانکردنی و پەرەپێدانی ئاستەکانی ورەخساندنی دەرفەتی بەشداریی کردنی کارا لە بەرێوەبردنی کاروباری وەرزش لە هەرێمدا.
شازدەم: ڕەخساندنی چاودێریی تەندروستی وەرزشوانان و دوزینەوەی کەل وپەلی پێویست بۆیان.
حەڤدەم: گرنگی دان بە باس ولێکۆڵینەوەی پەروەردەیی ووەرزشی وسوود وەرگرتن لە ئەنجامەکانی بۆ پەرەپێدانی سیستەمی وەرزشی وبەرزکردنەوەی تواناکەی.
هەژدەم: سەرپەرشتی کردنی یانە وقوتابخانەی وەرزشی ولاوان وپەیمانگا ئەهلیەکان وئاراستەکردنیان بەپێی سیاسەتێکی پەسندکراو لەلایەن وەرزاەرتەوە.
نۆدەم: بەربەرەکانی کردنی بەکارهێنانی ماددە گورجکەرەکان وئەوشێوازانەی کە لە ئاستی نێودەوڵەتییەوە قەدەغەن.
بیستەم: ئاراستەکردنی بەپیشەکردنی وەرزش بەشێوەیەکی وا کە لەگەلأ بۆ چوونی حکومەتی هەرێمیی کوردستاندا بگونجێ، بۆ پەرەپێدانی بزووتنەوەی وەرزشی.
بیست ویەکەم: بەشداریی کردن لە پەرەپێدانی هۆیەکانی ڕاگەیاندنی وەرزشی لە پێناو بەدیهێنانی ئامانجەکانی وەزارەت.
بیست ودووەم: کارکردن لە پێناوی دابین کردنی بەشداریی کردنی هەریمی کوردستانی عێراق لە کۆنگرە وبەیەکگەیشتنەکانی وەرزشی ولاوان لەسەر ئاستی هەرێمی وقاڕی ونێو دەوڵەتی وبەشداریی کردن لە چالاکیەکانیاندا.
بیست وسێیەم: مۆڵەتدان بەیانە وقوتابخانەو پیمانگا ویاریگا وهۆڵەکانی وەرزشی ئەهلی دوای وەرگرتنی ڕەزامەندنی وەزارەتی ناوخۆ وبۆی هەیە بەپێی یاسا لێپرسینەوەیان لەگەڵدا بکات.
بیست وچوارەم: هاندانی کەرتی تایبەت لەبواری وەرزش ولاوان بەپێی یاسا.
بیست وپێنجەم: هاوکاری وهاوئاهانگی کردن لەگەلأ وەزارەتی پەروەردە بۆ پشتگیریی چالاکییەکانی وەرزشی قوتابییان.
بیست وشەشەم: بڵاوکردنەوەی بەهای مرۆڤایەتی وگیانی کارکردنی بەکۆمەلأ لە نێو ڕیزەکانی وەرزشوان ولاواندا.
بیست وحەوتەم: کارکردن لە پێناو بتەوکردنی بیری کارکردنی خۆبەخشی لەلای وەرزشوان ولاوندا.
بیست وهەشتەم: ڕوواندن ورەخساندنی دەرفەت لەبەردەم بە هرەی زانستی ورۆشنبیریی وهونەریی لە لای لاوان لە پێناوی شیاندنی توێژیکی باوەڕ بەخۆی ڕۆشنبیرو داهێنەر.
بیست ونۆیەم: کارکردن لە پێناوی ڕێکخستنی بزووتنەوەی لاوانی هوشیار وزیندوو.

-پێکهاتەکانی وەزارەت-

ماددەی سێیەم:
وەزارەت لەم پێکهاتانەی خوارەوە پێک دێ:
یەکەم: وەزیر: سەرۆکی باڵای وەزارەتە وبەرپرسە لە بەڕێوەبردنی کارەکانیدا وسەرپرشتی وچاودێری کردنی چالاکییەکانی و، لەوەوە ئەو بڕیارو فەرمان ورێنماییانە دەردەچن کە پەیوەندییان بە ئەرکەکانی وەزارەت وپێکهاتەکانی ودەستەڵات وهەموو کاروبارە هونەری وکارگێڕیی ورێکوپێکی بەپێیی حوکمەکانی یاساوە هەیە ولەبەردەم ئەنجومەنی وەزیران بەرپرسە بەوناوەی کە ئەندامێکی هاوکارە لەو ئەنجومەنەدا وبۆی هەیە هەندێک لە دەستەڵاتەکانی بدات بەو کەسە کە لە وەزارەتدا بە گونجاوی دەزانێ.
