پەرتوکخانە پەرتوکخانە
لێ گەڕیان

کوردیپیدیا بەرفرەهترین ژێدەرێ زانیاریێن کوردییە!


گەریانا دەست نیشانکری





لێ گەڕیانا هویر      کیبورد


لێ گەڕیان
لێ گەڕیانا هویر
پەرتوکخانە
ناونامە بو زاروکێن کورد
کرونولوژیا ڕویدانا
ژێدەر
پاش
کومکری
چالاکی
چەوا لێ بگەڕهم؟
بەلاڤوکێن کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
دارشتنا پولا
بابەت ب هەلکەفتێ
ڤڕێکرن
ڤڕێکرنا بابەتی
ڤرێکرنا وێنەی
ڕاپرسی
بوچوونێن هەوە
پەیوەندی
کوردیپیدیا پێدڤی ب چ زانیاریانە!
ستاندارد
رێسایێن بکار ئینانێ
کوالیتیا ڤی بابەتی
ئامراز
دەربارێ مە
ئەرشیڤ ڤانێن کوردیپێدیا
دەربارەی مە چ گوتیە؟
کوردیپیدیایێ بکە د مالپەرێ خودا
تومارکرن / ڤەمراندنا ئیمێلی
ئامارێن مێهڤانا
ئامارا بابەتا
وەرگێرێ فونتا
گهوڕینا دیرۆکان
کۆنترلکرنا ڕاست نڤیسینێ
زمان و شێوەزارێ لاپەرا
کیبورد
لینکێت پێدڤی
ئێکستێنشنا کوردیپێدیا بو گوگڵ کروم
کوکیز
زمان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هژمارا من
چوونا ژوور
دێ بمە هەڤکارێ هەوە
پەیڤا نهێنە تە ژبیر کریە!
لێ گەڕیان ڤڕێکرن ئامراز زمان هژمارا من
لێ گەڕیانا هویر
پەرتوکخانە
ناونامە بو زاروکێن کورد
کرونولوژیا ڕویدانا
ژێدەر
پاش
کومکری
چالاکی
چەوا لێ بگەڕهم؟
بەلاڤوکێن کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
دارشتنا پولا
بابەت ب هەلکەفتێ
ڤڕێکرنا بابەتی
ڤرێکرنا وێنەی
ڕاپرسی
بوچوونێن هەوە
پەیوەندی
کوردیپیدیا پێدڤی ب چ زانیاریانە!
ستاندارد
رێسایێن بکار ئینانێ
کوالیتیا ڤی بابەتی
دەربارێ مە
ئەرشیڤ ڤانێن کوردیپێدیا
دەربارەی مە چ گوتیە؟
کوردیپیدیایێ بکە د مالپەرێ خودا
تومارکرن / ڤەمراندنا ئیمێلی
ئامارێن مێهڤانا
ئامارا بابەتا
وەرگێرێ فونتا
گهوڕینا دیرۆکان
کۆنترلکرنا ڕاست نڤیسینێ
زمان و شێوەزارێ لاپەرا
کیبورد
لینکێت پێدڤی
ئێکستێنشنا کوردیپێدیا بو گوگڵ کروم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونا ژوور
دێ بمە هەڤکارێ هەوە
پەیڤا نهێنە تە ژبیر کریە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارێ مە
 بابەت ب هەلکەفتێ
 رێسایێن بکار ئینانێ
 ئەرشیڤ ڤانێن کوردیپێدیا
 بوچوونێن هەوە
 کومکری
 کرونولوژیا ڕویدانا
 چالاکی - کوردیپێدیا
 هاریکاری
بابەتێ نوی
کەسایەتی
ئەرکان شەریف
29-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
محەمەد ساڵح دیلان
28-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
محەمەد حسێن - محەمەدێ فلوت
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
شوان شێخ ئەحمەد
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
زەمان حەسەن ئەحمەد
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
شیمال فەرهاد سورچی
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
سندوس عەلی عەباس
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
لانە کەمال محەمەد
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
سندوس ئیبراهیم ڕێشاوی
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
محەمەد هاودیانی
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
ئامار
بابەت
  530,176
وێنە
  110,960
پەرتوک PDF
  20,352
فایلێن پەیوەندیدار
  105,419
ڤیدیۆ
  1,578
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پول
کرمانجی
کەسایەتی 
5,876
ئەنفالکری 
5,841
شەهیدان 
2,549
پەڕتووکخانە 
1,307
وشە و دەستەواژە 
914
کورتەباس 
887
جهـ 
624
وێنە و پێناس 
410
هۆزان 
237
ئامار و راپرسیا 
161
بەلگەنامە 
67
بەلاڤوک (گوڤار، روژنامە و ...) 
38
پارت و رێکخراو 
34
شوینوار و جهێن کەڤنار 
34
نڤیسێن ئایینی 
29
موزەخانە 
19
ڤیدیۆ 
13
کارا هونەری 
11
پەند و ئیدیۆم 
9
ناڤێن کوردی 
8
كلتوور - پێکەنین 
7
رێکەوت و رووداو 
7
نەخشە 
3
هەمەجۆرە 
3
فەرهەنگ 
2
گیانلبەرێن کوردستانێ 
1
ژینگەها کوردستانێ 
1
هوز - تیرە - بنەماڵ 
1
لێنانگەها کوردی 
1
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   رێژە 
238,080
کەسایەتی
زارا محەمەدی
کەسایەتی
ئاشتی هەورامی
کەسایەتی
سەعید کرمزتۆپراک
کەسایەتی
محەمەد حسێن - محەمەدێ فلوت
کەسایەتی
محەمەد ساڵح دیلان
Di 30emîn salvegera qetilkirinê de Abdurehman Qasemlo de
ب خەمین ژبەر قەدەخەکرنا کوردیپێدیایێ ل باکوور و ڕوژهەڵاتا وڵات ژئالێ داگیرکەرێن تورک و فارسڤە
پول: کورتەباس | زمانێ بابەتی: Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)
هەڤپشکی کرن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
هەلسەنگاندنا بابەتی
نایاب
گەلەك باشە
ناڤنجی
خراب نینە
خراب
بو ناڤ لیستا کومکریا
ڕایا خو دەربارەی ڤی بابەی بنڤێسە!
گهوڕنکاریێن بابەتی!
Metadata
RSS
گووگلا وێنا بو بابەتێ هەلبژارتی!
گوگل دەربارەی بابەتێ هەلبژارتی!
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

