$ئایا ئیسلام لە تەنگژەدایە؟$
نووسینی: #کوردۆ شابان#
تیرۆرکردنی مامۆستایەکی فڕەنسی بەدەست موسڵمانێکی ڕادیکاڵ، بەهۆی پیشاندانێکی بێلایەنانەی کاریکاتێرەکانی سەر پەیامهێنی ئیسلام لەناو کۆمەڵێ خوێندکاری موسڵمان، پاشان گوتارێکی نیمچە هەڵەشەی ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆکی فڕەنسا؛ دواتر ئەو هەڵوێستە سۆزدارییە فراوانەی موسڵمانان لەسەر ئاستی جیهان و قۆستنەوەی دۆخەکە لەلایەن ئەنقەرە بۆ پاکێچی ململانێ دێرینەکەی نێوان خۆیان و پاریس، هیچی لێرەدا باسی وتارەکەی من نین و لەسەر هەموو ئەمانەیش ورد نابمەوە: ئایا کاردانەوەی موسڵمانان لۆژیکی بوون؟ کاریکاتێر لەسەر هێما ئایینییەکان دەچێتە بواری ئازادیی ڕادەربڕینەوە؟ فڕەنسا پاش ئەو هەنگاوانەی ئەم دوایییە، لە کوێی دیموکراتیدایە، لەو بوارە هیچی لەدەست داوە؟ گوتەکانی ماکرۆن شیاو بوون؟ ئەو هەلقۆستنەوەیەی ئەردۆغان سەر دەگرێ؟ و چەندان پرسیاری دیکەیش هەیە کە سەدان نووسەر لەسەری گفتوگۆی ڕژد و چەلەحانێی سەرپێییان کردووە. ئەوەی بۆ من وەک ئیسلامناسێک جێی سەرنجە و لێی دەدوێم، ئەو بەشەی گوتارەکەی سەرۆکی فڕەنسایە کە گوتی: “ئیسلام ئایینێکە، لە هەموو جیهاندا لە قەیراندا دەژی، واتە تەنیا لە فڕەنسا نییە و تەنگژەکەش قووڵە!…”.
ئەگەر تاکی موسڵمان لەبیر خۆی بباتەوە، کێ ئەو دێڕەی گوتووە و ڕستەکە بکاتە پرسیار: ئایا ئیسلام لە تەنگژەدایە؟ بۆی دەردەکەوێ پرسیارێکی جددییە. ئەم تاکە موسڵمانە، دوای کۆمەڵێک تێڕامان بەسەر ئەوەی ئێستە لە جیهانی ئیسلامی و دۆخی موسڵمانان ڕوو دەدات، یەکسەر لەبەر خۆیەوە دەڵێ: “بەڕاستی ئیسلام لە تەنگژەدایە”. پێویستە ئەوەیش بزانین، دەیان پەڕتووک، سەدان گوتار، هەزاران جار لەلایەن موسڵمانانەوە، تەنانەت بانگخوازان و زاناکانیشیانەوە بە دەربڕینی جیاوا گوتراوە و دەگوترێتەوە: ئیسلام لە تەنگژەیەکی حەقیقیدایە و ئەوەندە قووڵ بووەتەوە، هەر یەکە بە شێوەیەک دەیەوێ لەم تەنگژەیە ڕزگاری بکات.
تا ڕادەیەک گوتارە دژەڕەفتارەکەی ماکرۆن، خراپخوێندنەوەی دۆخەکە بوو کە ڕەنگە هەندێک گەمژەییشی تێدا بێت، ئاخر ئەو ئیسلامەی ئەو لەسەری قسەی کرد، تەنیا شەش ملیۆنەکەی وڵاتی خۆی نییە، بەڵکوو جیا لە وڵاتانی زۆرینە موسڵمان و عەرەب، بەسەر هەموو زەویدا بڵاو بوونەتەوە و ئەگەرێکی بەهێزە لەهەر کاتێکدا بۆی ببنە بۆمب و باری تەناهیی وڵاتەکەی وێران بکەن. وێڕای هەموو ئەمانەیش، قسەکردن لەسەر دۆخی قەیراناویی ئیسلام کە لە گوتەکانیدا جێی کردبوونەوە، شایەنی بایەخن و لێرەوە هەوڵ دەدەم وەڵام بدەمەوە: ئایا ئایینی ئیسلام لە تەنگژەدایە؟ بە دڵنیایییەوە بەڵێ.
