ئامادەکرن:نەوزاد پیرموسا
74 ساڵیا دامەزراندنا کۆمارا #کوردستان#ێ ل #مهاباد#ى 1946
گرنگترین کارێن نەتەویێن کومارێ و
ئەگەرێن کەفتنا کومارا کوردستانێ.
کۆمارا کوردستانێ ل مهابادى 1946
کۆمارا کوردستان ئەوا هندەک بشاشى ڤە دبێژنێ کۆمارا مهابادێ، رویدانەکا دیروکى یا گرنگ و دیارە د دیروکا بزاڤا نەتەوى و رزگاریخوازا کوردیدا ل هەموو پارچەیێن کوردستانێ.
پشتى دەستپێکرنا شەرێ جیهانیێ دووێ هێزین بەریتانى و سوڤییتى ل تەباخا سالا 1941 #ئێران# داگیرکر و شاهێ وێ(رضا شاھ) نەچار کر ژ عەرشێ خوە بکەت بۆ کورێ خوە (محمد رضا شاه)، باشوورێ کوردستانا ئێرانێ کەفتە ل ژێر دەستهەلاتا هێزێن بەریتانى ڤە و باکوورێ وێ کەفتە ل ژێر دەستهەلاتا سوفیێتى. داگیرکرنا ئەنگلو – سوڤێیت بۆ کوردستانا ئێرانێ بوو ئەگەرێ کێمکرنا دەستهەلاتا مەلبەندیا ئێرانى، دەلیڤە خوەش کر کو کورد ب گەلەک سەرهلدانێن چەکدارى رابن ل گەلەک دەڤەرێن کوردان، کو دئەنجامدا شیان رەنگەکێ کاریگەرییا خوە پەیداکەن ژ(1941 – 1945 )، هەر دیسان دەلیڤە خوەشکر ژبۆ پێکئینانا رێکخراوێن سیاسى یێن کوردى ل کوردستانا ئێرانى وەک:حیزبا ئازادیخوازا کوردستانێ، کومەلەیا ژیانەوەی کوردستانێ، پارتا دیموکراتا کوردستان – ئێران، ئەڤ هەموو رێکخراوە بوونە رێخوەشکەرێ سەرەکى بۆ پەیداکرنا بارێ سیاسى یێ گونجاى بۆ پەیدابوونا کورمارا کوردستان.
دگەل ب دوماهى هاتنا شەرێ جیهانیێ دووێ بزاڤا نەتەوى و رزگاریخوازا کوردى ل ئێرانێ کەفتە د قوناغەکا نوى دا، دڤێ قوناغێ دا هەموو لایەنێن سیاسى یێن کورد خەبات لژێر سەرکردایەتیەکا ئێکگرتى دکر، ئەڤ خەباتە بەردەوام بووو هەتا گەهشتە ئارمانجێن خوە ئەوژى راگەهاندنا کومارا کوردستان ل 22 ى کانوینا دووێ سالا 1946 ل گورەپانا (چار چرا) ل مهابادى ب سەرۆکاتیا پێشوا (قازى محمد) نەمر و پێکئینانا حکومەتەکا کوردى کو داخوازا دیموکراتیێ ل ئێرانێ دکر وخەبات بۆ ئوتونومى بۆ کوردستانێ دکر.
گرنگترین کارێن نەتەویێن کومارا مهابادێ:-
1. زمانێ کوردى بۆ زمانێ فەرمى ل کوردستانێ.
2. گهورینا ناڤێن قوتابخانا ژناڤێن فارسى بۆ ناڤێن کوردى.
3. پێکئینانا لیژنەکێ بناڤێ(دەستەیا فەرهەنگى یا کوردستان) ژبۆ دانا بەرنامەیێن چاککرنێ د بیاڤێ پەروەردە و فێرکرنێ دا.
4. ڤەکرنا چەندین قوتابخانەیێن کوردى بۆ کچ و کورا.
5. وەرگێرانا چەندین پەرتۆکێن فارسى بۆ کوردى.
6. بۆ ئێکەمین جار گوتاریێن ئاینى یێن ئەینیان ب زمانێ کوردى هاتنە هەلدێران.
