Kitabxana Kitabxana
Axtar

Kurdipedia Dev Kürtçe məlumat mənbəyidir


Axtarış Seçimləri





Ətraflı Axtarış      Klaviatura


Axtar
Ətraflı Axtarış
Kitabxana
Kürd adları
Hadisələrin xronologiyası
Resurslar
Tarix
İstifadəçi kolleksiyası
Hadisələr
Kömək istəyin
Kurdipedi nəşrləri
Video
Təsnifatlar
Hadisə ilə əlaqəli olan məsələ
Element qeydiyyatı
Yeni başlıq qeyd
Şəkil göndərin
Anket
Şərhlər
Ünsiyyət
Bizə nə cür məlumat lazımdır!
Standartlar
İstifadə qaydaları
Məhsulun Keyfiyyəti
Alətlər
Haqqında
Kurdipedi arxivçiləri
Bizim haqqımızda məqalələr!
Veb saytınıza Kurdipedia əlavə edin
E-poçt əlavə / sil
Ziyarətçi statistikası
Məqalə statistikası
Şrift çeviricisi
Təqvim - Dönüstürücü
Yazım yoxlaması
Səhifələrin dili və dili
Klaviatura
İstifadə olunan bağlantılar
Google Chrome için Kurdipedia uzantısı
Kurabiye
Dillər
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Mənim Hesabım
Daxil ol
Dəstəklənmə
Şifrəni unutdum
Axtar Element qeydiyyatı Alətlər Dillər Mənim Hesabım
Ətraflı Axtarış
Kitabxana
Kürd adları
Hadisələrin xronologiyası
Resurslar
Tarix
İstifadəçi kolleksiyası
Hadisələr
Kömək istəyin
Kurdipedi nəşrləri
Video
Təsnifatlar
Hadisə ilə əlaqəli olan məsələ
Yeni başlıq qeyd
Şəkil göndərin
Anket
Şərhlər
Ünsiyyət
Bizə nə cür məlumat lazımdır!
Standartlar
İstifadə qaydaları
Məhsulun Keyfiyyəti
Haqqında
Kurdipedi arxivçiləri
Bizim haqqımızda məqalələr!
Veb saytınıza Kurdipedia əlavə edin
E-poçt əlavə / sil
Ziyarətçi statistikası
Məqalə statistikası
Şrift çeviricisi
Təqvim - Dönüstürücü
Yazım yoxlaması
Səhifələrin dili və dili
Klaviatura
İstifadə olunan bağlantılar
Google Chrome için Kurdipedia uzantısı
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Daxil ol
Dəstəklənmə
Şifrəni unutdum
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Haqqında
 Hadisə ilə əlaqəli olan məsələ
 İstifadə qaydaları
 Kurdipedi arxivçiləri
 Şərhlər
 İstifadəçi kolleksiyası
  Hadisələrin xronologiyası
 Hadisələr - Kurdipedia
 Kömək
Yeni başlıq
Biyografi
Həjar Şamil oğlu
27-08-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Biyografi
Nadir Nadirov
25-06-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Kitabxana
Tarikh-i Alam Ara-yi Abbasi, I CİLD
03-06-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Biyografi
İosif Orbeli
09-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Biyografi
Yılmaz Güney
09-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Biyografi
Haciye Cindi
07-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Biyografi
Kanat Kürdoyev
07-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Kitabxana
XIX əsr və XX əsrin əvvəllərində Kiçik Qafqazın cənub-şərq bölgəsinin tarixi-etnorrafik tədqiqi
08-11-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Kitabxana
Azərbaycan dilçiliyi problemlari cild 1
25-08-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Kitabxana
ZƏNGƏZUR KÖÇ, DEPORTASİYA, SOYQIRIMI, İŞĞAL TARİXİ
24-08-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Məqalə 521,678
Şəkil 105,525
Kitab PDF 19,652
Əlaqəli fayllar 98,442
Video 1,419
Kitabxana
ZƏNGƏZUR KÖÇ, DEPORTASİYA, ...
