نامۍ: مەحمووڎ
نازنام: زەنگەنە
نامۊ تاتەی: ئەحمەڎ زەنگەنە
ساڵۊ مەرڎەی: 1878ز.
یاگۊ پېڎابییەی: #قەیتوول_زەنگەنە#
یاگۊ مەرڎەی: #ئومەر مل_کرماشان#
$ژیۋاینامە$
میرزا مەحمووڎی زەنگەنە؛ ئی شاعېرەمان نامېش مەحمووڎ کوڕو ئەحمەدی زەنگەنەین و نازنامی شېعریش (فنوونی) و بەپاو ئا زانیاریا ئامێنۍ دلۍ دەساما، دلۍ دەگاو (قەیتوول) ئامان دنیا و هەر ئەچاگەیچ پەنە یاوان. تەمەنو زاروڵەییشۆ خەریکو وانای بېیەن و دماتەر مامۊسای تاییبەتش پەی گېریان و لاو ئاڎیۆ فېرو زوان و ئەدەبی فارسی و عەرەبی بېیەن، دماتەر لوان پەی کەرکووکی و ئەچاگە ماوێ لاو قۆمەکاشۆ مەنەنۆ و خەریکو وانای بېیەن و ئۆسا گېڵانۆ پەی زاڎگا و مەڵبەڼو وېش، ئیتر خەریکو هەرمانەو کشتیاری و میرزایی بېیەن، بەڵام ئاڼەش پۆ نەشییەن لوانۆ پەی دامانو کۊ (ئومەر مل)ی، نزیک بە کرماشانی و دمادماکاو ژیوایش ئەچاگە ویەرنان، سەرئەنجام ساڵەو (1878ز.) ئی دنیاشە جیائاستېنەو هەر ئەچاگەیچ بە خاکیشان ئەسپاران.
فنونی، شاعېرێ هۆرامی واچی ناوچەو چەمچەماڵی و گەرمەسېریەن، جە هۊڼایۆ هۊنیایانە دەس و پەنجێ بە گریک و خامێوە ڕەنگینش بېیەن، هۊنیەکېش فرە تەڕۍ و پاراوۍ و شیرینۍ و ڕەوانېنۍ.
نموونێ جە شېعرەکانو فنوونی شاعېری:
هەر دەم خەیاڵەن
هەر دەم خەیاڵەن، هەر دەم خەیاڵەن
پەژارەی لەیلم، هەر دەم خەیاڵەن
دڵ مایل وە شەوق شۊخ نەوهاڵەن
حۆری لەقایێ کەم سن و ساڵەن
دوو دیدەش نە طەرح دیدەی غەزاڵەن
گۆنای گوڵ شێوەش ئامێتەی خاڵەن
تاتای کڵافەی، وېنەی پەڕداڵەن
گرێبەند پێچ پای دەستماڵەن
کڵافان ئاوێز صەحن جەماڵەن
جەماڵش گۆیای ئاۋەز و کەماڵەن
لەب غونچەی گوڵان پای (چەمچەماڵەن)
سرشتەی قودرەت زات بێ زەواڵەن
سەرتاپای حوسنش یەکسەر جەماڵەن
لەی دونیا چوون ئەو کەس تر مەحاڵەن
نەسەر سینەی صاف دوو لیمۆی کاڵەن
باڵا چوون عەر عەر پەنجەی شمشاڵەن
هەزار چوون مەجنوون پەرێش عەوداڵەن
(فنوونی) نە وەصف، زبانش لاڵەن.
ماچۊ: هەر دەم ئینانۍ دلۍ خیاڵ و ویرا یارەکېمەنە، شۊخ و شەنگی ئاڎۍ کارش ئەو دڵیم کەرڎەن، یارەو من پەریزاڎێ کەم ساڵەنە و چەمەکانش پېسە چەما ئاسکېنۍ و گۊنا و کوڵمانش پېسە گوڵیەن، ئامېتەو خاڵەکانیش بېیەن و پەلکۍ زوڵفانیش سەرو گۆنایاشەرە شۆڕۍ کەردېنێ و شەدەی لارو جوانیەکەش ئاوەز و هۊش جە بنیاڎەمی مسانۊن، لچانش وېنەی گوڵانو دامانو کۊکا چەمچەماڵیەن و خوڎای خەڵقۍ کەردېنۍ.
ئاڎە، جوانینە ئەچی جەهانەنە بۍ وېنېنە و سەرو سینەیشۆ دۋۍ لیمۋۍ کاڵۍ هۊرواسیێنۍ و باڵاش وېنەی عەرعەر و پەنجانش شمشاڵەن، هەزار کەسۍ پېسە مەجنوونی پەی ئاڎی عۆداڵېنۍ، (فنوونی) جە تاریفدایشەنە زوانش لاڵەن.
ئەسعەد ڕەشید.[1]