پەرتوکخانە پەرتوکخانە
لێ گەڕیان

کوردیپیدیا بەرفرەهترین ژێدەرێ زانیاریێن کوردییە!


گەریانا دەست نیشانکری





لێ گەڕیانا هویر      کیبورد


لێ گەڕیان
لێ گەڕیانا هویر
پەرتوکخانە
ناونامە بو زاروکێن کورد
کرونولوژیا ڕویدانا
ژێدەر
پاش
کومکری
چالاکی
چەوا لێ بگەڕهم؟
بەلاڤوکێن کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
دارشتنا پولا
بابەت ب هەلکەفتێ
ڤڕێکرن
ڤڕێکرنا بابەتی
ڤرێکرنا وێنەی
ڕاپرسی
بوچوونێن هەوە
پەیوەندی
کوردیپیدیا پێدڤی ب چ زانیاریانە!
ستاندارد
رێسایێن بکار ئینانێ
کوالیتیا ڤی بابەتی
ئامراز
دەربارێ مە
ئەرشیڤ ڤانێن کوردیپێدیا
دەربارەی مە چ گوتیە؟
کوردیپیدیایێ بکە د مالپەرێ خودا
تومارکرن / ڤەمراندنا ئیمێلی
ئامارێن مێهڤانا
ئامارا بابەتا
وەرگێرێ فونتا
گهوڕینا دیرۆکان
کۆنترلکرنا ڕاست نڤیسینێ
زمان و شێوەزارێ لاپەرا
کیبورد
لینکێت پێدڤی
ئێکستێنشنا کوردیپێدیا بو گوگڵ کروم
کوکیز
زمان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هژمارا من
چوونا ژوور
دێ بمە هەڤکارێ هەوە
پەیڤا نهێنە تە ژبیر کریە!
لێ گەڕیان ڤڕێکرن ئامراز زمان هژمارا من
لێ گەڕیانا هویر
پەرتوکخانە
ناونامە بو زاروکێن کورد
کرونولوژیا ڕویدانا
ژێدەر
پاش
کومکری
چالاکی
چەوا لێ بگەڕهم؟
بەلاڤوکێن کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
دارشتنا پولا
بابەت ب هەلکەفتێ
ڤڕێکرنا بابەتی
ڤرێکرنا وێنەی
ڕاپرسی
بوچوونێن هەوە
پەیوەندی
کوردیپیدیا پێدڤی ب چ زانیاریانە!
ستاندارد
رێسایێن بکار ئینانێ
کوالیتیا ڤی بابەتی
دەربارێ مە
ئەرشیڤ ڤانێن کوردیپێدیا
دەربارەی مە چ گوتیە؟
کوردیپیدیایێ بکە د مالپەرێ خودا
تومارکرن / ڤەمراندنا ئیمێلی
ئامارێن مێهڤانا
ئامارا بابەتا
وەرگێرێ فونتا
گهوڕینا دیرۆکان
کۆنترلکرنا ڕاست نڤیسینێ
زمان و شێوەزارێ لاپەرا
کیبورد
لینکێت پێدڤی
ئێکستێنشنا کوردیپێدیا بو گوگڵ کروم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونا ژوور
دێ بمە هەڤکارێ هەوە
پەیڤا نهێنە تە ژبیر کریە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارێ مە
 بابەت ب هەلکەفتێ
 رێسایێن بکار ئینانێ
 ئەرشیڤ ڤانێن کوردیپێدیا
 بوچوونێن هەوە
 کومکری
 کرونولوژیا ڕویدانا
 چالاکی - کوردیپێدیا
 هاریکاری
بابەتێ نوی
پەڕتووکخانە
مرنا ڕەش
15-09-2024
زریان عەلی
کەسایەتی
جەمال بابان
08-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
ڕەفیقێ وێنەگر - چاڤێ سلێمانی
08-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
عیسا پژمان
08-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
رێکەوت و رووداو
06-09-1930
07-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
فندێ فندێ
06-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
محەمەد عەلی شاکر
06-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
دەهام عەبدولفەتاح
05-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
عەتیە محەمەد کەریم
05-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
شوینوار و جهێن کەڤنار
کوشکا حەوش کوروو
05-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
ئامار
بابەت
  537,571
وێنە
  109,806
پەرتوک PDF
  20,254
فایلێن پەیوەندیدار
  103,964
ڤیدیۆ
  1,535
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,764
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,947
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,998
عربي - Arabic 
30,673
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,081
فارسی - Farsi 
9,731
English - English 
7,554
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,686
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پول
کرمانجی
ئەنفالکری 
5,640
کەسایەتی 
5,128
شەهیدان 
2,545
پەڕتووکخانە 
1,298
وشە و دەستەواژە 
914
کورتەباس 
884
جهـ 
606
وێنە و پێناس 
388
هۆزان 
237
ئامار و راپرسیا 
161
بەلگەنامە 
65
بەلاڤوک (گوڤار، روژنامە و ...) 
38
شوینوار و جهێن کەڤنار 
34
پارت و رێکخراو 
32
نڤیسێن ئایینی 
29
موزەخانە 
19
ڤیدیۆ 
13
کارا هونەری 
11
پەند و ئیدیۆم 
9
ناڤێن کوردی 
8
كلتوور - پێکەنین 
7
رێکەوت و رووداو 
5
نەخشە 
3
هەمەجۆرە 
3
لێنانگەها کوردی 
1
ژینگەها کوردستانێ 
1
هوز - تیرە - بنەماڵ 
1
گیانلبەرێن کوردستانێ 
1
MP3 
324
PDF 
31,323
MP4 
2,531
IMG 
201,063
∑   رێژە 
235,241
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
کەسایەتی
ئەڤریم ئالاتاش
کەسایەتی
خالد بەگێ جبری
جهـ
ڕەمبوسی
کەسایەتی
ئیبراهیم ئەمین باڵدار
ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ ΙΡΑΚ (Νότιο Κουρδιστάν)
وێنەیێن دیرۆکی مولکێ نەتەوەیێ مەیە! هیڤیە ب لۆگۆ و تێکستان و ڕەنگ کرنێ، بهایێ وانا نەشکینن!