Abdurehman Qasemlo

Abdurehman Qasemlo
Eger neteweyek, welatek, di qonaxekê dîroka xwe de, rûbirûyê operasyonên wekî dabeşkirin, parçekirin û parvekirinê hatibin, ev rewş, êdî li ser wê netewe û li ser wî welatî, tesîreke (bandoreke) wisa peyda dike ku ev bandor berdewamî xwe diafirîne, zêde dike, berfireh dike û kûr dike. Ev operasyonên bi vî awayî, êdî ji bo wê netewe û ji bo wî welatî, rewşeke mirinî dihênin meydanê. Hemû sehayê jîyana wê neteweyê, dîroka û kultura wê, êdî dikeve bin hukmê neteweya serdest, dihête astengkirin û rûbirûyê dejenerasyonê dibe. Ew netewe û welatê ku rûbirûyê van operasyonan be, êdî nikare xwe bide hev û li xwe vegere. Zihnîyeta wê dixeripe (aloz dibe). Kûd (kûng) dibe. Ji wê şûn ve jî, bi tevî bedêlên gelek gewre nekare li xwe vegere, zindî bibe.
Tenê xak (welat) nehatîye dabeşkirin û parçekirin û parvekirin, eşîret jî parçe bûne, malbat jî parçe dibin û peyderpey jî siyaset parçe dibe. Di nava malbatekê de bira jî jihev dibin. Xweragirtin, zihniyet û her tişt parçe dibin. Di Pêvajoya van operasyonan de, hêzên dijberê kurd/#Kurd#istanê, nakokîyên herî piçûk ên navbera Kurdan jî pirr mezin dikin, kûr û berfireh dikin. Ji bo ku kurd careke din neyên ber hev û hêzek pêk nehênin, çi tedbîr pêdivî be, ev hêzên dijberê Kurdan wan cî bi cî dikin. Kurd û #Kurdistan# mînakekê pirr balkêş ê vê pêvajoyê ye. Dabeşbûn, parçebûn û parvebûn jî vê teşwîq dike. Zeafiyetên heyî dibin sebebê dubarebûna van pêvajoyan.

