Dîlan şewqî di sala 1970 de li bajarê Serêkaniyê ji dayik bûye.
ji sala 2000 an ve heya 2010 an li şamê dijiya. Li wê derê helbest ji zimanên kurdî û turkî werdigerandin zimanê erebî û di kovar û rojnameyên erebî de diweşandin. Gelek ji helbestên Mehmûd Derwîş û Nazim Hikmet wergerandine zimanê kurdî û erebî . Aniha li Turkiyê li Kulo dijî, ew bajarok girêdayî bajarê Qoniyê ye, şêniyên wê û gundên derdora wê giş kurd in.
-Çîroka we û nivîsandinê çawa destpê kir, derbarê wan destpêkan de hûn çi dikarin ji me re bibêjin ?
Ji zarotiya xwe de tiştin ne normal bi min re çêdibûn, wek ku ez ji qerebalixê direviyam. Dema ko kesekî li ber min çîrok digotin, ez di xew re diçûm. min tiştin ko tu zarokê di temenê min de nakin dikirin. Ez deh salî bûm, dikana bavê min ya şînatiyê hebû. Bavê min diçû etariyê, ez gelek caran pê re diçûm nav gundên ereban, û bêtirî caran bavê min diçû etariya xwe ez li ber dikana wî dimam. Carnan, deh rojan ez dimam. Kalek hebû, ew dostê bavê min bû, ew bi destekî bû, min nikarîbû ez dikanê vekim û bigirim ji ber ko destê min ne digihaşt ciyê mero qiflê davêjê, wî kalê bi piyekî ji min re deriyê dikanê digirt û serê sibê dîsa dihat derî vedikir .
ji ber ko ji zarokên diya xwe ez a mezin bûm, dema ko bavê min ne li mal bû ez diçûm ber firnê û ez diketim dora nan, carna ji qazîve ez li dawiya dorê disekinîm û min li dîmenê temaşe dikir .
Êvaran, dema ko civatên malbatî li mala me çêdibûn, bihna min teng dibû ez derdiketim hewşê. Lê pirê caran di wî temenê piçûk de dilê min dixwest ko ez li wan kêlîkan di rêyeke dirêj re bimeşim, rêyeke tarî û bêdeng ko ez nesekinim û tim bimeşim .
Ji piçûkaniya min de ez li ber stranan digiriyam û hîna stran perçak ji min in .
Dema komkujiya Helepçê çêbû, min helbesta xwe ya ewil bi kurdî nivîsand û ji wir de min destpê kir .
-Helbest ji bo we çi wateyê dide ?
Helbest nefesa min e , ez wê nabînim ji ku tê, çawa tê meyandin, û ez çawa dibim? ez nizanim. Lê ez nikarim bê wê bijîm, ew bihna min e. Dema ko ez helbestekê bidawî tînim, ez di hundur de hilnayêm, ez dixwazim derkevim derveyî malê .
-Tiştên ku helbestvanek ji we çêkir, çi bûn ?
Hewşa me ya ko tije dar û bexçe û gul bû. Diya min jineke ne wek jinên din e, dema em li welat bûn, diya min ji malê dernediket , li ber derî rûnedinişt , karê wê çandina gul û daran bû . Destpêka nivîsandina xwe de, ji ber ko hewşa me şînkayî bû cîran û dost gelek dihatin mala me, dora min vala nedibû, nîvê şevê ez li pênûsê vala dibûm , ji bo kes şiyar nebe min di tariyê de ramanên xwe dinivîsandin, û roja dinê yan ko kengî keys min lê dihat min ew raman sipî dikirin , di wan salan de nexweşîk dil bi min re çêbû , her ko ez bi şevê şiyar dibûm û min tiştek dinivîsand, roja dinê diya min pelê min diqetandin, ev mesele bi dehê caran çêbû , diya min digot : “xwe newestîne tu nexweş î ” wê qetandina pelikên min ji min re qewetek zêde bû, hêza ko ji bo nivîsandinê di hundurê min de bû , min nizanîbû ew çiye û çawaye, lê hêza min tim dikeliya û difûriya û di ser re diçû .
