د. #خەلیل ئیسماعیل محەمەد#
ناوچەی خۆرهەڵاتی ناڤین؛ یەکێکە لە دیارترین ناوچە تەنگژاوییەکانی جیهان، هەروەها لە ڕووی ئاساییش و سەقامگیرییەوە مەترسیدارترینیانە، ئەوەش بەهۆی پێگە ستراتیژییە پڕ بایەخەکەیەوە، چونکە ئەم ناوچەیە کۆمەڵێک دەوڵەتی تازە دامەزراو لە خۆ دەگرێت و، تا ئێستاش سنووری سیاسییانەی ئەو دەوڵەتانە دواشێوازی کۆتایی خۆیان وەرنەگرتووە، ئەمە سەرەڕای ئەو سامانە سرووشتی و مرۆییەی کە پڕبایەخە لەو ناوچەیەدا بۆ جیهان، بە بەڵگەی ئەوەی بۆ ماوەیەکی مێژوویی دوورو درێژ مەیدانێکی ململانێ بووە لەنێوان دەوڵەتانی زلهێزی دنیادا.
وڵاتانی هاوپەیمان دوا بە دوای یەکەمین جەنگی جیهانی، ئەو دەوڵەتانەیان دابەشکردەوە کە لەژێر قەڵمڕەوی عوسمانییدا بوون، ئێراق و ئوردون و فەلەستین پشکی بەڕیتانیای مەزن بوون، سووریا و لوبنان بەشە پشکی فەڕەنسییەکان بووە، بەڵام نیشتمانی کورد بەسەرچەندین دەوڵەتی ناوچەکەوە تەخشان و پەخشان کرا..
بەو شێوەیە زەمەن لە چارەنووسی گەلی کوردی نووسی کە خاک و ئاوو نیشتمانی پەرت پەرت بکرێت، هاوشێوەی گەلی فەلەستین ئەم موعاناتی پەرتەوازەبوون و دەربەدەربوونەی چێشت، ئەوەش کە دوای ئەوەی لە ساڵی 1948 دەوڵەتی ئیسرائیلی دامەزرێنرا بێ ئەوەی لەلایەن کۆمەڵگەی نێودەوڵەتییەوە هاوسۆزییەکی وا بدۆزرێتەوە کە لەگەڵ قەبارەی کارەساتەکە بگونجێت، بەم شێوەیە بەدرێژایی سەدەی ڕابردوو کاروانی هەردوو گەلی کورد و فەلەستینی گران و قورس بوون، بە قوربانی و گیانفیدایی زۆرو زەبەند تژی بوون..
زەمەن هێشتا لاپەڕەکانی خۆی قەپات نەکردووە بە تایبەت لە هەردوو ناوچەی خۆرهەڵاتی ناڤین و باشووری ئەفەریقادا کە ئێستا هەڵچوونێکی سیاسی گەرم و گوڕ بە خۆوە دەبینن، ئەو جەماوەرە پێشڕەوێتی دەکات کە لە ڕژێمە تۆتالیتاریی و دەسەڵاتە تاک حزبییەکان بێزاربوون و ڕاپەڕیون، بۆیە داوای ڕەوای خەڵکی لە مافی بڕیاردانی چارەنووسدایە، دیارترین ئاماژەش بۆ ئەم حاڵەتە دەرکەوتنی دەوڵەتی نوێ و سیستمی سیاسییانەی ئەلتەرناتیڤە لە ماوەی تەنیا ئەمساڵدا..
لە باکووری ئەفریقیا گەلی باشووری سۆدان توانییان کورسییەک لە ناو کورسییەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ خۆیان مسۆگەر بکەن، لە بیابانی خۆراواش (باشووری مەغریب) گەلی پۆلیزاریۆ لە هەوڵی بەردەوامدان و دیوارەکانی نیۆیۆرک دەکوتن تا بگەنە داڵانەکانی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە، لە ناوچەی خۆرهەڵاتی ناڤینیش فەلەستینیەکان کاروباری خۆیان بۆ ڕاگەیاندنی دەوڵەتێک یەکلایی کردۆتەوە تا لەم مانگەوە واتە ئەیلول هاوکات لەگەڵ بەستنی خولی تازەی ئەنجوومەنی گشتی نەتەوەیەکگرتووەکانەوە ئەم مافەیان ڕابگەیەنن، هاوشێوە گەلی کوردیش لە ئێراقدا لە هەوڵدان تا ئامانجە نەتەوەییە ڕەواکانیان بهێننە دی، لەوانەش دیاریکردنی مافی دیاریکردنی چارەنووسی خۆیانە..