7. گەشەکرنا بزاڤا رۆژنامەڤانی یێ و چاپکرنا چەندین رۆژنامە و گوڤاران ب زمانێ کوردى.
8. ڤەکرنا پەرتوکخانەکا گشتى ل مهابادێ.
9. دامەزراندنا ئاژانسا رادیویێ ل مهابادێ.
10. دامەزراندنا ئێکەتیا ئافرەتێن کوردستانێ ب سەرۆکاتیا (مینا قازى) هەڤژینا نەمر قازى محمد.
11. دامەزراندنا ئێکەتیا لاوێن کوردستانێ.
12. هنارتنا قوتابیێن کورد بۆ ئێکەتیا سوڤێیتى ژبۆ وەرگرتنا باوەرنامێن ئەکادیمى دوارێ زانستێن لەشکەرى دا.
13. دامەزراندنا کوپانیەکا بازرگانى بناڤێ((شرکە ترقى کوردستان)).
ئەگەرێن کەفتنا کومارا کوردستانێ:
أ- ئەگەرێن دەرڤە:
1. ڤەکێشانا هێزێن سوڤێیتى ژ ئێرانى پشتى ئارمانجا خوە یا سەرەکى بجهئینایى کو بدەستڤەئینانا وەرگرتنا نەفتێ بوو ژ ژووریا ئێرانێ.
2. هاریکارى و پشتەڤانیا ئەمریکا و بەریتانیا بۆ حکومەتا ئێرانێ.
3. هەڵویستێ دەولەتیچن دەوروبەر(ئێران – تورکیا) ژ کومارا کوردستانێ ئەوبوو کو کومارا کوردستانێ مەترسیەکا مەزنە لسەر ئاسایشا وەلاتێن وان و پێدڤى هندێییە کو شیانێن خوە بکەنە ئێک بۆ ژناڤ برناوێ.
4. سەرنەگرتنا دان و ستاندنا دناڤبەرا حکومەتا مەلبەندیا ئێرانێ و حکومەتا کومارا کوردستانێدا، ژبەر دلرەشیا حکومەتا مەلبەندى ددان و ستاندنادا و رازینەبوونا وێ کو چ بەلێنان بنڤیسین بدەنە کوردان.
ب- ئەگەرێن نافخۆ:
1. هندەک ژ سەرکردێن لەشکەریێن کومارا کوردستانێ رێزێن کومارێ بجهێلان وەک (حەمە رەشید خان بانە، عەمەر خان شکاک) و ئەڤ چەندە بوو ئەگەرێ کێمبوونا هێزا لەشکەرى ل کوردستانێ.
2. سەرکردایەتیا کومارێ ژ پێنگاڤێن باش نەهاڤێتن ژبۆ رزگارکرنا پارچێن دی یێن کوردستانێ وەک سنە و کرمانشان.
3. تێکچوونا بارێ ئابورى یێ کومارا کوردستانێ.
4. تیچکچوونا پەیوەندیێن کومار مهابادێ دگەل کومارا ئازەربێجانێ.
5. نەبوونا رێکخستنەکا سیاسى و سەرکردایەتیەکا زیرەک و خودان شاررەزاییەکا باش دکارێن سیاسیدا.
6. ژیێ کومارێ یێ کورت دەرفەت نەدا سەرکردایەتیا کومارێ کو بشێت کومارێ بهێزبێخیت ژلایێ لەشکەرى و ئابورى و سیاسیى ڤە.
دئەنجامێ کارلێککرنا هەموو هۆکارێن ژدەرڤە و نافخۆ لەشکەرێ ئێرانێ شیا کوردستانێ داگیرکەت و ل رۆژا 17ێ کانوینا ئێکێ 1946 کومارا کوردستانێ هاتە ژناڤبرن. پشتى یازدە هەیڤا ڤەکێشاى، سەرۆکێ وێ (قازى محمد) دگەل برایێ خوە (ابو القاسم صدر القاضى) و پسمامێ خوە (محمد حسین سیف القاضی) ل شەڤا 31 ئادارا سالا 1947ێ ل گورەپانا ((چارچرا) ل مهابادێ هاتنە سێدارەدان.