پول: کورتەباس | زمانێ بابەتی: Ελληνική - Greek
هەڤپشکی کرن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
هەلسەنگاندنا بابەتی
نایاب
گەلەك باشە
ناڤنجی
خراب نینە
خراب
بو ناڤ لیستا کومکریا
ڕایا خو دەربارەی ڤی بابەی بنڤێسە!
گهوڕنکاریێن بابەتی!
Metadata
RSS
گووگلا وێنا بو بابەتێ هەلبژارتی!
گوگل دەربارەی بابەتێ هەلبژارتی!
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish5
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic1
فارسی - Farsi2
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German3
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ ΙΡΑΚ (Νότιο Κουρδιστάν)

ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ ΙΡΑΚ (Νότιο Κουρδιστάν)
Με τον ίδιο επαναστατικό πνεύμα που οι Κούρδοι του Ιράκ αντιτάχθηκαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία τον 19o αι. και αργότερα στην κυριαρχία των Άγγλων και των Αράβων, συνεχίζουν να αντιστέκονται μέχρι τις ημέρες μας στο καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν .
Κατά τον Α” Παγκόσμιο Πόλεμο, η Αγγλία υπέγραψε με τη Γαλλία και τη Ρωσία τη μυστική συμφωνία Sykes-Picot (από τα ονόματα του Άγγλου διαπραγματευτή Mark Sykes και του Γάλλου διαπραγματευτή Georges Picot) με την οποία χωρίστηκαν τα εδάφη της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Γάλλοι και Άγγλοι μοιράστηκαν την Αραβία: Η Γαλλία πήρε το Λίβανο και τη Συρία, η Αγγλία τη νότια Μεσοποταμία –συμπεριλαμβανομένης της Βαγδάτης– και τα λιμάνια της Μεσογείου, Χάιφα και Άκρα. Η Παλαιστίνη λόγω της ιερότητας του χώρου αποφασίστηκε να διοικείται από διεθνή επιτροπή. Η Γαλλία και η Ρωσία μοιράστηκαν το Κουρδιστάν: Το μεγαλύτερο τμήμα –σημερινό Κουρδιστάν Τουρκίας και Κουρδιστάν Ιράν– πέρασε στη δικαιοδοσία της Γαλλίας και η Αγγλία κράτησε υπό τον έλεγχό της μόνον την περιοχή του Κερκιούκ που είναι πλούσια σε πετρέλαιο.
Τζεμίλ Τουράν Cemil Turan Bazidi
Σεγίχ Μαχμούτ Μπερζεντζί
Το 1918, οι κούρδοι του Ιράκ δημιούργησαν κουρδική κυβέρνηση σε υπό τον Σεγίχ Μαχμούτ Μπερζεντζί. Την περίοδο εκείνη, οι Άγγλοι μιλούσαν για αυτοδιάθεση των λαών και οι Κούρδοι είχαν ενθαρρυνθεί από τις διακηρύξεις τους αλλά οι προσδοκίες τους σύντομα διαψεύσθηκαν. Ύστερα από λίγο άρχισαν οι συγκρούσεις. Το 1919, οι Κούρδοι κατόρθωσαν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους τη Σουλεϊμανίε. Όμως τελικά οι Άγγλοι ανακατέλαβαν μεγάλο τμήμα του Κουρδιστάν Ιράκ.
Η έντονη παρουσία της Αγγλίας στο Κουρδιστάν Ιράκ διαρκής από το 1915 έως το 1960. Κατά καιρούς και για διάφορους λόγους, η Αγγλία παρουσιαζόταν υπέρμαχος της αυτονομίας των Κούρδων.
Το 1921, ο Φαϊσάλ διορίστηκε από τους Άγγλους βασιλιάς του Ιράκ. Οι Κούρδοι αρνήθηκαν να υπακούσουν και ο ηγέτης τους το 1922 στη Σουλεϊμανίε διακήρυξε εαυτόν βασιλιά του Νότιου Κουρδιστάν. Στη συνέχεια, άρχισε να λειτουργεί μια καλά οργανωμένη κουρδική κυβέρνηση. Η Αγγλία αντέδρασε δυναμικά. Η RAF βομβάρδιζε για μεγάλο χρονικό διάστημα τους Κούρδους, που τελικά αναζήτησαν καταφύγιο στο γειτονικό Κουρδιστάν Ιράν.
Στις 16 Δεκεμβρίου 1925, η Κοινωνία των Εθνών στην 37η συνεδρίασή της αποφάσισε να μεταβιβάσει ένα κομμάτι του νότιου Κουρδιστάν –από τη Μουσούλη και κάτω– στην κυριαρχία του Ιράκ. Οι εξεγέρσεις των Κούρδων συνεχίστηκαν με σημαντικότερη την εξέγερση του Σεχ Αχμέτ (1931-32) στην περιοχή Μπαρζάν. Το 1933 ακολούθησε κι άλλη εξέγερση υπό τον Σεχ Αχμέτ Μπαρζανί. Όλο αυτό το διάστημα, η Αγγλία συνεργαζόταν στενά με την κυβέρνηση του Ιράκ –και οι δολοπλοκίες της εναντίον των Κούρδων επεκτείνονταν πέρα από το στρατιωτικό και στο διπλωματικό τομέα.
Το 1939, στο Κουρδιστάν Ιράκ ιδρύθηκε η παράνομη, πολιτική οργάνωση «Ελπίδα» (Hevi). Το 1946, ιδρύθηκε το «Δημοκρατικό Κόμμα Κουρδιστάν Ιράκ» (PDK-Iraq). Μετά την κατάρρευση της Δημοκρατίας του Μαχαμπάτ, ο στρατηγός και ιστορικός ηγέτης του PDK-Iraq Μουλά Μουσταφά Μπαρζανί – αρχιστράτηγος του στρατού της Δημοκρατίας του Μαχαμπάτ – αναγκάστηκε να διαφύγει μαζί με 500 μαχητές του από το Κουρδιστάν-Ιράν. Στις 27 Μαΐου 1947 ξεκίνησε μια ηρωική πορεία και κατάφεραν, ύστερα από 52 ημέρες, πεζοπορία 220 χλμ. και σκληρές μάχες με τον ιρανικό και τον τουρκικό στρατό στα σύνορα Τουρκίας-Ιράν, να μπουν στη Σοβιετική Eνωση.
Τζεμίλ Τουράν Cemil Turan Bazidi
Ο Μπαρζανί και οι «Πεζμεργκά» του κατάφεραν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους ύστερα από 12 χρόνια, τον Οκτώβριο 1958. Στο μεσοδιάστημα, καθώς το Κουρδιστάν Ιράκ είχε αποστερηθεί το βασικό κορμό του επαναστατικού δυναμικού του, τα χρόνια κύλησαν σε φαινομενική ηρεμία. Το PDK-Iraq συνέχισε αμείωτα τις μη στρατιωτικές του δραστηριότητες και εκείνα τα χρόνια σταδιακά μετατράπηκε σε κίνημα με μεγάλο έρεισμα στους Κούρδους του Ιράκ.
Τζεμίλ Τουράν Cemil Turan Bazidi
Στις l4 Ιουλίου 1958, στο Ιράκ έγινε πραξικόπημα. Η χασεμιτική δυναστεία εκθρονίστηκε και την εξουσία κατέλαβε ο Αμπντουκερίμ Κασίμ. Η αλλαγή αυτή πυροδότησε σημαντικές αλλαγές. Οι Άγγλοι απώλεσαν τον έλεγχο του Ιράκ και οι νέοι κυβερνώντες υιοθέτησαν φιλικές σχέσεις με τη Σοβιετική Ένωση. Την εξέλιξη χειροκρότησαν όλοι οι λαοί (Ιρακινοί, Κούρδοι και οι μειονότητες (Τουρκμάνοι, Σιίτες) του Ιράκ. Με το προσωρινό Σύνταγμα του Κασίμ, το Κουρδιστάν απέκτησε την αυτονομία του. Την πρωτοβουλία υποστήριξε και το Κομμουνιστικό Κόμμα Ιράκ που είχε συμμαχήσει με τους Κούρδους στο παρελθόν.
Τζεμίλ Τουράν Cemil Turan Bazidi
Το 1961, ήρθη η αυτονομία και οι Κούρδοι εξεγέρθηκαν. Μια νέα σελίδα άνοιξε για την Ιστορία του Κουρδιστάν-Ιράκ. Τα επόμενα χρόνια, η εξουσία άλλαξε πολλές φορές χέρια, αλλά η κρατική πολιτική παρέμεινε ίδια. Οι διάφοροι δικτάτορες προσπαθούσαν με τα όπλα να ακυρώσουν την αυτονομία των Κούρδων. Κάθε φορά, έβρισκαν σθεναρή αντίσταση και προχωρούσαν στην υπογραφή συμβιβαστικών συμφωνιών. Κάθε φορά, η συμφωνία δεν εφαρμοζόταν, παρ’ όλο που έφερε την υπογραφή του Ιρακινού κρατούντος. Κάθε φορά επενέβαινε ο ιρακινός στρατός και οι Κούρδοι αντιδρούσαν δυναμικά με χιλιάδες αντάρτες («πεσμεργκά») .
Τζεμίλ Τουράν Cemil Turan Bazidi
Το «Αραβικό Εθνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα», Μπαάθ, συμμετείχε στην εξουσία από το 1963. Το 1968, την κατέλαβε με πραξικόπημα –προσφιλή τακτική στους κύκλους της εξουσίας. Από το 1968, το κόμμα του Μπαάθ με το νέο του Σύνταγμα έθεσε εκτός Νόμου όλα τα πολιτικά κόμματα και φυσικά δεν εξαιρέθηκαν οι Κούρδοι. Ξεκίνησε πόλεμος που εντάθηκε τα επόμενα χρόνια, μέχρι που το 1970 η Βαγδάτη βρέθηκε σε αδιέξοδο. Τότε το «Επαναστατικό Διοικητικό Συμβούλιο» του Ιράκ αναγκάστηκε να υποχωρήσει και αναγνώρισε ξανά την αυτονομία του Κουρδιστάν-Ιράκ.
Τζεμίλ Τουράν Cemil Turan Bazidi
Η σχετική συμφωνία υπογράφηκε στις 11 Μαρτίου 1970. Εκ μέρους του Δημοκρατικού Κόμματος Κουρδιστάν-Ιράκ υπέγραψε ο Μουλά Μουσταφά Μπαρζανί και εκ μέρους του Μπαάθ ο νεαρός τότε Σαντάμ Χουσεΐν. Κατά τη συμφωνία, το Κουρδιστάν-Ιράκ θα μετέβαινε σταδιακά σε καθεστώς αυτονομίας σε διάρκεια 3-4 ετών. Λίγους μήνες μετά την υπογραφή της, ο Σαντάμ Χουσεΐν άρχισε τις επιθέσεις εναντίον των Κούρδων. Οι εχθροπραξίες διακόπτονταν κάθε φορά που διαβουλεύονταν οι Κούρδοι με τους Ιρακινούς. Η ιρακινή εξουσία υπαναχωρούσε κάθε φορά της αρχικής συμφωνίας. Δεν δεχόταν να συμπεριληφθούν στα όρια του αυτόνομου Κουρδιστάν οι μεγάλες περιοχές Κερκιούκ, Χανικίν και Σενγκάλ.
Τζεμίλ Τουράν Cemil Turan Bazidi
Η κατάσταση αυτή συνεχίσθηκε μέχρι την άνοιξη 1974, οπότε διακόπηκε κάθε σχέση μεταξύ Κούρδων και Βαγδάτης. Ακολούθησε σαρωτική επίθεση στο Κουρδιστάν. Παρά το μέγεθός του, ο ιρακινός στρατός δεν κατάφερε να νικήσει τους Κούρδους των οποίων η πατριωτική δύναμη αποτελείτο από 60.000 αντάρτες και 43.000 ένοπλους εθελοντές.