Kurd/Kurdistan, di çaryeka sedsala 16an de, di dema Şerê Çildêranê de, di navbera Împeratorîya Osmanî û Împeratorîya Sefawîyan de hatîye dabeşkirin û parvekirin. Ev dabeşkirin û rewşa pêkhatî, di sala 1639an de bi çêbûna Peymana Qesrê Şêrîn, li ser kaxiz hatiye dariştin. Ji van salan şûn ve, hemû şerê di navbera Osmanî û Îranîyan de, li ser xaka Kurdistanê çêbûne. Berdewamî Kurdistan hatîye şewitandin û xerakirin. Di dema van pevçûnan de, artêşa her du alîyan jî, ji Kurdan pêk hatibû. Ev artêşên ku ji Kurdan pêk hatibûn, yek li ser navê Osmanîyan û yek jî li ser navê Îranîyan bi hev re şer dikir. Ji alîyek ve şerê Osmanîyan-Îranîyan li Kurdistanê çêdibû, ji alîyê din ve jî, di bin serkirdayetîya qumandarên Osmanî û Îranî de, bi berdewamî Kurd bera hev dane. Her du alî jî Kurdistanê wek herêmeke tampon bikartînin. Ew eşîrên ku li ser sînorê Osmanî û Îranîyan de niştecî ne, ji bêgavîyê geh piştgirîya vê alîyê û geh piştgirîya wê alîyê dikin, ev rewşeke pirr trajîk e. Ji ber vê, têgihîştina Ehmedê Xanî pirr girîng e.
Di destpêka çaryeka sedsala 19an de, di dawîya şerê Rus û Îranîyan ên salên 1804-1813 û 1826-1928an de, Peymana Gulîstanê çêbû û bi vê peymanê beşekê bakurê Kurdistana Îranê, kete bin hukumdarîya Împeratorîya Rus. Di van salan de Rusiya Çar, dixwest herêma Qefqasyayê bixe bin bandora xwe.
Di dawîya Şerê Yekem ê Cîhanê de Cemîyeta Milletan (CM) hate damezirandin û di dema vê Cemîyetê de Kurdistana Osmanî careke din hatîye dabeşkirin, parçekirin û parvekirin. Di vê demê de, rola herî girîng, ya hêzên emperyal ên wekî Brîtanyaya Gewre û Fransayê bû. Di vê demê de, em dibînin ku ev her du hêzên emperyal ên wê demê, bi du dewletên kevnare yên Rojhelata Navîn û Rojhelata Nêzîk re, di nav têkilîyên pirr nêzîk û gurr de ne. Ev çar hêz, yanî Brîtanyaya Gewre, Fransa, Cimhurîyeta Turkiyê ya berdewamîya Împeratorîya Osmanî û Şahîtîya Îranê ya berdewamîya Împeratorîya Îranê, bi hevkarî û tevkarîyê êrîşê Kurd û Kurdistanê kirine.
***
Bi vî awayî meseleyek Ermenîyan jî hebû; Ermenîstana Osmanî, Ermenîstana Rusî, îskeleta Ermenîstanê jî hatîye parçekirin. Ciyawazîya di navbera Kurdistan û Ermenîstanê de ev e; ku di salên 1920an de bi piştgirîya Bolşewîkan, di rojhelatê Ermenîstanê de dewleteke Ermenîyan çêbûye. Eger rewşeke wisa çênebûya, bi îhtimaleke mezin dê rojhelatê Ermenîstanê jî biketa bin bandora Îtihadçiyan.
