ئەڤ سالە 83 ساڵ ب سەر کۆمکوژیا #دێرسم#ێڤە دەربازبوون و هێشتا برینا کۆمکوژییا دێرسمێ سارێژ نەبوویە وەکو تەڤایا کۆمکوژی و کارەستانێن ب سەر نەتەوا کورد هاتین د ڕێکا سەربەخۆ و ئازدیا کوردستانێ دا، برینێن جەستەیێ نەتەوا کورد تەنێ ب دەولەتبوونێ دهێتە چارەسەر کرن لێ وەک دیار ئەڤ برینە دێ هێشتا خوینبەربووی و بێ چارەسەر مینیت، هندی ئەم پالێن داگیرکەر و نەئێکگرتی بمینین. د ڤێ بیرەوەریا پری ژان و ئێش دا نڤیسەرێ هێژا وەلات تەوفیق پەرتووکەک پێشکیشی پەرتووکخانا کوردی کر ب ناڤێ دێرسم و کۆمکوژییا دێرسمێ د یاداشنامە یێن سەربازەکێ تورک دا ب ناڤێ یوسف کەنعان عاقم. بەری هەر تشتی دەستخوەشیێ ل نڤیسەر و وەرگێرێ هێژا وەلات تەوفیقی دکم بۆ وێ ماندی بوونا ئەو دکێشیت د بیاڤێ وەرگێران و نڤیسینێ دا کو ب ڕاستی تەڤایا بەرهەمێن وی جهەکێ گەلەک ڤاڵا د پەرتووکخانا کورمانجی دا پر دکەت، ل ڤێرە ناخازم ئێک ب ئێک وان پەرتووکان ڕێز بکەم چونکو دێ بابەت گەلەک درێژ بیت، لێ ئەڤ پەترووکە دێرسم و کۆمکوژییا دێرسمێ ناوازییەکا تایبەت هەیە و ژ تەڤایا بەرهەمێن وی بالکێشترە چونکو لایەنەکێ گەلەکێ ڤەشارتیێ کارەکتەرێن پشکداری کری د هەوا کۆمکوژییا دیڕسمێ دا دبێ دەنگن و یان ژی هەما شانازیێ پێ دبەن! کو ئەڤە مەزنترین کارەساتە و دڵرەقیا مرۆڤێ ستەمکار دیار دکەت کانێ چەوان دبنە هۆڤ و بەردبنە مرۆڤێن بێ دەستهەلات و سڤیل و چ تاوان نەکری تەنێ تاوان ئەوە کو کورد و مەسەب #عەلەوی# بن. نڤیسەری ل پێشیێ بەحسێ دێرسمێ د دیرۆکا نوی دا کرییە و ئاگەهیێن هویر دانە دیارکرن کانێ چەوان کوردستان د نابەینا هەردوو ئیمپراتۆریێن فارس و ئوسمانی دا بوویە مەیدانا شەرەکێ دومدرێژ و دەڤەر بەردەوام د شەرێ تائیفی دا بوو … ئەڤە ژی بوویە سەدەم کو دەڤەر د نەئارمییەکا بەردەوام دا بیت و ژ وەرا شارستنیێ دویر بکەڤیت … خالا دن یا هەری بالکێش کو نڤیسەری تیشک بەردایە سەر پێکهاتەیێن ڤێ دەڤەرێ مەرەم ژێ دێرسمە کانێ چەوان دەولەتا ئوسمانی یاری ب تەڤ پێکهاتەیان کرییە و کرنە ڕەشە بەر هەڤ چ کورد و کورد(کوردێن سننە، شیعە(عەلەوی)، #ئێزدی#، ناکۆکیێن نابەینا عەشیرێن کوردا) چ نابەینا کورد و ئەرمەنا دیساڤە سننە و عەلەوی کو هەر ئێک ب ڕەنگەکی سەرەدەری دگەل ئەرمان دکرن. خالا دن یا هەری بالکێش کو نڤیسەری بەحس نەکریە لێ مرۆڤ د نابەینا ڕێزکان دا دخوینیت ئەوە کو دەولەتا ئوسمانی-تورکی شیایە هەموو سەرهلدانێن کوردان موهرا دەڤەری و یاخیبوونی(رێگری، کەلاچی، قەچاخچی و فیرارێن لەشکەری) بدەتە پال سەرهلدێرا بڤێ ئێکێ شیایە پەیدابوونا هەستا نەتەوی و مللەتینیێ بکوژیت و بێی زەحمەت هەموو سەرهلدانێن کوردان تێک بشکێنیت. دەما عەلی شێری سەرهلدانا قۆچگێری کری نە کوردێن سننە و نە ژی یێن عەلەویێن دەڤەرێن دن پشتەڤانی نەدا عەلی شێری و هەتا بەرمایێن ڕێکخستنێن کوردی یێن وی سەردەمی هەر پشتەڤانی نەدا عەلی شێری هەرچەندە عەلی شێر ئەندامێ کۆمەلا تەعالی کوردستان بوو و ئەندامەکێ ب ببزاڤ بوو و پەیوەندیێن وی دگەل قۆنسلێن فرەنسا، بریتانیا، ڕوسیا هەبوون ب حوکمێ هندی کو گەلەک زمان دزانین. لێ دیسا عەلی شێر ب تەنێ هێلان و سەرهلدان ب داوی هات و عەلی شێری خوە ڕادەستی دەولەتا تورک نەکر و دەربازی دێرسمێ و پالپشتی دا سەرهلدانا دێرسمێ . دەما دەولەت تورک دیتی کەسەکێ مینا عەلی شێری یێ خاندەدڤان و زانا دەربازی دێرسمێ بوو ترسەک مەزن کەفتە دلێ داگیرکەرێن تورک چونکو هەیبەت و زانینا عەلی شێری بۆ کۆمکرنا کوردان ل سەر ڕێکا ئازادیا کوردستانێ ب مەتۆدێن نوو دێ دەستپێکەت و دێرسم دێ بیتە ناڤەندا شورشەکا سەرانسەری وەک من گۆتی سەدەم ژی پێگەهێ عەلی شێر بوو ژ بەر ڤێ مەترسیێ کەمال ئەتاتورکی ل 1936 بەرامبەر پەرلەمانێ تورک گۆت: ” ئەگەر د ڤی دەمیدا کێشەیەک دناڤ نیشتیمانێ مە دا هەبیت ئەو ژی کوللا دێرسمێیە. ئەڤە برینەکە د دلێ مە دا دڤێت ئەڤ کوللا ترسناک بێتە سەخبێرکرن و ژ ناڤ ڕەهو ڕیشالان بێتە کێشان.” ئانکو هەبوونا عەلی شێری د ناڤ سەرهلدێرێن دیرسمێ دا ترسەکا مەزن ئێخست دلێ داگیرکەرێن تورک، لەو هەموو بزاڤ کرن بەری هەر کەسی عەلی شێری ژ ناڤ ببەن و بۆ ڤێ مەرەمێ ژی برازایێ سەیید ڕەزای ڕێبەر پێ هاتە ئەرکدارکرن و برەکێ باشێ مال و زێرا پێرە گۆتن. وی ژی بۆ ڤی کارێ چەپەلێ خوە کەسەک ب ناڤێ زەینەل کو کریڤێ عەلی شێری بوو ئەرکدارکر بۆ کوشتنا عەلی شێری… ئەڤی کەسێ خۆفرۆش د خەودا سەرێ عەلی شێر و خانما وی زەریفە خانێ ژێکر و بۆ داگیرکەری دبن بدیاری. کوشتنا عەلی شێری(9-9-1937) ب وی ڕەنگی ئەنییا ناڤخوەیا سەرهلدیایان دەرز ئێخستێ و سستی کەفتە ناڤ وان و هەر ئەڤە بوو سەدەم کو داخازا عەلی شێری بجه نەهێت ئەو ژی تەڤایا کوردان بکێشیتە ناڤ ڕەفێن سەرهدانێ و شۆرشەکا سەرانسەری دەستپێبکەت. کوشتنا عەلی شێری گولەیا دلۆڤانیێ بوو ب ناڤ چاڤێن سەرهلداییان کەفت و ڕۆژ بۆ ڕۆژێ شکەستن کەفتە بەرەیا سەرهلدایاین و د داویێ دا سەیید ڕەزا ب هێجەتا دانوستاندنان ل 10 ئەیلوولا 1937ێ ل ئەرزنجانێ دهێتە دەستەسەرکرن و فەرمانا سێدارەدانێ بۆ دەردکەڤیت ل 14 یان ل 18 چریا دووێ دهێتە سێدارەدان.گرنگیا ڤێ پەرتووکێ ئەوە سەربازەکێ تورک بەحسێ بیرەوەریێن خوە دکەت و چەوانیا سەرەدەریا لەشکەرێ تورک د گەل خەلکێ سڤیل، هەر چەندە ئەڤ بیرەوەرییە دکێمن لێ تێرا هندێ دکەت مرۆڤ شێوێ سەرەدەرییادڕەندەیا داگیرکەرێن تورک ل گەل خەلکێ بێ پەنایێ کورد دیار ببت.خالا من دڤێت بێژمە نڤیسەری ئەوە دڤیا بیرەوەری درێکوپێک هاتبانە ڕێزکرن، دبیت هەر ل دەف خودانێ بیرەوەریا وەسا هاتبنە نڤێسین لێ دا هەرکینییا ڕویدانا یا دروست بیت دڤێت بهێنە سەرڕاست کرن.خاندنا ڤێ پەرتووکێ گەلەکا فەرە بۆ ڤی نڤشێ نوویێ کورد چونکو سەدەمێن هەموو شکەستنێن کوردا هەر وەکو خوە مانە وەکو نە ئێکگرتن و ل هاوارا هەڤ نەچوون و جاشاتی کو بوونە پرسکا پەنجەشێرێ کەفتیە ناڤ گیانێ نەتەوا کورد …دووبارە دەست خۆشیێ ل وەڵاتێ هێژا دکەم بۆ وێ کەد و خەباتا ئەو دکەت بۆ ڕۆهنی کرنا کونجێن تارییا دیرۆک و نەهامەتیێن مە… ژ خوە نەکەن ڤێ پەرتووکێ بخویننن … وێنێ ئێکێ یێ کەسەکییە ژ قورتالبوویێن جینوسایدا دێرسمێ سەربازەکێ تورک هەر بۆ کەیفا دلێ خوە گولە ل تبلێن وی دایە .. وێنێ دووێ بەرگێ پەرتووکێیە ..[1]
Bu məqalə (کرمانجی - کوردیی سەروو) dilində yazılmışdır, məqalələri orijinal dilində redaktə etmək üçün
simvoluna vurun!
ئەڤ بابەت ب زمانا (کرمانجی - کوردیی سەروو) هاتیە نڤیساندن، کلیک ل ئایکۆنا
بکە ژ بو ڤەکرنا ڤی بابەتی ب ڤی زمانا کو پی هاتیە نڤیساندن!
Bu mövzuya 1,261 dəfə baxılıb