Kitabxana
Azərbaycan dilçiliyi proble...
Biyografi
Kanat Kürdoyev
Biyografi
Haciye Cindi
Biyografi
Yılmaz Güney
Dengbêjlik Kürtlerin hafızasıdır’
Kurdipedia hər bir kürd fərdin ictimai informasiya əldə etmək hüququnu təmin edir!
Grup: Qısa təsvir | Başlıq dili: Türkçe
Paylaş
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp1
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Qiymətləndirmə
Mükəmməl
Çox yaxşı
Orta
Kötü deyil
Kötü
Favoritlərimə əlavə et
Bu məqaləyə şərh yazın!
Əşyanın tarixi
Metadata
RSS
Mövzunun şəklini Google-da axtarın!
Seçilmiş mövzunu Google-da axtarın.
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Dengbêjlik Kürtlerin hafızasıdır’

Dengbêjlik Kürtlerin hafızasıdır’
Enstrümansız kilam söyleyen ‘son dengbêjler’, ‘’Bizim temsil ettiğimiz dengbêjlik geleneği, gördüğünü şiirsel ve sanatsal bir üslupla anlatmaktır’’ diyor. #Kürt kültürü# ve sözlü edebiyatının temel taşlarından olan dengbêjlik kültürü, sevinçlerin, acıların, aşkların ve tarihsel olayların günümüze kadar gelmesinde büyük etkiye sahip Kürt tarihi açısından. Klasik tarzda dengbêjlik yapan Serhad bölgesinin dengbêjleri, enstrümansız kilam söyleyen dengbêjlerin yetişmemesinden yakınıyor.
Kürt kültürünün çok önemli bir parçası olan ve Kürt sözlü edebiyatın günümüze kadar gelmesinde önemli rol oynayan dengbêjlik geleneği, çalgı müziğin gelişmesiyle eski önemini yavaş yavaş yitiriyor. Dengbêjler enstrümansız dengbêjlik tarzının Serhad bölgesinde Evdale Zeynikê ile başladığını belirtiyor. Bu ekolun en önemli temsilcileri ise Şakiro, Reso, Feqiyê Mihê, Hacî Abdulkerim, Feqî İsmail, Siddikê Baxçe ve Zahiro olarak gösteriliyor. Dengbêjler hikaye anlatıcılığı, ses sanatçısı ya da halk ozanı olarak da biliniyor. Özelikle Cumhuriyet döneminde Kürt dilinin yasaklanmasıyla birlikte kırsal alanlarda dengbêjlik daha fazla rağbet görmeye başladı. Akşamları köy odalarında söylenen klamlar, o dönem yaşanan acıların, sevinçlerin kahramanlıkların günümüze kadar gelmesini sağladı. İşte o acılar Kürtçe müziğin yasaklı olmasından kaynaklı, ev ortamlarında doldurulan kasetlerle elden ele dolaştı.
Bu geleneğin yaşatılması için Kürt kurumlarının duyarlı olması gerektiğini belirten Patnoslu dengbêjler, dengbêjliğin sözlü tarih olduğunu ve bunun kaybolmaması için dengbêjlere imkan sunulması gerektiğini belirtiyor. Bölgenin en büyük dengbêjlerinin çıktığı Patnos’ta, enstrümansız dengbêjlik geleneği hala devam ediyor. Dengbêj Celoyê Babiya, dengbêjlerin yaşamının, gezmek ve gördüklerini sanatsal bir dile anlatmak olduğunu belirterek, “Bizim temsil ettiğimiz dengbêjlik geleneği gördüğünü şiirsel ve sanatsal bir üslupla anlatmaktır. Yaşananların hikayesini anlatırken onu kilamlaştırırız” diyor.