Τζεμίλ Τουράν Cemil Turan Bazidi
Από το 1958 και μετά το Ιράκ ανέπτυξε στενές σχέσεις με τη Σοβιετική Ένωση. Στις αρχές του 1972, υπογράφηκε μεταξύ των δυο κρατών συμφωνία παροχής βοήθειας και η Σοβιετική Ένωση άρχισε να στηρίζει το Ιράκ με στρατιωτικά μέσα. Το 1975, καθώς το Ιράκ αδυνατούσε να πατάξει τους Κούρδους, προσέγγισε το φιλοαμερικανό Σάχη του Ιράν. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, το Ιράν υποστήριζε έως κάποιο βαθμό τους Κούρδους του Ιράκ και τους διευκόλυνε να επικοινωνούν με το εξωτερικό. Όμως, στις 11 Μαρτίου 1975 υπογράφηκε η Συμφωνία της Αλγερίας μεταξύ Ιράκ και Ιράν. Με τη συμφωνία αυτή το Ιράκ παραχώρησε εδάφη στο Ιράν, με αντάλλαγμα το κλείσιμο των συνόρων για τους Κούρδους του Ιράκ και τη διακοπή κάθε βοήθειας. Ο Μουσταφά Μπαρζανί κάλεσε τους αντάρτες να παραδώσουν τα όπλα.
Τζεμίλ Τουράν Cemil Turan Bazidi
16 Μαρτίου 1988, η ιρακινή αεροπορία βομβάρδισε την πόλη Χαλέπτσε με χημικά όπλα
Σε συνέντευξή του στον γνωστό Αιγύπτιο δημοσιογράφο Χασάν Χεϊκέλ, ο Μπαρζανί το 1975 δήλωνε: «Δεν παραδόθηκα, προτίμησα προσωρινά να σταματήσω την επανάσταση. Θα μπορούσα να συνεχίσω και μετά το κλείσιμο των συνόρων του Ιράν. Αλλά δεν ήθελα να χυθεί κι άλλο αίμα από τον κουρδικό και τον ιρακινό λαό. Η κουρδική επανάσταση δεν έχει τελειώσει. Έχει προσωρινά σταματήσει. Ο προσωπικός μου ρόλος έχει τελειώσει. Μέσα από τον κουρδικό λαό θα προκύψουν νέοι ηγέτες και ηγεσίες».
Σε επιστολή του στον Αμερικανό πρόεδρο Τζίμι Κάρτερ, στις 9 Φεβρουαρίου 1975, ο Μπαρζανί έγραφε: «Βασιστήκαμε στην υποστήριξη και τις υποσχέσεις φίλων και μπήκαμε στον πόλεμο. Όμως, στο πεδίο των μαχών βρεθήκαμε μόνοι μας: Χωρίς τη βοήθεια της Αμερικής και του Ιράν, με τα σύνορα κλειστά πίσω μας και έχοντας απέναντί μας ένα σύγχρονο στρατό που είχε τη διαρκή υποστήριξη των σοβιετικών όπλων. Η οικονομική μας κατάσταση επιδεινώνεται διαρκώς. Γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι, 250.000 πρόσφυγες, έχουν καταφύγει στο Ιράν και έχουν αφήσει την πατρίδα μας στο Μπαάθ».
Στη συνέχεια, ο Μουσταφά Μπαρζανί πήγε μέσω Κουρδιστάν-Ιράν στις ΗΠΑ για θεραπεία καρκίνου. Τελικά πέθανε εκεί. Η κηδεία του έγινε στο Κουρδιστάν-Ιράν, όπου και βρισκόταν ο τάφος του μέχρι που το 1997 μεταφέρθηκε στο Κουρδιστάν-Ιράκ. Μετά την υποχώρηση του Μπαρζανί, χιλιάδες Κούρδοι σκοτώθηκαν από το δικτατορικό καθεστώς της Βαγδάτης. Η συνοριακή γραμμή Ιράκ-Ιράν σε πλάτος 30 χλμ. μέσα στα σύνορα του Ιράκ εκκενώθηκε. Πάμπολλοι Κούρδοι εκτοπίστηκαν στην έρημο του νοτίου Ιράκ. Παρά, όμως, την ήττα του 1975 το κουρδικό κίνημα ανασυντάχθηκε. Νέες πολιτικές οργανώσεις γεννήθηκαν και το αντάρτικο ξανάρχισε ήδη το 1976.
Τζεμίλ Τουράν Cemil Turan Bazidi
Μέχρι το 1975, στο Κουρδιστάν-Ιράκ υπήρχε μόνον ένα πολιτικό κόμμα και το κίνημα είχε ενιαία ηγεσία. Στο ίδιο διάστημα, στα άλλα τμήματα του Κουρδιστάν υπήρχαν πολιτικές οργανώσεις φίλα προσκείμενες στο PDK-Iraq.
Ιδρυτής και ηγέτης της ο Τζελάλ Ταλαμπανί, στενός συνεργάτης στο παρελθόν του Μουσταφά Μπαρζανί. Το Ρυκ με την εμφάνισή του εξέφρασε το τμήμα των Κούρδων που ήθελαν να συνεχίσουν τον ένοπλο αγώνα. Μετά από σύντομο χρονικό διάστημα, η οργάνωση βρήκε μαζική υποστήριξη στην περιοχή Σοράν (ανατολικό Κουρδιστάν Ιράκ) .
Το PDK-Iraq είχε μεγάλη υποστήριξη στην περιοχή του Μπεχτινάν (δυτικό Κουρδιστάν Ιράκ) .Καθώς στο Κουρδιστάν Ιράκ οι Κούρδοι μιλούν δυο διαλέκτους, την Κουρμανζί στην περιοχή Μπεχτινάν και τη Σοράνι στην περιοχή Σοράν, το κουρδικό κίνημα πολώθηκε σε αυτά τα δυο πολιτικά «χρώματα» και στις συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές. Το 1976, στο πρώτο συνέδριο του ΡUΚ μετά την ήττα του 1975, εξελέγη «Προσωρινή Επιτροπή» (εις αντικατάσταση της Κεντρικής Επιτροπής) και Γενικός Γραμματέας ο Σαμί Αμπντουραχμάν.