دووەم: بریکاری وەزارەت: یارمەتی وەزیر دەدات لە ئاراستەکردنی کاروباری وەزارەت وسەرپەرشتی کردنی کارەکانی لە چوارچێوەی ئەو دەستەڵاتەی کە وەزیر پێی دەدات ودەبێ بڕوانامەی بەرایی زانکۆی هەبێت وخاوەن شارەزایی وکارامەیی بێت.
سێیەم:راوێژکاران: وەزیر ڕاوێژکاری دەبێت ونابێ ژمارەیان لە چوار پتر بێت ویارمەتی وەزیر دەدەن لە بەڕێوەبردنی کاروباری وەزارەت وجێبەجێ کردنی ئەرکەکانی ئەمەش بەپێشکەش کردنی ڕاوێژ وپێشنیازی پێویست بۆی و، وەزیر بەپێی پێویستی وەزارەت لە کەسایەتی خاوەن پسپۆڕی جیاجیا هەڵیان دەبژێرٍِی وراستەوخۆ بە وەزیرەوە بەستراونەتەوە.
چوارەم:نووسینگەی وەزیر: فەرمانبەرێک بە پلەی بەڕێوەبەر سەرۆکایەتی دەکات و بەڕێوەی دەبات کە بڕوانامەی بەرایی زانکۆی هەبێت و چەند فەرمانبەرێک یاریدەی دەدەن.
پێنجەم: نووسینگەی بریکاری وەزارەت: فەرمانبەرێک بەپلەی بەڕێوەبەر بەڕێوەی دەبات کە بڕوانامەی بەرایی زانکۆ هەبێت وچەند فەرمانبەرێک یاریدەی دەدەن.
شەشەم:بەرێوەبەرایەتی گشتی ڕاگەیاندن وپەیوەندییەکان: بەڕێوەبەرێکی گشتی سەرۆکایەتی دەکات وبەڕێوەی دەبات کە بڕوانامەی بەرایی زانکۆ هەبێت وخاوەن شارەزایی وکارامەیی بێت بو ماوەیەک لە (10) دە سالأ کەمتر مەبێ.
حەوتەم: بەرێوەبەرایەتیی گشتی پلاندان وبەدواداچوون: بەرێوەبەرێکی گشتی سەرۆکایەتی دەکات وبەرێوەی دەبات، کە بڕوانامەی بەرایی زانکۆی هەبێت وخاوەنی شارەزایی وکارامەیی بێت.
هەشتەم: بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی کارگێڕیی و دارایی: بەرێوەبەرێکی گشتی سەرۆکایەتی دەکات وبەرێوەی دەبات کە بڕوانامەی بەرایی زانکۆ هەبێت وخاوەن شارەزایی وکارامەیی بێت بۆ ماوەیەک لە دە سالأکەمتر نەبێ.
نۆیەم: بەرێوەبەرایەتی گشتی وەرزش ویارییە میللیەکان:بەڕێوەبەرێکی گشتی سەرۆکایەتی دەکات وبەڕێوەی دەبات کە بڕوانامەی بەرایی زانکۆی هەبێت وخاوەن شارەزایی وکارامەیی بێت بۆ ماوەیەک کە لە دە سالأ کەمتر نەبێ.
دەیەم:بەڕێوەبەرایەتی گشتی وەرزش ولاوان لە پارێزگاکانی هەرێمدا:هەر یەکەیان بەڕێوەبەرێکی گشتی سەرۆکایەتی دەکات وبەڕێوەی دەبات کە بڕوانامەی بەرایی زانکۆی هەبێت وخاوەن شارەزایی وکارامەیی بێت بۆ ماوەیەک کە لە دە سالأ کەمتر نەبێ.
ماددەی چوارەم:
وەزارەت ئەنجومەنێکی ڕاوێژکاریی دەبێت ولەمانە پێک دێت:
1- وەزیر: سەرۆکە.
2- وەکیل وەزیر: ئەندامە ولەکاتی ئامادەنەبوونی سەرۆک سەرۆکایەتی ئەنجومەن دەکات.
3- ڕاوێژکارەکان: ئەندامن.
4- بەرێوەبەرە گشتیەکانی وەزارەت: ئەندامن.
5- هەرشارەزایەکی پسپۆڕی لێوەشاوە لەناو وەزارەت یا لە دەرەوەیدا وەزیر هەڵی دەبژێری: ئەندامە
6- نوێنەری وەزارەتە پەیوەندیدارەکان لەسەر بانگهێشتی وەزیر: ئەندامن.