Celoyê Babiya: Hepimizin piri Evdal’dır
Reso ve Şakiro ile uzun yıllar birlikte dengbêjlik yapan Celalettin Oğulu (76), halk arasında Dengbêj Celoyê Babiya olarak biliniyor. İlerlemiş yaşına rağmen sesiyle herkesi kendisine hayran bırakan Celoyê Babiya, 12 yaşında dengbêjliğe başladığını ve şimdiye kadar sayısız besteler yaptığını söylüyor.
Çalgısız dengbêjliğin son temsilcileri olduklarını belirten Celoyê Babiya, ‘’Kürtlerin diğer bölgelerindeki dengbêjlerine bakıyorsun, genelde çalgı kullanırlardı. Aslında bu Serhad’da çok eskiden varmış. Fakat bu ekolün temsilcisi olarak, Evdalê Zeynikê kabul ediliyor. Tabii Evdalê Zeynikê yaşadığı dönemler Kürt dili yasak değildi. Sürmeli Mehmet Paşa divanının dengbêjiydi. Bu serbestlik Evdalê Zeynikê’yi geliştirdi. Ondan sonra çıkan bütün dengbêjler, ondan feyiz aldılar. Hepimizin piri Evdal’dır” diye belirtiyor.
Kürtçe söylediği için karakola götürüldü
Kürt dilinin yasaklandığı dönemlerde dengbêjliğin de gizli yapıldığını anlatan Celoyê Babiya, başından geçen bir olayı şöyle aktarıyor: “Ben daha çocuktum. Erciş’te bir otelde hatırı sayılır bir insan benden kilam söylememi istedi. Teyip kaydına alında ben de söyledim. Otele kaymakam, yüzbaşı ve bekçi başı üçü birden girdi. Yüzbaşı bana ‘burası dağ başımı sen bağırıyorsun’ dedi. Ben de kilam söylüyorum dedim. Küçük yaşımda beni alıp karakola götürdüler. Orada bir polis bana ‘evladım sen kaçakçılık yapsaydın, cinayet işleseydin, hırsızlık yapsaydın buraya gelmezdin. Ama sen öyle bir suç işlemişsin ki; Kürtçe şarkı söylemişsin’ dedi. Bu anımı hiç unutmadım. Yani o derece baskı altındaydık.”
Köylerde divanlarda kilam söylerken mutlaka bir kişinin yolu gözetlediğini ifade eden Celoyê Babiya, o zorluklara rağmen bu geleneği sürdürdüklerini ve bundan sonra devam etmesi için herkesin duyarlı olması gerektiği çağrısında bulunuyor.
‘Şakiro ve Reso ile birlikte söyledim’
Çalgısız dengbêjlik geleneğinin en önemli temsilcilerinden olan ve eserleri birçok dengbêj tarafından günümüze kadar okunan Reso ile anısını anlatan Celoyê Babiya, “Gençlik yıllarımda Reso’nun yanına gittim. Ondan dengbêjliği öğrenmek için. O da bana nasıl dengbêjliğe başladığını anlattı. Reso’nun anlatımına göre, Reso Hınıs’ta Mustafa isminde meşhur bir dengbêjin yanına gitmiş. Ona denbêj olmak istediğini anlatmış. Mustafa Reso’ya iki klam söylemiş ve Reso’dan da bir klam söylemesini istemiş. Daha sonra Mustafa, Reso’nun sırtına elini vurarak ‘dengbêjlik kolay sende ses var, yorum var sen artık dengbêjsin’ demiş ve Reso o günden sonra dengbêjlik yapmaya başlar” diye konuştu.