Μετά την ίδρυση του PUK άρχισαν τα προβλήματα μεταξύ των δυο οργανώσεων. Κατά περιόδους, προσπάθησαν να επιλύσουν τις πολιτικές τους διαφορές με στρατιωτικά μέσα. Στις εχθροπραξίες αυτές συμμετείχαν και τα μικρά πολιτικά κόμματα που ήταν χωρισμένα στις δυο αντιμαχόμενες παρατάξεις. Αυτές οι μακροχρόνιες συγκρούσεις επηρέασαν πολύ αρνητικά το κουρδικό κίνημα. Δεκάδες σημαντικά στελέχη και διανοούμενοι του προοδευτικού αριστερού κινήματος έχασαν τη ζωή τους. Τελικά, το 1988 οι κουρδικές οργανώσεις ενώθηκαν και ίδρυσαν το Μέτωπο Κουρδιστάν Ιράκ. Σε αυτό αρχικά συμμετείχαν:
1. Δημοκρατικό Κόμμα Κουρδιστάν (PDK)
2. Πατριωτική Ένωση Κουρδιστάν (PUK)
3. Σοσιαλιστικό Κόμμα Κουρδιστάν Ιράκ {PSK-Irag)
4. Κομμουνιστικό Κόμμα Ιράκ -Οργάνωση Κουρδιστά\ (Κ.Κ. Irag)
5 .Δημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα Κουρδιστάν Ιράκ (PGDK-Irag)
6. Σοσιαλιστικό Κόμμα Κουρδιστάν (PASOK)
Αργότερα προστέθηκαν και οι οργανώσεις:
7.Δημοκρατικών Κίνημα Ασσυρίων
8. Κόμμα Εργαζομένων Κουρδιστάν
Ως στόχος του Μετώπου ορίσθηκε ο εκδημοκρατικός του Ιράκ και η δημιουργία ομόσπονδου κουρδικού κράτους εντός του Ιράκ. Ήταν η πρώτη φορά που προτάθηκε ως λύση η ομοσπονδία.
Μετά την ίδρυση του Μετώπου, οι δραστηριότητες των Κούρδων, στον πολιτικό τομέα αλλά και στο πεδίο της μάχης πολλαπλασιάσθηκαν. Το 1.988, το Μέτωπο απελευθέρωσε πολλές περιοχές και πόλεις από τις ιρακινές δυνάμεις. Τότε, στις 16 Μαρτίου 1988, η ιρακινή αεροπορία βομβάρδισε την πόλη Χαλέπτσε με χημικά όπλα.
Επτά χιλιάδες άμαχοι σκοτώθηκαν, 10.000 τραυματίσθηκαν και πάμπολλα δύσμορφα παιδιά γεννήθηκαν στη συνέχεια. 0 βομβαρδισμός καταχωρήθηκε στην Ιστορία ως η βαναυσότερη επίθεση σε άμαχο πληθυσμό μετά τον βομβαρδισμό της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι. (0 στρατός του Σαντάμ Χουσείν είχε και στο παρελθόν επιτεθεί με χημικά όπλα σε Κούρδους, αλλά σε πολύ μικρότερο εύρος.) Διεθνείς οργανισμοί, όπως ο ΟΗΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, κατάγγειλαν επίσημα το Ιράκ για τη χρήση χημικών όπλων. Την ίδια περίοδο, ο υπουργός Εξωτερικών Ταρέκ Αζίζ δήλωνε: «Έχουμε δικαίωμα να χρησιμοποιούμε κάθε όπλο για την άμυνα της πατρίδας μας».
Τζεμίλ Τουράν Cemil Turan Bazidi
Οι ΗΠΑ και άλλα κράτη της Δύσης δεν αντέδρασαν με τον πρέποντα τρόπο σε αυτήν τη μεγάλη χημική καταστροφή και γενοκτονία. Η Σοβιετική Ένωση, αραβικά κράτη και η Τουρκία διέψευδαν επιμελώς τη χρήση χημικών όπλων από την ιρακινή κυβέρνηση. Όταν, όμως, το Ιράκ απείλησε με χημικές βόμβες το Ισραήλ στη διάρκεια του Πολέμου στον Κόλπο, η Δύση αντέδρασε. θυμήθηκε και έβγαλε από τα συρτάριά της τις φωτογραφίες από την ανθρώπινη τραγωδία στο Χαλέπτσε και τις διοχέτευσε ευρέως στον δυτικό Τύπο.
Στις 20 Αυγούστου 1988, τερματίσθηκε ο δεκάχρονος πόλεμος Ιράν-Ιράκ.
Μετά το πέρας του πολέμου, όλες οι ιρακινές δυνάμεις συγκεντρώθηκαν στο Κουρδιστάν. Επιτέθηκαν στις κουρδικές περιοχές με σύγχρονα όπλα που είχαν προμηθευθεί από τις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση στη διάρκεια του πολέμου εναντίον του θεοκρατικού ισλαμικού Ιράν. Μάχες μέχρις εσχάτων έγιναν και οι απώλειες ήταν σημαντικές και για τις δυο πλευρές. Ο Σαντάμ χρησιμοποίησε ξανά την απειλή του χημικού πολέμου εναντίον του άμαχου πληθυσμού -και εκ των υστέρων αποδείχθηκε ότι χρησιμοποίησε ξανά χημικά όπλα σε μικρότερη έκταση. Μόλις 100.000 κατάφεραν να περάσουν τα σύνορα της Τουρκίας και άλλοι τόσοι να διαφύγουν στο Ιράν.
Οι επιθέσεις του ιρακινού στρατού δεν σταμάτησαν. Ο Σαντάμ Χουσείν είχε θέσει ως στόχο την αλλαγή του δημογραφικού χάρτη και ήταν αποφασισμένος να εξαφανίσει το κουρδικό στοιχείο με κάθε μέσο. Πόλεις όπως η Καλέντζι με 120.000 πληθυσμό και η Ράνια κατεδαφίσθηκαν ολοκληρωτικά. Σε έκθεση της γερμανικής οργάνωσης Medico Interhational το 1990, αναφέρεται ότι «0 πόλεμος στο Κουρδιστάν (με μικρά διαλείμματα ειρήνης) συνεχίζεται για 30 χρόνια. Η φυσική καταστροφή στη χώρα είναι ανεπανόρθωτη. Δεν έχει μείνει ίχνος από τα 5000 χωριά».