ماددەی پێنجەم:
وەزارەت بۆی هەیە پێڕوێکی تایبەت بۆ بەڕێوەبردنی کاروباری یانەو یەکێتیە وەرزشیەکان دابنێ، بەجۆرێکی وا کە لەگەلأ بۆ چوونەکانی حکومەتی هەرێمدا بگونجێ بە مەبەستی ڕێکخستن وپەرەپێدانیان.
ماددەی شەشەم:
وەزارەت بۆی هەیە گرێ بەست لەگەلأ کەسی سروشتی ومەعنەوی خاوەن شارەزایی وپسپۆڕی لەناو هەرێم یا دەرەوەیدا بکات، تاکو ئەو ئەرک وکارانەی کەپێیان دەسپێردرێ لەوماوەیەی کە بەگونجاوی دەزانێ ئەنجام بدەن لە پێناوی بەجێگە یاندنی ئامانجەکانی وەزارەت وماف وئەرکەکانیان لەلایەن وەزیرەوە دوای وەرگرتی ڕەزامەندی ئەنجومەنی وەزیرانەوە دەسنیشان دەکرێ.
ماددەی حەوتەم:
یەکەم: ئەرک وتایبەتمەندییەکانی پێکهاتەکانی وەزارەت وتەخسیساتیان بە پێڕەویک دەسنیشان دەکرێن.
دووەم: وەزیر بۆی هەیە بەرێوەبەرایەتی تازە یا بەش یا هوبەکان لەناو پێکهاتەی وەزارەت دابنێ یان لێکیانبدات یاخود هەڵیان وەشێنێتەوە بە پێی پێویستەکانی کار لەکاتی پێویستی دا.
سێیەم: وەزیر بۆی هەیە ڕێنمایی پێویست بۆ ئاسانکاریی جێبەجی کردنی حوکمەکانی ئەم یاسایە دەربچوێنێ.
ماددەی هەشتەم:
وەزیر بۆی هەیە نوێنەریکی خۆی وەک ئەندامێکی کارا لە ئەنجومەنی ئۆلۆمپی کوردستان دەسنیشان بکات ونوینەرێکیش بۆ بەشداریکردن لە (کونفیدراسیۆن)ی وەرزش ولاوان دابنێ.
ماددەی نۆیەم:
وەزارەت بۆی هەیە ساڵانە یارمەتی ماددی بدات بە ڕێکخراوی وەرزشی ولاوان بەپێی چالاکیەکانی هەریەک لەوانە ورێکخراوەکانیش پێویستە ساڵانە پرۆژە وەرزشی ولاوانەکانیان بەپێی ڕێنمایی تایبەت بەوەزارەت پێشکەش بکەن بە جۆرێک کە لەگەلأ چەمکی دیموکراسی دا بگونجێ.
ماددەی دەیەم:
موڵکایەتی هەموو دەزگا ویاریگا وەرزشیەکانی کە هی وەزارەتەکانی پەروەردەو فێرکردنی باڵاو کەرتی تایبەت نەبن دەبنە موڵکی وەزارەتی وەرزش ولاوان.
ماددەی یازدەم:
کار بەهیچ بەیاسایەک یا بریارێک ناکرێ گەر لەگەلأ حوکمەکانی ئەم یاسایە ناکۆک بێ.
ماددەی دوازدەم:
پێویستە ئەنجومەنی وەزیران ولایەنە پەیوەندیدارەکان حوکمەکانی ئەم یاسایە جێبەجێ بکەن.
ماددەی سێزدەم:
ئەم یاسایە لە ڕۆژی دەرچوونیەوە جێبەجێ دەکرێ و لە ڕۆژنامەی فەرمی (وەقائیعی کوردستان) بڵاودەکرێتەوە.



عدنان موفتی
سەرۆکی ئەنجومەنی نیشتمانیی
کوردستان عیراق

- هۆیەکانی دەرچوواندنی ئەم یاسایە -
سەبارەت لەو فراوانبوونەی کەرتی وەرزش ولاوان و چاودێری زانستی لە هەرێمی کوردستانی عیراقدا ولە پێناوی ڕەخساندنی چاودێری وئاراستەکردنی پێویستی ئەم کەرتە تاکو دەوری پێویستی خۆی ببینێ وئەم وەزارەتەش لایەنی باڵایە لە کرداری پەرەپێدانی کۆمەڵگا لە لایەنی وەرزش ولاوان وبۆ ڕۆیشتنی لەگەلأ ئارەزووی حکومەتی هەرێم بۆ ڕەخساندنی ڕێگەی پشتگیریی کردنی پێویست بۆ کەرتی وەرزش ولاوان، ئەم یاسایە دەرچوێنرا.