مەسئولى جاران 01
نووسینی: #شیرزاد شێخانی#
زۆربەى جیلى ئاڵتونیمان سەردەمى جارانیان پێ خۆشتر بووە لە ئێستا. چونکى ئەوانەى لەو سەردەمەدا ژیابن، یان بەچاوى خۆیان یان لەکەسانیتر گوێیان لێبووە کە مەسئولەکانى جاران کوو بوونە. چەندە ئەمین و دەستپاک و داوێنپاک بوونە. چەندە لەدەستبردن لۆ ماڵ و سەروەتى دەوڵەت ترساینە و پابەندى یاسا بوونە و تا چەندیش ئیحترامى خۆیان و ناوى عائیلەکانیان گرتییە.
دەستپاکى ئەو مەسئولانەى دەوڵەتى جاران لە هەزاران وتار و نووسین و کتێبى یادەوەرییەکانى سیاسەتمەدارانى عێراقدا باس کراوە. هەموویان باس لەوە دەکەن کە پیاوى دەوڵەت لەو سەردەمەدا قەت هەوڵیان نەدایە لە ڕێگەى کارەکانى دەوڵەت و پلە و پۆستەکانیان سوودمەند بن، یان ئیستغلالى وەزیفەکانیان بکەن لۆ خۆ دەورەمەند کردن. نموونەش یەکجار زۆرن، هەوڵ دەدەم لەو مەقالەیەدا باسى هەندەکیانتان لۆ بکەم، ئەویش نەک لۆ مەدحکردنى ئەو پیاوانە، بەرکو لۆ ئەوەى خۆتان بەراوردەکى بکەن لەبەینى ئەوان و مەسئولانى ئێستامان. با لەپادشاکانى عێراقەوە دەستپێبکەم کە بەحیساب هەموو عێراق موڵکى خۆیان بووە.
-یەکەم پاشاى عێراق مەلیک فەیسەڵى یەکەم بوو. کاتێک دەیەوێ کوڕە تاقاناکەى غازى ئامادە بکات لۆ ئەوەى دواى خۆى ببتە پاشاى عێراق، دەیخاتە قوتابخانەیەکى عەسکەرییەوە. لەیەکەم ڕۆژى دەستپێکردنى خیندنى لەجیاتى ئەوەى ئامرى کولیە عەسکەرییەکە بانگ بکاتە قەسرەکەیەوە، بەخۆى چووە کولیەکە و لەگەر ئامرەکەى دانیشت و ڕایسپارد کە غازى وەکى هەموو قوتابییەکانى مەدرەسەکە تەماشا بکا و هیچ فەرق و جیاوازى لەگەر تەلەبەکانى دى نەکات. تەنانەت پێى گۆتبوو کەوا لەقوتابییەکانى تر زیاتر ماندى بکات و ئیشى پێبکا، هەتا غازى وا هەست نەکا کە لەوانیدى زیاترە!.
-لەو سەردەمە وەکى ئێستا نەبوو کابرایەک سێ نەجمەى لەسەر شان بى ئیدى بیست کەس حیمایە‌ى بن، یان سەرکردەى حزبەکان یەکى فەوجەک و لیوایەک عەسکەرى حیمایەیان هەبیتن!.