-Di helbestên we de, tiştê ku bala min kişand ew zimanê hêsan û herikdar bû, lê di heman demê de gelek wêneyên bedew û wateyên kûr radigihîne … derbarê bikaranîna wî zimanê bedew di
helbestên we de, hûn çi dikarin ji me re bibêjin?
Tiştê ez dixwazim bêjim ko ne tenê tecrube dihêle helbest helbest be , xwendin ya giring e . Ya min, min ne tenê pirtûkên kurdî dixwendin , lê min pirtûkên bi zimanên turkî û erebî û kurdî dixwendin . Min gelek pirtûk wergerandin, vê bixwe zêdebûnek da destê min û destikên min yên helbestê. Lewra berhemên min taybet in, û zimanê wan berfireh e , xwendina bi zimanekî zêde zengînî ye, û bandora wê gelekî li nivîsandina helbestê heye .
-Hûn keça Serêkaniyê ne, vî bajarî çiqasî bandor li we kiriye û çiqasî cihê xwe di helbestên we de girtiye ?
Bandora serêkaniyê li jiyana min gişî heye, û bi taybet li ser nivîsandinên min, ez bi bîranînên jiyana xwe ya li Serêkaniyê ber xwe dibînim , ew bajarê ko bavê min yê şêst salî tê de ez serbest hiştibûm , mîvanên min yên xort ji mîvanên birayê min bêtir bûn. Li Serêkaniyê karê rêxistinî dikir, û min pitûkên xwe yên ko min ew wergerandin li wê derê wergerandin . Mamostê min yê zimanê kurdî ji Serêkaniyê ye, û mamostê ko helbesta kurdî bi min xweş kir ew jî ji Serêkaniyê ye . Min du pirtûkên helbestî yên ewil li wê derê nivîsandin û min dilê ewil li wî bajarê xweşik girt , min xwendina xwe li wê derê rawestand û bavê min li dû me li wê derê ma . Me bajar emanetî xwedê û goristana wê derê kir.
Heya niha, dema ko ez dinivîsînim ez berê qedehek ji bîranînên xwe yên li Serêkaniyê vedixum, dûre ez dinivîsînim . Heta dema ko ez Yoga dikim , ez lotisa ko li derdora kaniyên wî bajarî şîn bû tînim bîra xwe, çavên xwe digrim û bihna Serêkaniyê dikşînim ko heya em hebin wê ew jî hebe.
-Di gelek helbestên we de bêhina jinê, naziya wê, germahiya hestên wê, bedewiya wê, eşq û evîndariya wê, êş û azarên wê diyar in.. bi dîtina we çi cudahî di helbesta jinê de heye ?
Ji ber ko jin hestkare divê helbesta jinê bi ast û naverok û bihna xwe bilind be , divê ew bi êşên jinê, bi bindestiya wê û bi dilovaniya wê hatibe sitran , helbestên jinê divê wek jinê be .
-Aliyê wijdanî di helbestên we de pir xurt e, û em vê yekê kêm caran di helbesta kurdî de dibînin, çawa we dikrarîbû bi vê şêwaza ku gelek rastî tê de heye binivîsin ?
Ez nikarim bersiva vê pirsê bidim, ji ber ez nizanim çawa dinivîsînim û kengî û li ku derê helbest dimeye, nayê bîra min , nimûne : wê rojê ez serê sibê bi xaltîka xwe re çûbûm nexweşxanê , helbest bi dora min ket , min çuqasî xwe ji ber wê da alî, min nikarîbû , dawiya dawî ez rûniştim , min telefona xwe derxist û min destpêka wê nivîsand ji ber ko destpêka helbestê wek teyrê baz e ko te ew ne girt wê bifire tu nema karî wê bigrî .
Ez dibêjim xwepêşxistin berhemên ciwan dide . Ji bo mero bi helbestê bilind bibe divê mero nekeve çav xwe , mero rexna navêje û mero xwe di ser kesên ji xwe kêmtir re nebîne , her rexnak ji mero re lêvegerek e, tu rexnê vala nayê ilem wê ew nêzîkî kêmaniyekê be, lewra divê rexevanê ewil mero bi xwe be . Berî ko ez helbestê rê kesekî bidim, ez bîst yan sîh carî dixwînim , ez li hevokan li newaza hundur li pevgirêdana wêneyên helbestê bi hevdû ve ez li vana tevan dinerim , heya ez wê ji xwe azad dikim ez deh caran difirim û dikevim û dimrim .