Στη διάρκεια του Πολέμου στον Κόλπο, οι συγκρούσεις συνεχίσθηκαν. Μετά το πέρας του πολέμου, οι υποσχέσεις των συμμαχικών δυνάμεων οδήγησαν τους Κούρδους σε γενική εξέγερση. Οι ιρακινές δυνάμεις επιτέθηκαν για άλλη μια φορά σύσσωμες στο Κουρδιστάν. Οι Δυτικοί ένιψαν τας χείρας τους. Περισσότεροι από 1,5 εκατ. Κούρδοι αναγκάσθηκαν να τραπούν σε φυγή στα αφιλόξενα βουνά του Κουρδιστάν. Για αρκετούς μήνες, παρέμειναν εγκλωβισμένοι υπό απελπιστικές συνθήκες στα σύνορα με την Τουρκία και το Ιράν. Τα δυο κράτη εκμεταλλεύθηκαν την τραγωδία. Πολύ συχνά εμπόδιζαν να περάσει από τα εδάφη τους η ανθρωπιστική βοήθεια που έστελναν μη κυβερνητικές οργανώσεις ή προχωρούσαν σε κατάσχεση της.
Το δράμα των Ιρακινών Κούρδων ήρθε για τους Δυτικούς σα «φυσική» συνέχεια του Πολέμου στον Κόλπο. Έτσι τα δυτικά ΜΜΕ πρόβαλαν την ανθρωπιστική τραγωδία στο πλαίσιο ενός «δικούς τους πολέμου». Αποτέλεσμα ήταν η διεθνής κοινή γνώμη να ευαισθητοποιηθεί και οι συμμαχικές κυβερνήσεις να αναγκασθούν στη συνέχεια να τηρήσουν έως ένα σημείο τις υποσχέσεις τους απέναντι στους Κούρδους. Έτσι, δημιουργήθηκε η ζώνη προστασίας του κουρδικού λαού στο 360 παράλληλο, με απαγόρευση πρόσβασης για τα ιρακινά αεροσκάφη και τις ιρακινές χερσαίες δυνάμεις. Οι Κούρδοι αντάρτες έθεσαν υπό τον έλεγχό τους όλο το Κουρδιστάν, εκτός από τις πόλεις Μοσούλη, Κερκιούτ και Χάνεκεν. Αυτές παρέμειναν υπό ιρακινό έλεγχο. Την 1η Ιανουαρίου 1992, εγκαινίασε τις εργασίες το Κοινοβούλιο του Κουρδιστάν Ιράκ προκειμένου να προετοιμάζει τις πρώτες ελεύθερες εκλογές.
Τζεμίλ Τουράν Cemil Turan Bazidi
Στις 19 Μάιου 1992, έγιναν οι πρώτες ελεύθερες, γενικές εκλογές στην ιστορία όλου του Κουρδιστάν με την παρουσία διεθνών παρατηρητών. Το κουρδικό Κοινοβούλιο ανέδειξε την 1η επίσημη κουρδική κυβέρνηση που στη συνέχεια καθόρισε τη μορφή και το όνομα του νέου κράτους: «Ομόσπονδο Κουρδικό Κράτος». Τα κουρδικά κόμματα σε όλα τα τμήματα της ιστορικής γης θεώρησαν την ίδρυση του κράτους ιδιαιτέρως θετική εξέλιξη – ένα ενθαρρυντικό προηγούμενο για την ίδρυση αντιστοίχων κρατών και στα άλλα τμήματα του Κουρδιστάν. Επόμενη επιθυμία των Κούρδων ήταν η δημιουργία συνομοσπονδίας με το Ιράκ. όμως – αν και οι διεθνείς παρατηρητές δήλωσαν ότι δεν υπήρξε βία και νοθεία στις εκλογές – ο Σαντάμ Χουσεΐν κατηγόρησε τη Δύση για εσκεμμένη διάλυση της χώρας του και εμπαιγμό του ιδίου προσωπικά. Από την άλλη πλευρά, το ΡΚΚ ισχυρίστηκε ότι επρόκειτο για μια κυβέρνηση μαριονέτα που είχαν φτιάξει οι Αμερικανοί και οι πολέμιοι του αγώνα του. Έτσι, το ΡΚΚ κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της κουρδικής κυβέρνησης με το επιχείρημα ότι στρέφεται εναντίον του – κι αυτό παρ’ όλο που ένα σημαντικό κομμάτι των ανταρτών του ΡΚΚ συνεχίζει να βρίσκει καταφύγιο στο Κουρδιστάν-Ιράκ. Η κουρδική κυβέρνηση αρνήθηκε να εμπλακεί σε έναν, όπως η ίδια τον χαρακτήρισε, εμφύλιο πόλεμο και περιορίστηκε στην άμυνα. Παρ’ όλα αυτά, στη διάρκεια αυτών των συγκρούσεων σκοτώθηκαν πολλοί αντάρτες του ΡΚΚ και αιχμαλωτίστηκαν περισσότεροι από 1.000. Αλλά και τα γειτονικά κράτη είχαν ενοχληθεί από την κουρδική κυβέρνηση. Φοβούνταν το «κακό παράδειγμα» για τα τμήματα του Κουρδιστάν που κατέχουν. Έτσι, εξαπέλυσαν χιλιάδες πράκτορές τους που διείσδυσαν στο Ιρακινό Κουρδιστάν και προκάλεσαν με προβοκάτσια πόλεμο μεταξύ του PDK του Μασούντ Μπαρζανί και του PUK του Τζαλάλ Ταλαμπανί. Η σύγκρουση ήταν μοιραία. Η κυβέρνηση διαλύθηκε και το Κουρδικό Κοινοβούλιο διέκοψε τη λειτουργία του.