مەلیک غازى یەک مورافیقى هەبوو کە مامۆستاى زۆر بەڕێزى کورد کاک فوئاد عارف بوو. عەسران پێکەوە دەهاتنە دەرێ و پیاسەى ناو بەغدایان دەکرد. کاک فوئاد لەیادەوەرییەکانیدا باس دەکا ڕۆژەکیان پێکەوە لەنێزیک ئۆرۆزدى باگى بەغدا تێدەپەڕن سەیارەیەکى نوێ لەجامخانەى شەریکەیەکى سەیاراتدا دەبینن. مەلیک غازى کە ئەو کاتى کوڕەکى گەنج بووە هیوایەتى سەیارە بوو. کە تەماشاى سەیارەکە دەکا زۆر حەزى دەچتێ و بە کاک فوئاد دەرێ توخوا بڕۆ بزانە سیعرەکەى چەندە؟. ئەویش کە لەخاوەنى مەعرەزەکە دەپرسى، پێى دەرێ سیعرەکەى 1550 دینارە، بەس لۆ جەنابى مەلیک بیست دینارەک خاترى دەگرین. کە دەگەڕێتەوە مەلیک غازى لەکاک فوئاد دەپرسى چەند پارەت هەیە؟ ئەویش دەرێ (150) دینار. مەلیک دەرێ ئەرێ ئەتوو خواردن و خواردنەوەت لەقەسرەکەمانە، پێم نارێى ئەو معاشەت کێوە دەبەى؟!. ئەویش دەرێ بەخواى جەنابى پاشا ئەمن ژوورەکم لەئوتێل بەکرێ گرتییە، ڕۆژانى پێنجشەممە و جومعانیش دەچمەوە سلێمانى، معاشەکە‌م هەر ئەوەندەى لێ پاشەکەفت دەکرێ. بەهەرحاڵ دەگەڕێنەوە ماڵەوە مەلیک غازى هەوڵەکى زۆر دەدا هەتا لەخوشکەکانى و خزمەکانى 350 دینار خڕ دەکاتەوە لەگەر پارەکەى کاک فوئادەوە دەبتە 500 دینار. هێشتا هەزار دیناریان کەمە لۆ کڕینى سەیارەکە نازانن کوو پەیداى بکەن. لێرەدا کاک فوئاد بە مەلیک دەرێ با داوا لەوەزیرى مالیە بکەین سلفەیەکى هەزار دیناریت بداتێ و دوایى لە معاشەکەت بیبڕى. گۆتى مەلیک ئەو قسەیەى پێ باش بوو. ناردمانە دووى وەزیرى دارایى کە هات دانیشت مەلیک تەماشاى منى دەکرد و وەکى ئەوەى برێ ئەتوو مەوزوعەکە بکەوە. گۆتى ئەمنیش بە وەزیرم گۆت جەنابى مەلیک حەزى چوویتە سەیارەیەک پێویستى بەسلفەیەک وەکى قەرز هەیە. گۆتى وەزیر یەکسەر گۆتى ئەوجا کوو دەبى سلفەى بدەمێ، جەنابیان دوو سەیارەى هەیە، یەکیان ڕەسمیە وەکى پاشا، ئەویدیش شەخسى خۆیتى، قانون ڕێگا نادا لەدوو سەیارە زیاترى هەبى، ئەگەر پاشا بیەوێ قانون پێشیل بکەین ئەمن مانیعم نییە لۆى سەرف دەکەم!. لەو دەمە مەلیک غازى زۆر پەشیمان بووەوە و ماوەى پێنج دەقە داواى لێبووردنى لەوەزیرى دارایى کرد و هەتا بەر دەرگاش بەرێى کرد. دووایش ڕووى لەمن کرد و گۆتى ئەها کاک فوئاد بزانە تووشى چت کردم!. دواى چەند ڕۆژەک دیسان بەوێدا تێپەرین سەیارەکەمان دیت کە دەورەمەندەکى خەرکى سلێمانى بەناوى عەبدوڵڵا لوتفى لێیدەخوڕى. مەلیک گۆتى توخوا فوئاد بڕۆ بزانە بەچەندى کڕیتى، گۆتى کە لێمپرسى گۆتى بە 1550 دینارم کڕییە حەز دەکەم بیکەمە هەدییە لۆ جەنابى مەلیک غازى. بەڵام مەلیک قبوورى نەکرد هەرچەندە زۆر حەزیشى لەو سەیارەیە بوو.