موسڵمانێکی ڕادیکاڵ، بەو دۆخەی ئێستەی ئیسلامی تێدایە، غیرە و شەهامەتی پێی تووڕە دەبێت؛ ئاخر چۆن دەبێت موسڵمانان لە وڵاتی بێبڕوادا بژین؟ چۆن دەبێ ئەو هەموو وڵاتە زۆرینە موسڵمانە هەبێت، لە هیچ شوێنێک ئیسلام حوکم نەکات، لەژێر دەسەڵاتی کوفردا بن؟ چونکە بە بەڵگەی قورئان، ئەوی بەو دەستوورە حوکم نەکات کە خوا هێناوییەتە خوارەوە، کافرە. ئەدی دەبێ چی بکەین؟ کۆشش بۆ گەڕانەوەی حوکمی ئیسلام. ئەم کۆششە کە بیکەیتە عەرەبی دەبێتە “جیهاد” و مانای وشەکەش لای ڕادیکاڵەکان واتە شمشێری سەردەمی پەیامهێن و چەک و تەقەمەنی و خۆتەقاندنەوەی ئەم سەردەمە. واتە لە ڕێی قاعیدە، تا دەگاتە دەوڵەتی ئیسلامی (داعش) و هەزاران وردە ڕێکخراوی دیکە، هەوڵی گەڕانەوەی سەردەمی زێڕینی ئیسلام بدرێت و لەم دۆخە تەنگژەیە ڕزگاری بکەن و عیززەتی ئیسلام بگەڕێتەوە. ئەم ئیسلامە ڕادیکاڵە، هیچ شوێنێکی دونیا لەدەست هەڕەشەکانی پارێزراو نییە، چونکە ستراتیجێکی درێژخایەنی نییە، بەڵام کاریگەریی ئەوەی دەتوانێ بەسەر بەرانبەری بهێنێ، دوورمەودایە. هەر تاکێکی کە لەپڕ دەیەوێ زوو بگات بە بەهشەت و زەبرێکی کوشندە لە کافر بدات، خۆی دەتەقێنێتەوە و تەواو دەبێت، بەڵام بۆ ماوەی چەند ساڵ ترس دروست دەکات و گرفتەکانی بەجێ دەهێڵێ.
موسڵمانێکی پەروەردەیی، بە هەمان شێوە پێی وایە ئیسلام لە تەنگژەدایە. موسڵمانان بە تەواوی پەروەردەی خاوێنی ئیسلامیان بیر چووەتەوە و کەوتوونەتە ژێر هەژموونی پەروەردەی ڕۆژاوا و بە ڕواڵەتێکی کەم نەبێ، هیچ بنەمایەکی ئیسلام تێیاندا ڕەنگ ناداتەوە، لە کاتێکدا (وەک بانگەشەی بۆ دەکەن)، ئەورووپا بە پەروەردە و زانستی ئیسلام گەیشت بە پێشکەوتن، هەتا شوێن ئیبن سینا، ئیبن ڕوشد، فارابی و زاناکانی دیکەی موسڵمان نەکەوتن، قۆناغەکانی ڕینێسانس و ڕۆشنگەرییان نەبڕی، تا گەیشتن بە مۆدێرینتە. تاکە چارەسەر ئەوەیە، بگەڕێنەوە بۆ دەقەکانی قورئان و خانەوادەکان فێری بەها ئیسلامییەکان بکرێنەوە و دیوارێک دروست بکرێت، تا ئەوەندە ئاوێتەی ئەو پەروەردە ڕۆژاوایییانە نەبن کە خۆیان بۆیان دەرکەوتووە شکستی هێناوە و بەردەوام خەڵکی خۆیان دەکوژن، بڵاوبوونەوەی ماددەی هۆشبەر لە زیادبووندایە، ڕێژەی هاوڕەگەزخوازانی هەردوو ڕەگەز لە بەرزبوونەوەدان، سیستەمی ئابووریی جیهانی کە پشتی بە کەپیتاڵیزم بەستووە، شکستی هێناوە و ئەوانیش دەبێ بگەڕێنەوە بۆ سیستەمی ئابووریی ئیسلامی کە قەرزار ناچار نییە سوو بدات و باج تەنیا لە بێبڕوا وەردەگیرێت.
موسڵمانێکی سادە کە نازانێ داخۆ سەر بە کام جۆری ئیسلامە، کێشەی نییە لەگەڵ ئەورووپا تێکەڵ ببێت، ئاوێتەی پڕۆسەی ژیانی ئەوان ببێت، کولتوور و فەرهەنگیان بخاتە نێو ماڵەکەیەوە، تا لەپڕ کچێکی گەورە دەبێت و وەک ئەورووپایییەک مافەکانی جێبەجێ دەکات، تا لەپڕ ژنەکەی پێی دەڵێت ئەوە ئەرکی من نییە وەک کەنیزەک و ڕەبەن خزمەتکاری تۆ بم، تا لەپڕ کوڕەکەی دەبێتە شتێک کە ئەو هەرگیز خەونی پێوە نەدەبینی، ئیدی بە بیانووی گەڕانەوە بۆ بنەما سەرەکییەکانی ئیسلام، دەیەوێ غیرە و پیاوەتییەکانی بەسەر خێزانەکەیدا بسەپێنێ و پێی ناکرێ، ئیدی بەم شێوەیە یان دەبێتە موسڵمانێکی ڕادیکاڵ، یان هەوڵ دەدات ئەورووپا بەجێ بهێڵێ و شتێک بکات لەو دۆخە ڕزگاری بکات کە ناخی خواردووە، چونکە دەزانێ ئەگەرچی دڕەنگ بۆی دەرکەوتووە، موسڵمان نابێ وا بژی و ئەمە تەنگژەیەکی گەورەیە بەسەر خێزانی موسڵماندا هاتووە.