Τζεμίλ Τουράν Cemil Turan Bazidi
Κι αν στην περίπτωση της Κροατίας και της Σλοβενίας η διεθνής κοινότητα αναγνώρισε σε ελάχιστο χρονικό διάστημα τα νεότευκτα κράτη. Δεν έκανε το ίδιο με το Ομόσπονδο κουρδικό κράτος. Από τότε που διαλύθηκε το Κοινοβούλιο, το κουρδικό κράτος υφίσταται ουσιαστικά στα χαρτιά, χωρίς να μπορεί να διαφυλάξει τη ζωή των Κούρδων. Μοναδική «ασφάλεια» αποτελεί η ζώνη αποκλεισμού πτήσεων που δεν επιτρέπει τους βομβαρδισμούς του Ιράκ. (Μετά τον Δεκέμβριο 1998, από τότε που ξεκίνησαν οι βομβαρδισμοί στις ζώνες απαγόρευσης πτήσεων, Αμερικανοί και Βρετανοί βομβαρδίζουν κάτω από τη ζώνη του Ιρακινού Κουρδιστάν.) Συγχρόνως, η Τουρκία και το Ιράν συνεχίζουν να απειλούν και επιτίθενται κατά περιόδους στο Κουρδιστάν-Ιράκ. Οι ένοπλες δυνάμεις των δυο κρατών εφευρίσκουν διάφορες δικαιολογίες για να εισβάλλουν. Τα θεσμικά όργανα που δημιουργήθηκαν το 1992, αν και τελούν εν υπνώσει ανησυχούν πάντα την Τουρκία, το Ιράν και τη Συρία. Οι υπουργοί Εξωτερικών των τριών κρατών και κυβερνητικά κλιμάκια συναντώνται συστηματικά κάθε χρόνο για να συζητήσουν τις εξελίξεις στο Κουρδιστάν-Ιράκ και τα άλλα τμήματα του Κουρδιστάν.
Πλέον, οι Κούρδοι στο βόρειο Ιράκ ζουν υπό διπλό αποκλεισμό Αυτόν που έχει επιβάλει ο ΟΗΕ – και εφαρμόζεται για όλο το Ιράκ– και τον άλλον που έχει επιβάλει το Ιράκ. Όμως και τα κόμματα που προαναφέραμε κάνουν κάποια ουσιώδη λάθη. Δεν έχουν καταργήσει το φεουδαρχικό σύστημα στην κοινωνική δομή του Κουρδιστάν με αποτέλεσμα να επηρεάζεται αρνητικά η πολιτική και κομματική συμπεριφορά τους. Πολλές φορές, συγκρούσεις έχουν προκληθεί μεταξύ κομμάτων, διότι έχουν διαφωνήσει οι ευρείες οικογένειες που τα ελέγχουν. Από την άλλη πλευρά, η γεωγραφική φυσιογνωμία και η θέση του Κουρδιστάν-Ιράκ ωθεί τα ίδια κόμματα να συνάπτουν σχέσεις με γειτονικά κράτη –κάποιες φορές χάνοντας την αίσθηση του μέτρου. Σε καμία περίπτωση, όμως, τα κόμματα που έχουν πρόσκαιρα συμμαχήσει με κυβερνήσεις του ενός ή του άλλου κράτους, δεν έχουν προδώσει τον σκοπό τους. Είναι βαθιά πατριωτικά κόμματα με μοναδικό στόχο την ανεξαρτησία του Κουρδιστάν.
Τζεμίλ Τουράν Cemil Turan Bazidi
Για πολλά χρόνια, τα δυο μεγαλύτερα κόμματα PDK και ΡUK βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση – αν και είχαν κατά καιρούς κηρύξει κατάπαυση του πυρός. Το φθινόπωρο του 1998, ύστερα από παρέμβαση των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Γαλλίας, υπέγραψαν τελικά στις ΗΠΑ συμφωνία, με την οποία δεσμεύτηκαν σε κατάπαυση του πυρός, επαναλειτουργία του Κοινοβουλίου και διεξαγωγή εκλογών. Την 1η Ιανουαρίου 1999 το Κοινοβούλιο άνοιξε και πάλι τις πόρτες του, προσωρινή κυβέρνηση συγκροτήθηκε και όλα ετοιμάζονται για τις νέες γενικές εκλογές την 1η Ιουλίου 1999.

ئەڤ بابەت ب زمانا (Ελληνική) هاتیە نڤیساندن، کلیک ل ئایکۆنا بکە ژ بو ڤەکرنا ڤی بابەتی ب ڤی زمانا کو پی هاتیە نڤیساندن!
Αυτό το στοιχείο έχει γραφτεί σε (Ελληνική) γλώσσα, κάντε κλικ στο εικονίδιο για να ανοίξετε το στοιχείο στην αρχική γλώσσα!
ئەڤ بابەتە 74,959 جار هاتیە دیتن
ڕایا خو دەربارەی ڤی بابەی بنڤێسە!
هاشتاگ
ژێدەر
زمانێ بابەتی: Ελληνική
تایبەتمەندی یێن تەکنیکی
کوالیتیا ڤی بابەتی: 60%
60%
ئەڤ بابەتە ژ لایێ: ( هاوڕێ باخەوان ) ل: 28-09-2014 هاتیە تومارکرن
ئەڤ بابەتە بو دویماهیک جار ژ لایێ: ( هاوڕێ باخەوان )ڤە: 28-09-2014 هاتیە ڕاست ڤەکرن
ناڤ و نیشانێن بابەتی
ئەڤ بابەتە ب ستانداردی کوردیپێدیا هێشتا نە دروستە و پێدڤی ب داڕشتنەکا بابەتی و زمانی هەیە!
ئەڤ بابەتە 74,959 جار هاتیە دیتن
فایلێن پەیوەست کری - ڤێرشن
جور ڤێرشن ناڤێ تومارکەری
فایلا وێنەیی 1.0.126 KB 28-09-2014 هاوڕێ باخەوانهـ.ب.
کوردیپیدیا بەرفرەهترین ژێدەرێ زانیاریێن کوردییە!