-Em derbas bibin warê romanê, jixwe we çend roman jî nivîsîne, çawa helbestvanek dikare bibe romanivîs, û we çawa dest bi nivîsa romanê kir ?
Helbestvan dikare bibe romannivîs. lê romannivîs nikare bibe helbestvan .
Ez ji sala 2013an de romanê dinivîsînim , ew êdî bûye xwarin û vexwarina min , min çawa biryara nivîsandina romanê da ? Ev jî ji min re wek şoreşekê bû , ez bixwe jineke bihnteng im , bûyer di serê min de nema hildihatin, lê min newêrîbû destpê bikim ji ber ko ez fêrî bihna helbestê ya kurt û hênik bûbûm . Dûre rewşa min alî min kir ko ez xwe bavêjim derya romanê , mala min dûrî xelkê û qerebalixê bû , hevjînê min bi rewşa min re alîkar bû , zarokên min çênebûn û xweşbûneke ko ji bo nivîsandina romanê li dora min hebû , yanî demê ev derfet da min ko ez hunera xwe ya nivîsandina romanê derxim holê . Dema min romana ewil bi dawî anî û min ew şand ji gelek nivîskar û torevanan re ji bo nerînên xwe bidin , kesekî ne got: kêm e yan qels e yan dev jê berde , bi vî rengî min xwe di nav sînorê romanan de dît û ez ketim nav raman û bûyeran, ez têde çûme xwarê û heya niha ez tê de me .
-Di navbera helbest û romanê de, hûn ji kîjanê bêtir hez dikin, û we çi têkilî di navbera herduyan de vedîtiye ?
Wek min berê got , helbest nefesa min e, ew oksicîna min e , lê roman xwarin û ava min e , tu têkilî di navbera helbestê û romanê de tuneye , helbest bi hestan destpê dike, heya mero wê dinivîsîne hest wê kêlîkê winda dibin yanî helbest hevîrekî ji hest û wêne û gotinan e , lê roman ew tiştekî din e , roman ne çîrok e, ew karekî ko mero bi kesên di romanê de û bi hemû bûyerên ko dûre tên, mero li ser neqşê wan dixebite . Roman bi ramanekê destpê dibe, dûre hest û bûyer û çîrok û kelecan tên .
-Berhemên we ta niha çi hene, çi ji wan hatiye çapkirin û weşandin, û çi ji wan maye, û ji bo pêşerojê çi projeyên we hene ?
Pirtûkên helbestî yên çapkirî :
1 Ramûsanên sor .
2 Hevdîtina pêxemberan .
3 Ez tevde pencere me .
Yên ne çapkirî û amade :
çavên şefeqê vedibin .
li biyaniyê dilê min kor bû .
çend helbest ji diya min re .
pirtûkên wergerandî û çapkirî :
1 bîranînên Cegerxwîn , li qamişlo hat çapkirin , ji kurdî heya erebî .
2 dîwana helbestvan Ahmed arif ( min ji ber hesreta te qeyd şikandin ) ev li Dubeyê hat çapkirin Sema kurdê ew çap kir ,ji ber ko ew berê wergerandîbû zimanê kurdî min xwest ez zimanekî li wergerandina pirtûkê zêde bikim lewra min ji tirkî wergerand zimanê erebî .
Du sê pirtûkên helbestî, ew jî li şamê di riya hevgirtina nivîskarên ereb yên sûriyê de hatin çapkirin .
Romanên belavkirî :
1 Xato , di Pênûsa nû de li ser xelekan belav bû .
Şekirê di bêrîka bavê min de , Evesta çap dike .
3 Deh rojan li nexweşxaneya lêkolînê ( odeya 219 ) li Amedê çap bû .
romanên ne çapkirî :
Zarokê min .
Danûk .
Terpiyê Narê
Ez ne diya wanim .[1]