ئەو تەنگژەیەی ماکرۆن لە گوتارەکەیدا باسی کرد، هەموو ئەمانەیە بەڵام بە خوێندنەوەیەکی پێچەوانە. تاکی موسڵمان لەسەر هەر مەزهەبێکی فیکری بێت، توندڕەو یان میانڕەو، بەزۆری ئەو تەنگژەیە بۆ گۆڕان دەگەڕێننەوە، لە بەرانبەردا، ڕۆژاوایییەک کاتێک دەڵێت ئیسلام لە تەنگژەدایە، موسڵمانێکی لیبڕاڵ و نوێخواز کاتێک دەڵێت لە قەیرانداین، مەبەستیان لەوەیە کە نەیانتوانیوە لەگەڵ گۆڕانکارییەکانی سەردەم خۆی بگونجێنێ.
ئیسلام تاکە ئایینە ئێستە لەسەر زەوی، نەکەوتووەتە ژێر کارلێک لەگەڵ سیکۆلاریزمدا. هەرچی ئایینی دونیایە، بە سیکۆلاری کراون، ئیسلام نەبێت. هەموو هۆکارەکەی ئەوەیە، تاکی موسڵمان هێشتا پێی قەبووڵ ناکرێ، ئەو سیستەمە عەلمانییە ببێتە ڕێکخەری ژیانی. ئەم تاکە، بەهۆی دۆخە دژوارە ئابووری و تەناهییەکانی وڵاتی خۆی کە بەجێی هێشتووە و ناچارە لە وڵاتێکی تەواو سیکۆلاریشدا بژی، هەر بەو شێوەیەیە کە پێشتر ژیاوە و ئامادە نییە بیگۆڕێت. ئەو ناتواتێت لەژێر سێبەری سیکۆلاریزمدا، ئایین لە ڕەوشی ژیانی خێزانەکەی بهێنێتە دەر و پێوەستی بکات بە پێوەندییەکی تاکەکەسییەوە و تەنیا لە مزگەوت و کڵێساکاندا بێت و بەشێک نەبێت لە هەموو کایەیەکی ژیانی.
کاتێک ئەورووپا بڕیاری گۆڕانی دا، گەورەترین بەربەست لە بەردەمیدا، کڵێسە و پاپا بوو کە بە تەواوی پێشکەوتنی زانست و ئازادی و ژیانیان ڕاگرتبوو، بۆیە بە شێوەیەکی پلەیی و بە چەندان ساڵ، دەسەڵاتەکانی ئایین وەرگیرانەوە و مرۆڤ خۆی بووە خاوەنی بڕیاردان لەسەر ژیانی خۆی. سەرەتا ئایین لە سیاسەت دوور خرایەوە، پاشان لە ڕەوشی ژیان و وردە وردە لە کڵێسە گرێ درا. سەرکەوتنی ئەم سیستەمە نوێیە، هەموو ئایینەکانی دیکەیشی گرتەوە، ئیسلام نەبێت.
گرفتە گەورەکەی نایەڵێ ئیسلام بهێنێتە سەردەمەوە و هەر بە نۆستالژیای ناو پەڕتووکەکان، موسڵمانان بژین، بریتییە لەو هەموو وردەکارییەی تێیدایە، بەشێوەیەک لە هەر کایەیەکی ژیان بتەوێ هەنگاو بنێی، دەقێک لە بەردەمت دەبێتە ڕێگر و پێشتر بۆت ئامادە کراوە، هەنگاوەکە چۆن بێت، ئەمەیش پێش هەموو شتێک، ئازادیی لە مرۆڤ سەندووەتەوە و لەگەڵ هەموو ساتێکی مرۆڤدا دەژی و بینەقاقەی گرتووە. چۆن بچیت بۆ تەوالێت، چۆن بێیتە دەر، بە کام پێ، چۆن نان بخۆیت، بە کام دەست، چۆن سێکس بکەیت، بۆ کام کون؟ هەموو شتێک بە تۆکمەیی باس کراوە، چونکە وەک لە قورئاندا هاتووە: “ئەوەی مرۆڤ دەیکات، نوێژ، حەج، ژیان و مردنی، هەمووی بۆ خوایە”. [1]