Şakiro ile yakın arkadaş olduğunu gençlik yıllarında birlikte birçok düğünde kilam söylediklerini belirten Celoyê Babiya, Şakiro ile bir köyde iddiaya girdiklerini ve iki gün boyunca kilam atışmasına girdiklerini anlatıyor. Şakiro gibi bir ustanın bir daha yetişmesinin zor olduğunu söyleyen Celoyê Babiyan, “Dengbêjlikte Serhad geleneği yok oluyor. Yeni dengbêjler yetişmiyor. Bunun için kurumlarımızın imkan yaratması ve dengbêjliği cazip hale getirmesi gerekir. Çünkü bu toplum birçok olayı isyanı, aşkı, dengbêjlerle tanıdı. Birçok Kürt şahsiyeti ve destanları insanlar dengbêjlerin kilamlarında dinleyerek öğrendi” diye belirtiyor.
Serhad’a özgü ustalar artık yetişmiyor
Patnos’ta herkesin severek dinlediği bir başka dengbêj İlhami Uygar, halk arasındaki ismiyle Dengbêj Miraz’da, çalgısız dengbêjliğe gençlerin ilgi duymaya başladığını, ancak ekonomik getirisi olmadığı için gelişemediğini işaret ediyor. “Dengbêjler bu toplumun hafızasıdır” diyen Miraz, tarihe mal olmuş birçok Kürt aydını ve şahsiyetinin dengbêjlerin sayesinde tanındığını belirtiyor.
Evdalê Zeynikê, Reso ve Şakiro gibi unutulmaz ses ve yorum ustalarından devraldıkları ses dengbêjliğinin son temsilcileri olduklarını belirten Miraz, “Bakınız dengbêjlik Kürtlerin genelinde var. Çok ustalar çıktı. Ama Serhad yöresine özgü ustalar artık yetişmiyor. Değerli sesler çıkıyor. Ancak ses dengbêjliğine yönelmiyor. Çünkü ekonomik getirisi yok. Bu da beraberinde bir sanatsal yozlaşmayı getiriyor. Çünkü dengbêjlerin sesiyle ölümsüzleşen eserler, başka tarzlara uyarlanarak anlamsız kılınıyor. Bu sanat katliamını önlemek lazım. Bütün sanatçılar bu konuda duyarlı olmalılar” diye ifade etti.
Gêliye Zilan’ı dengbêjler unutturmadıÎ
Dengbêjliğin Kürt destanları ve isyanlarının anlatıcısı olduğunu söyleyen bir diğer dengbêj İkram Maskal da, Siyabend û Xecê, Mem û Zîn ve Kûrkê Silêman destanlarının dengbêjlerin sayesinde kök saldığını hatırlatarak, “Gêliye Zilan ve benzeri trajediler eğer bugün unutulmamışsa bu dengbêjlerin sayesindedir” diye konuştu. Maskal, “Dengbêjlik bu toplumun bilincinde tarihin yeniden yeşermesidir” diyerek, toplum bilincinin diri tutulması için dengbêjliğin korunması gerektiğini vurgu yaptı.[1]
Bu məqalə (Türkçe) dilində yazılmışdır, məqalələri orijinal dilində redaktə etmək üçün simvoluna vurun!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
Bu mövzuya 1,257 dəfə baxılıb
HashTag
Resurslar
[1] İnternet səhifəsi | کوردیی ناوەڕاست | kurdistangercekleri.tumblr.com
əlaqəli məqalələr: 16
Başlıq dili: Türkçe
Yayımlanma tarixi : 30-11-2008 (16 İl)
Ləhcə : Türkçe
Məzmun kateqoriyası: No specified T4 279
Məzmun kateqoriyası: Müzik
Məzmun kateqoriyası: Mədəniyyət
Nəşrin növü: Born-digital
Sənəd növü: Orijinal dili
Texniki meta məlumatlar
Məhsulun Keyfiyyəti: 99%
99%
Bu başlıq سارا ک tərəfindən 01-10-2022 qeyd edilib
Bu məqalə هەژار کامەلا tərəfindən göz-dən redaktə və yayımlanmışdır
Bu mövzu sonuncu dəfə سارا ک tərəfindən 01-10-2022 tarixində nəzərdən keçirilmişdir
