Evîn Çîçek helbestvan û nivîskareka kurde. Evîn Çîçek li sala 1961’an li herêma Qoçgirî’yê ji dayîk bûye, hatiye dinê. Di dema Komara cumuriyeta Tirkan de ew herêm ser çar bajaran hatiye belav kirin. Ew bajar Sêwaz, Erzingan, Gumusxane û Dêrsim in. Navê navçê bi Kurmancî Kamilava-Çît e. Tirkan kiriye Îmranlî.
Gundê Evîn çîçek pişta xwe daye Çiyayê Çengeliyê. Ew çiya ji bo gelê herêmê pîroz e. Serî de, 40 çaviyan de av diherikî. Vê ola ku li heremê xwadî oldare nav “Rê-riya Heq”e.
Nave ku partiya Ittihat-u Terakki daye “Alevi” ye. Kemalistan ji ew xebat her zêdekirine. Armanc misilmakirina-asimilasyona kurmancên heremêye. Rêvebirên komara tirkan dixwazin olê-dîn weku anaxtarek, kîlîdek bikarbînîn, bishixulînîn, kurmancan bikin tirk.
Kurdên ku ola Mîtra-Zerdeşt takîb dikin nav demê de, hin guhertin jî li baweriyên wan çêbûne, niyazên xwe li çiyay çengelî yê dikin. Hemû dicivin û gora ola xwe pêwîstiyan pêk tînin. Evîn çîçek di zaroktiya xwe de tevli îbadetên, niyazên vî çiyayî bûye. Li herêmê çavikên avan, dar û çiya pîroz in. Kurmanc naçin ciyên biyanî. Olên (dînên) biyanî qebûl nakin. Bi teybetî di zivistanê û meha Adarê de kom civatên xwe girê didin. Ibadeta herî mezin “heftmala gir”e. Ciwat tên girêdayîn.
Evîn çîçek li gundê xwe dest bi dibistana destpêkî dike. Kom û kuflet (malbat) bi sedemên aboriyê koçî bajarê Turkiyê, Stenbolê dikin. Evîn çîçek sinifa duyemîn û hemû sinifên din li wî bajarî dixwîne. Zanîngeha Marmarê, beşa zanistî ya Aborî û Rêvebiriya rêxistinan diqedîne. Salekê jî bi teybetî domî qursa zimanê Îngîlîzî dike.
Jiyana Evîn çîçek ya karê (şixul); Ew 1980’de lîse (kolej) bi dixedîne û dest bi kar dike. Evîn çîçek îdeolojiya çep diparêzî. Çepgir e. Loma bi zanabûn dixwaze çina-tebexa karker nas bike. Li atwelyeyên konfeksiyonan de dibe karker. Him durînê hîndike, him jî jiyana karkertiyê bi pratikî, bijîyandin, nêzîk ve nasdike.
Siyaset; Ji aliyê din ve têkiliya wê bi netevperestên Kurdre her bi pêş dikeve, rindtir dibe. Ew fêrî siyasetê dibe û dîroka welatê xway rast hûdike.
Cunta 12’ê Îlona 1980’an hatibû ser text û sivîl ji îqtîdarê dûr kiribûn. Gelek kes top kirin. Zilm li wan kirin. Hin davêtin girtîgehen, hin dikuştin. %80 Kurd-kurmanc, bi teybetî Kurdên Rê-Heq-Zerdûştî digirtin bin çavan û zilm li wan dikirin. Kurdên welatparêzên ku li bajarê Stenbolê diman jî danî hev, topkirin. Di meha Gucig-Şibata sala 1981’an de, we jî digirin bin çavan. Ew du mehan di oda, xaniyê zilmê de dimîne. Naw du mehan de dibe şahîdê, gorîya-qurbana zilma dagirkeran. Paşê tê girtin. 6 mehan jî di girtîgehên leşkerî de dimîne.
Evîn çîçek dema ku li hepsê derdikeve, tê berdan, dibe sagirta zanîngehê. Hem disixulî-dixebitî, hem jî dixwînî. Ew bi hestên welatperver-welatparêz-netewperver ne bi bîyanîkî bi kurmancekî zevicandinê dike armanc. Loma sala 1983’an de bi Kurdekî herêma Botan’ê re dizewici. Di 1985’an de zanîngehê diqedinî. Di wê navberê de dest bi hînbûna zimanê biyanî dike. Sala 1986’an da cara yêkîm dibe dayîk. Lawê wê Hozan Zîlan tê dinê. Dawiya 1990’an da jî lawê wê yê din Dêrsim Şîyar dibe.