-مەلیک فەیسەڵى دووەم کە کوڕى غازى بوو قەسرەکیان لەسەرسەنگ هەبوو، پۆلیسەکیان لۆ دانابوو وەکوو خزمەتکارى قەسرەکە. مەلیک فەیسەڵ زۆرى خۆش دەویست چونکە پیاوەکى باشبوو خزمەتى زۆرى مەلیکى دەکرد ناوى کاکە محەمەد بوو. دەرێ مەلیک فەیسەل ویستى وەکى ڕێزلێنانەک خەتەکى بداتێ و بیکاتە شورتەى ئەوەل. کابراش زۆر درى پێخۆشبوو، چوو لەبازاڕ لاى خەیات خەتەکى لۆ خۆى درووستکرد و مەلیک فەیسەڵیش لەقۆڵى بەستا. ڕۆژى دوایى شورتەکە بەدڵخۆشییەوە چوو بووە مەرکەزەکەى، کە مەئموورى مەرکەز خەتەکەى دیت لێى پرسى ئەو خەتەت لەکێ هینایە؟. ئەویش گۆتى جەنابى مەلیک پێى بەخشیم. مەئمورەکەش پێیگۆت لە ئێستاوە لێیبکەوە، ئەوە لەدەسەڵاتى مەلیک نییە، دەبى بە قەرارى وەزارەت بى؟. کە مەلیک فەیسەڵ ئەوەى زانى بە پۆلیسەکەى گۆت خەمت نەبى کە دەگەڕێمەوە بەغدا ئەمرى وەزارەتت لۆ دەردەکەم. بەوەش کە گەڕایەوە بەغدا بەئەمر‌ى وەزارەت خەتەکەیان پێ بەخشى!.
-نوورى سەعید سەرۆک وەزیرانى عیراق کە سێزدە جار وەزارەتەکانى عێراقى بەڕیوە برد. دواى ئەوەى خەرکى عێراق زۆر بێزار بوون لەگەندەڵى هەندەک لەمەسئولەکانى دەوڵەت. بانگى وەزیرى عەدلیە ئەحمەد موختار بابانى کرد و پێى گۆت لێژنەیەک دامەزرینە لەو حاکمانەى متمانە‌ت پێیان هەیە لۆ ئەوەى تەحقیق لەسەروەت و سامانى مەسئولانى دەوڵەت بکەن و قانونەک دەربکەن بەناوى (من أین لک هذا) . واتە ئەو سامانەت لە کوێ هینایە؟. دەرێ دواى چەند ڕۆژەک لێژنەکە ئیشى خۆیان کرد و بەس هیچ دەنگوباسیان نەبوو. نوورى پاشا بانگى وەزیرى کردەوە و لێى پرسى ئەوە چ بوو لێژنەکەتان چى بەسەرهات؟. ئەویش بێدەنگ بوو. نوورى پاشا لێى تووڕە دەبى و پێى دەرێ ئەوە لۆ زمانت گیرا قسە ناکەى ئەویش گۆتى وەڵڵا جەنابى پاشا کە قائیمەکەیان هینایە پێشم تەماشام کرد ناوى جەنابت یەکەم ناو بوو لەگەندەڵەکان!. نوورى پاشا هەردەستیتە سەرپێ و دەرێ کوڕە ئەوە ئەتوو چ دەرێى، ئەمن چم هەیە لەو خانیەى کە ئێستا تێیدایمە؟. وەزیرەکە دەرێ با جەنابى پاشا ئەتوو مەزرەعەیەکى گەورەت لەسەر زێى دیجلە هەیە کە پێشتر نەتبووە. لێرەدا نوورى پاشا دەرێ مەعقولە نەعیمە قرچۆکى ژنەکەم مەزرعەکەى بابى خۆى بەناوى من کردبى؟. دواى تەحقیق و تەحقیقکارى دەرکەوت فیعلەن ژنەکەى ئەو مەزرعەى بەمیرات لەبابى مابووەوە بەناوى نوورى سەعیدى مێردەکەى تەسجیل کردیە..
ئەوانە نموونەن لەسەر دەستپاکى مەسئولانى ئەو سەردەمە، ئەوجا ئەمن هیچ نارێم، ئەنگۆ خۆتان بەراووردیان بکەن لەگەر مەسئولانى ئێستاکانێ.[1]
باقى وەلسەلام...
تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!