Başlıq ünvanı
Kurdipedia Standartlar-a görə bu başlıq natamamdır, redaktəyə ehtiyacı var
Bu mövzuya 1,257 dəfə baxılıb
Kurdipedia Dev Kürtçe məlumat mənbəyidir
Kitabxana
ZƏNGƏZUR KÖÇ, DEPORTASİYA, SOYQIRIMI, İŞĞAL TARİXİ
Kitabxana
Azərbaycan dilçiliyi problemlari cild 1
Kitabxana
XIX əsr və XX əsrin əvvəllərində Kiçik Qafqazın cənub-şərq bölgəsinin tarixi-etnorrafik tədqiqi
Qısa təsvir
Azərbaycan kürdləri
Kitabxana
Tarikh-i Alam Ara-yi Abbasi, I CİLD

Gerçek
Kitabxana
ZƏNGƏZUR KÖÇ, DEPORTASİYA, SOYQIRIMI, İŞĞAL TARİXİ
24-08-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ZƏNGƏZUR KÖÇ, DEPORTASİYA, SOYQIRIMI, İŞĞAL TARİXİ
Kitabxana
Azərbaycan dilçiliyi problemlari cild 1
25-08-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Azərbaycan dilçiliyi problemlari cild 1
Biyografi
Kanat Kürdoyev
07-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Kanat Kürdoyev
Biyografi
Haciye Cindi
07-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Haciye Cindi
Biyografi
Yılmaz Güney
09-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Yılmaz Güney
Yeni başlıq
Biyografi
Həjar Şamil oğlu
27-08-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Biyografi
Nadir Nadirov
25-06-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Kitabxana
Tarikh-i Alam Ara-yi Abbasi, I CİLD
03-06-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Biyografi
İosif Orbeli
09-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Biyografi
Yılmaz Güney
09-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Biyografi
Haciye Cindi
07-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Biyografi
Kanat Kürdoyev
07-05-2023
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Kitabxana
XIX əsr və XX əsrin əvvəllərində Kiçik Qafqazın cənub-şərq bölgəsinin tarixi-etnorrafik tədqiqi
08-11-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Kitabxana
Azərbaycan dilçiliyi problemlari cild 1
25-08-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Kitabxana
ZƏNGƏZUR KÖÇ, DEPORTASİYA, SOYQIRIMI, İŞĞAL TARİXİ
24-08-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Məqalə 521,678
Şəkil 105,525
Kitab PDF 19,652
Əlaqəli fayllar 98,442
Video 1,419
Kurdipedia Dev Kürtçe məlumat mənbəyidir
Kitabxana
ZƏNGƏZUR KÖÇ, DEPORTASİYA, SOYQIRIMI, İŞĞAL TARİXİ
Kitabxana
Azərbaycan dilçiliyi problemlari cild 1
Kitabxana
XIX əsr və XX əsrin əvvəllərində Kiçik Qafqazın cənub-şərq bölgəsinin tarixi-etnorrafik tədqiqi
Qısa təsvir
Azərbaycan kürdləri
Kitabxana
Tarikh-i Alam Ara-yi Abbasi, I CİLD
Folders
Qısa təsvir - Məzmun kateqoriyası - Kürd Səbəbi Qısa təsvir - Məzmun kateqoriyası - Tədqiqat Qısa təsvir - Məzmun kateqoriyası - Tarix Qısa təsvir - Sənəd növü - Orijinal dili Qısa təsvir - Nəşrin növü - Born-digital Qısa təsvir - Ləhcə - Azerî Qısa təsvir - Şəhərlər - Yerevan Qısa təsvir - Folders - Qısa təsvir - Muxtar - Ermenistan Kitabxana - PDF - Evet

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Ünsiyyət | CSS3 | HTML5

| Səhifə yaratma müddəti: 0.562 saniyə!