Evîn çîçek di 1986’an de biryar digire ku vegerî Kurdistanê. Vedigerî.Li bajarê Sêrtê dest bi jiyanê dike. Tengasiya wêy herî mezin ziman e. Evîn çîçek devoka herema Bohtan qet fêm nake. Devok, li Kurmanciya Koçgîrî’yê gelek dûr û cuda ye. We sedemê dûr mayînê, xerîbiyê, dennekirinê-qezînekirinê kurmanciya herêma xwe jî zêde birkiriye. Di nav demê de hewl dide û hindik, hindik (hêd, hêdî) pêşve tere. Daviyê de serdikeve. Bi rehetî bi milleta xwe ve têkilî, danûstandinan datîne. Dikane qezî bike(xeber bide).
1989’an da ew, pisporiyê diguherîne. Dest bi rojnamevaniyê dike. Çima ? Di navça bajarê Sêrtê de neteweyek din niştecî ne. Wan re dibên Ereb. Bi eslê xwe Erebin mi, Israîlî-Cuîne mi, Asurîne mi? Nay zanîn. Ew jî nizanin. Taybetiya wî gelî ew e; alîkarê, alîgirê Komara Turkiyê ne. Ew bajarî, Kurd jî gundî ne. Komarê bi projeyên teybet nehiştiye Kurd bibin bajarî. Guhertinên civaknasî pêk bên. Şerê azadiyê dom dike. Kurdan zilmê dibînîn. Gund tên şewitandin. Kes tuneku binivîsîne, bike nûçe. Loma ew karê xwe berdide û dest bi rojnemevaniyê dike.
Di sala 1988’an de ew û hin welatparêz Komela Mafê Mirovan beşa bajarê Sêrtê avadikin. Evîn çîçek û hin kurmancên Sêêrtê dibin rêvebir. Evîn çîçek sala 1990-1992’an da dibe seroka vê komelê. Di sala 1990’an da, rêxistina navneteweyî, Human Right Watch (HRW) (Komîteya Çavdêriyê Heqê Merîyan) Xeleta Parastina Mafên Mirovan dide wê.
Evîn çîçek bi hin Sêêrtiyan va yêk Partiya Keda Gel li bajêr ava dike. Ew di berpirsiyariyê de cîh digire. Dibe rêvebir. Ew partî ji hêla dozgeriyê ve tê girtin.
Sala 1993’an de tere Başûrê Kurdistanê. Sê meh û nîv li başûr dimîne. 3 meh li kampa PKK’ê ya Zelê derbaz dibe. Ew li wê derê du lêkolînan dike.
Dozgerên Komara Turkiyê dixwazin ku wê bavêjin hepsê. Evîn çîçek bê dil, bê xwestin derdikeve derveyî welat. Li mijdara 1993 yan vir va penabere. 1993 yan va bi zariyên xwa va, tenê dimîne, dije. Pirsgirek diteqên û 1999 an da bavê zariyên xwa berdide. 15 saline ku bi herdu lawên xwa va dimîne. Nezevicîye.
Perwerde li penaberiyê ; Evîn çîçek dixwaze zimanan hûnbike-fêrbibe. Pêsî da zimanê italyani hûdike (fêrdibe-dialime). Pasê du salan li zanîngeha Friburgê û Enstîtûya Zimanê Fransizî ya wê ûnîversîtê zimanê fransizî hûdike. Besa zanistiya polîtîk da perverde dîbîne. Li besa « Sociologie politique comparative »e de lekolinekê « Artesa Tirk û Rêvebiriya Devletê » dike. Lekolin hêla rêvebiriya zanîngehê va tê qebulkirin. Wê ra riya doxtora xandinê vedibe.
Lekolînên wêyên ku hatine çapkirin
1-Nikarin tixuban daynin ber evînan (1998, Wesanên Medya )
2-Herekata Rizgariya Netewî ya Koçgîrî’yê (1999, APEC )
3-Azwêrî û Girtîbûna Azweriyan (2000, Peri) Azwêrî û Girtîbûna Azweriyan de dadgeha tirkan salek û 3 meha ceza dan.
4-Rêwiyên Araratê, Bazirganiya Meriyan, Koçkirin, Penaberî (Wesanên Perî, 2005)
5-Bijinanî Darizandin (2006, Wesanên Perî)
Helbestên ku hatine çapkirin
Awaza Serpêhatiyan I, II, III (Wesanên Perî, 2004) Gelek helbestên ku hatine nivisandin, nehatine çapkirin.
Lêkolînên ku seba çapê amade ne
1-Bin Agirda Nizam-Edelet
2-Bin Siya Qirkirinan de li Tirkiyê Devleta Netevî
3-Artesa Tirkan û Revebiriya Devletê
Du lêkolîn ku mijar dîaspora-jîyana xeribiyê ya kurmancane nahatine çapkirin.
Wikipedia