بێگومان ئەو ددانپیانانە فراوان و زۆرەی لەلایەن کۆمەڵگەی نێودەوڵەتییەوە بە دەوڵەتی فەلەستینی دەنرێت و ئەو ڕۆڵەی نوێنەرانی گەلی فەلەستینی لەسەر زەمینی واقیع دەیگێڕن هەمووی لە ئاکامی قوربانیدان و خۆڕاگری و ئارامگرتنی بەردەوامی ئەو گەلەوە بووە، ساڵی 1974 کاتێک خوالێخۆشبوو یاسر عەرەفات لە دەرگای نەتەوە یەکگرتووەکانی دەدا، ئەم لە دەرگادانە بۆ مێژووی دەرکەوتنی ئەو دەوڵەتە خاڵێکی وەرچەرخان بووە، چونکە توانی بە سیفەتی چاودێر کورسییەک وەدەست بهێنێت، لەو مێژووەوە گەلی فەلەستینی بە بێ ڕاوەستان خشت لە دوای خشت دەخاتە سەر یەکتر تا دامودەزگای دەوڵەتی ئامادەبکات، تا ئەو ئاستەی کە توانراوە بەسەرپەرشتی نێو دەوڵەتیی و لە چوارچێوەی ڕێکەوتنەکانی مەدرید و ئۆسلۆ ببێتە نەیارێکی هاوبەرابەر بۆ ئیسرائیل، بە تایبەتیش لە سەرەتای نەوەدەکانی سەدەی ڕابردووەوە..
وێڕای ئەو فشارو پەستانە زۆرەی دەکرایە سەر گەلی فەلەستینی، چ لە دراوسێ و هاوڕێ و هاوسۆزەکانیەوە!، چ بەهۆی ئەو موعاناتانەوە کە لەلایەن دوژمنانیەوە دوچاری دەبوونەوە، بەڵام هەر کاروانی ئەم گەلە نەپچڕاوە، دوایەمین ئاماژەش بەردەوامیی خەباتی بوو بە هەموو ئاڕاستەکانیەوە بەرەو دامەزراندنی کیان و ڕاگەیاندنی دەوڵەتەکەیان..ئەویش دەرکەوتنی ناوی فەلەستینە لە چوارچێوەی تیپەکانی مۆندیالی 2014 کە لە بەرازیل سازدەکرێت..
کاروانی ئەم گەلە بەردەوامەو هەروەها گیان بەخشینیشی بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانی، ئەوەش لە هەڵوێستی یاسر عەرەفاتی سەرکردەی فەلەستینیدا ڕەنگی دایەوە کاتێک لە ساڵی 1997 وەڵامی هۆشدارییەکانی ناتانیاهۆی سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیلی دایەوە بە ڕاگەیاندنی یەکلایەنەی دەوڵەتی فەلەستینی کاتێک پێی وت ( (ڕاگەیاندنی دەوڵەتی فەلەستینی بڕیارێکی فەلەستینی و عارەبی و نێودەوڵەتییە نەک بڕیارێکی ئیسرائیلی) ) .
پێویستە لەسەر هەرێمی کوردستانی ئێراق کە تا ئێستاش کاروانی خەبات ڕانەوەستاوەو بەردەوامە؛ کەڵک لە هەردوو ئەزموونی باشووری سۆدان و گەلی فەلەستینی وەربگرن، باشوورییەکانی سۆدان بۆ دواجار بە دامەزراندنی دەوڵەت و ددانپیانانی ئەو دەوڵەتە لەلایەن سۆدانەوە ئاواتیان هاتە دی و گەلی فەلەستینیش بە بێ ئەوەی چاوەڕوانی ڕەزامەندبوونی ئیسرائیل بکەن؛ بە نیازن لە ناو هۆڵەکانی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە دامەزرانی دەوڵەتەکەی فەلەستین ڕابگەیەنن، لەنێوان ئەم دوو ئەزموونەدا جووڵانەوەیەکی سیاسییانەی فراوانی گەلی کورد هەیە بۆ وەدیهاتنی ئامانجە نەتەوەییەکەی.[1]