Kitap Adı: ZORAKİ İTTİFAKTAN YOL AYRIMINA İTTİHAT-TERAKKİ ve ERMENİLER
Yazar: Nejla GÜNAY
Basım Yeri: Atatürk Araştırma Merkezi
Yayınevi: ANKARA
Yayın Tarihi: 2015

GİRİŞ
XIX. yüzyılda yaşanan gelişmeler Osmanlı Devleti'nin Balkanlardaki hakimiyetini önemli ölçüde sarstı. Rusya, Boğazlar üzerinden ya da Balkanlar yoluyla Akdeniz'e inmek istiyordu. Bunun için Balkanlarda ve Kafkasya'da bulunan Osmanlı topraklarına saldırdı. İki ülke arasında yapılan savaşlarda Osmanlı Devleti güç kaybetti. Balkan ulusları, bilhassa Rusya'dan aldıkları destekle ya kendi milli devletlerini kurdular ya da bu yolda önemli aşamalar kaydettiler. XIX. yüzyılın ortalarında Rusya'nın hem Balkanlarda hem Kafkasya'da güçlenmeye başlaması İngiltere, Fransa, Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nu rahatsız etti. Bu devletlerden İngiltere ve Fransa 1854 yılında Osmanlı Devleti ile Rusya arasında başlayan Kırım Savaşı'nda, Osmanlı Devleti'ne destek oldu. Savaşın sonunda 1856 yılında imzalanan Paris Antlaşması'na koydukları Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğü Avrupalı devletlerin garantisi altındadır. hükmüyle Rusya'nın Osmanlı topraklarında daha fazla yayılmasına engel oldular. Ama burada göz ardı edilmemesi gereken bir konu da, savaşta yenilen Rusya ile beraber diğer Büyük Devletler, bu anlaşmanın imzalanmasından önce Osmanlı Devleti'ne, topraklarında yaşayan azınlıklara bazı ayrıcalıklar vermesi konusunda baskı yaptılar. Osmanlı Devleti, aynı yıl Islahat Fermanı'nı ilan ederek kendinden istenenleri yaptıysa da bu fermana, Paris Antlaşması'nda atıf yapılmasını engelleyemedi. Öte yandan Rusya'nın Osmanlı topraklarında yayılma arzusu sonlanmadı.[1]