وێنە و پێناس
لالش ل ساڵا 1976
شوینوار و جهێن کەڤنار
کەلها سارتکە
پەڕتووکخانە
هەڤپشکیا زمانێ کوردی ل گەل زمانێن کەڤن
وێنە و پێناس
کۆمەڵەکا دانعەمرێن ئێزدی ل لالش، ساڵا 1976
شوینوار و جهێن کەڤنار
پرا دەلال
کەسایەتی
شێخ عەلی
پەڕتووکخانە
پەرکانێ و گوستیرا عەفریتی (شانۆنامە)
پەڕتووکخانە
مرنا ڕەش
وێنە و پێناس
زەلامێن کورد ل دەمێ یاریا تاولێ ل باژێڕۆکێ کۆیە، ساڵا 1963
کەسایەتی
فایزا دربۆ حسێن
کەسایەتی
داود موراد خەتاری
کەسایەتی
نادیە موراد پسی تەها
کورتەباس
بەفر و ئەڤین
کەسایەتی
ئیجان یاسر ئەلیاس
کەسایەتی
عومەر مەسلەحەتی بیلوکە
کورتەباس
چیرۆک و سترانا کاڵی ب گوهار
کەسایەتی
محەمەد عەلی شاکر
کورتەباس
هوزانڤانێ کورد مەلا خەلیلی سێرتی و (ئایین)
کەسایەتی
سارا موحسین بەرزنجی
شوینوار و جهێن کەڤنار
کەلها کوردا
شوینوار و جهێن کەڤنار
شکەفتا گوندێ گوندکی ل ئاکرێ
کورتەباس
فەتحیا مرنا خۆ هەلدەبژیریت
کەسایەتی
سەید عەبدولواحید بەرزنجی
کورتەباس
بەیتا سوبێ و هێڤارێ
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
پەڕتووکخانە
ئەڤینی د فیشەکا بی کەی سی یێ دا
وێنە و پێناس
نەورۆزا ساڵا 1972
وێنە و پێناس
مستەفا بارزانی ل دەمێ پێشکێشکرنا گۆتارەکێ ل کۆیە، ساڵا 1963
پەڕتووکخانە
دادگەهکرنا شێخ سعیدی بیران

روژەڤ
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
21-02-2024
زریان سەرچناری
سەبریا هەکاری
کەسایەتی
ئەڤریم ئالاتاش
14-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
ئەڤریم ئالاتاش
کەسایەتی
خالد بەگێ جبری
14-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
خالد بەگێ جبری
جهـ
ڕەمبوسی
24-04-2024
ڤەژەن کشتۆ
ڕەمبوسی
کەسایەتی
ئیبراهیم ئەمین باڵدار
12-07-2024
کاروان م. ئاکرەیی
ئیبراهیم ئەمین باڵدار
بابەتێ نوی
پەڕتووکخانە
مرنا ڕەش
15-09-2024
زریان عەلی
کەسایەتی
جەمال بابان
08-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
ڕەفیقێ وێنەگر - چاڤێ سلێمانی
08-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
عیسا پژمان
08-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
رێکەوت و رووداو
06-09-1930
07-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
فندێ فندێ
06-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
محەمەد عەلی شاکر
06-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
دەهام عەبدولفەتاح
05-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
عەتیە محەمەد کەریم
05-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
شوینوار و جهێن کەڤنار
کوشکا حەوش کوروو
05-09-2024
کاروان م. ئاکرەیی
ئامار
بابەت
  537,571
وێنە
  109,806
پەرتوک PDF
  20,254
فایلێن پەیوەندیدار
  103,964
ڤیدیۆ
  1,535
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
305,764
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,947
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,998
عربي - Arabic 
30,673
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
18,081
فارسی - Farsi 
9,731
English - English 
7,554
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,686
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پول
کرمانجی
ئەنفالکری 
5,640
کەسایەتی 
5,128
شەهیدان 
2,545
پەڕتووکخانە 
1,298
وشە و دەستەواژە 
914
کورتەباس 
884
جهـ 
606
وێنە و پێناس 
388
هۆزان 
237
ئامار و راپرسیا 
161
بەلگەنامە 
65
بەلاڤوک (گوڤار، روژنامە و ...) 
38
شوینوار و جهێن کەڤنار 
34
پارت و رێکخراو 
32
نڤیسێن ئایینی 
29
موزەخانە 
19
ڤیدیۆ 
13
کارا هونەری 
11
پەند و ئیدیۆم 
9
ناڤێن کوردی 
8
كلتوور - پێکەنین 
7
رێکەوت و رووداو 
5
نەخشە 
3
هەمەجۆرە 
3
لێنانگەها کوردی 
1
ژینگەها کوردستانێ 
1
هوز - تیرە - بنەماڵ 
1
گیانلبەرێن کوردستانێ 
1
MP3 
324
PDF 
31,323
MP4 
2,531
IMG 
201,063
∑   رێژە 
235,241
کوردیپیدیا بەرفرەهترین ژێدەرێ زانیاریێن کوردییە!
وێنە و پێناس
لالش ل ساڵا 1976
شوینوار و جهێن کەڤنار
کەلها سارتکە
پەڕتووکخانە
هەڤپشکیا زمانێ کوردی ل گەل زمانێن کەڤن
وێنە و پێناس
کۆمەڵەکا دانعەمرێن ئێزدی ل لالش، ساڵا 1976
شوینوار و جهێن کەڤنار
پرا دەلال
کەسایەتی
شێخ عەلی
پەڕتووکخانە
پەرکانێ و گوستیرا عەفریتی (شانۆنامە)
پەڕتووکخانە
مرنا ڕەش
وێنە و پێناس
زەلامێن کورد ل دەمێ یاریا تاولێ ل باژێڕۆکێ کۆیە، ساڵا 1963
کەسایەتی
فایزا دربۆ حسێن
کەسایەتی
داود موراد خەتاری
کەسایەتی
نادیە موراد پسی تەها
کورتەباس
بەفر و ئەڤین
کەسایەتی
ئیجان یاسر ئەلیاس
کەسایەتی
عومەر مەسلەحەتی بیلوکە
کورتەباس
چیرۆک و سترانا کاڵی ب گوهار
کەسایەتی
محەمەد عەلی شاکر
کورتەباس
هوزانڤانێ کورد مەلا خەلیلی سێرتی و (ئایین)
کەسایەتی
سارا موحسین بەرزنجی
شوینوار و جهێن کەڤنار
کەلها کوردا
شوینوار و جهێن کەڤنار
شکەفتا گوندێ گوندکی ل ئاکرێ
کورتەباس
فەتحیا مرنا خۆ هەلدەبژیریت
کەسایەتی
سەید عەبدولواحید بەرزنجی
کورتەباس
بەیتا سوبێ و هێڤارێ
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
پەڕتووکخانە
ئەڤینی د فیشەکا بی کەی سی یێ دا
وێنە و پێناس
نەورۆزا ساڵا 1972
وێنە و پێناس
مستەفا بارزانی ل دەمێ پێشکێشکرنا گۆتارەکێ ل کۆیە، ساڵا 1963
پەڕتووکخانە
دادگەهکرنا شێخ سعیدی بیران

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| دروستکرنا لاپەری 1.141 چرکە!