***
Em dema dawîya Şerê Yekem ê Cîhanê û dewra Cemîyeta Milletan bînin bîra xwe. Herî zêde di vê demê de Mafê Dîyarkirin Çarenûsîya Neteweyan hatîye axaftin û gengeşekirin. Di Yekîtîya Sovyetan de Lenîn, Stalîn, Trocky û li Amerîkayê jî Serok Wilson ji bo tetbîqkirina vî presnsîbê esasî gelek têdikoşiyan.
Em dizanin ku Cemîyeta Milletan, ji bo parastina aştîya navneteweyî hatîye damezirandin. Pirr balkêş e ku Kurd û Kurdistan jî, di wê demê de hatine dabeşkirin, parçekirin û parvekirin. Pêkhatina vê rewşa hanê, ji bo Kurd û Kurdistanê neheqîyeke pirr gewre ye, darbeke mirinê ye. Dabeşbûn, parçebûn û parvebûna Kurd û Kurdistanê, berûvajî têgehîştin û armanca damezirandina Cemîyeta Milletan e.
Divê li ser bandora dabeşbûn, parçebûn û parvebûnê jî bête rawestandin. Vê rewşa hanê, di navbera Kurdan de encameke wisa derxistîye holê ku her wekî îskelet û mejîyê mirovekî belav bibe. Bêguman ev encam, wekî darbeke mirinê, pirr giran bûye ji bo Kurdan. Ev neheqîya li hemberê Kurdan, bi destê civaka navneteweyî pêk hatîye, divê li ser vê babetê jî lêkolîn bête kirin. Herweha di pêkhatina van neheqîyan de, rola tesîra hebûna zeafîyetên Kurdan jî pirr girîng e. Divê ev zeafîyet bêne zanîn û xwe ji van zeafîyetan xelas bikin.
Mînak; Kurd bi nifûsa xwe ya qasê 50 mîlyonan, hîn jî nebûne endamê koma neteweyên cîhanê. Hinek gel û dewletên ku nifûsa wan bi qasê mîlyonekî jî nîne, dixebitin ku dahatûya Kurdan destnîşan bikin. Ev dewletên ku nifûsa wan qasê mîlyonekê jî nîne, di derheqê Kurdan de biryaran digrin an jî îmze dikin; dibêjin ev dibe yan ew nabe. Ji bo ku Kurd mafê çarenûsîya xwe dîyar nekin, her cure xebat tête kirin. Em hevdîtinên Lozanê yên salên 1922-1923yan bînin bîra xwe. Alîyekê pirr girîng ê hevdîtinên Lozanê jî, biryarên li ser dahatûya Kurdan hatin girtin û tetbîqkirin. Lêbelê di pêvajoya van hevdîtinan de Kurd bi xwe tune bûn. Ji bo ku Kurd tevlî van civînan nebin û neyên temsîlkirin, çi tedbîr pêdivî bûn, hatibûn girtin.
Eger dewleta we tune be, hun nikarin ji bo xwe muzeyek jî ava bikin. Nikarin pêşî li xespkirin û talankirina nirxên kulturî jî bigrin. Cîyê gornekî we û herweha yê bav û kalê we jî nabe.
Bîrewerîya (hişyarîya) dîrokî û bîrewerîya civakî
Lêbelê beşeke gîrîng ê Kurdan, vê rewşê û van têkîlîyan tênagîjîn. Em nekarin bibêjin ku bîrewerîya dîrokî û bîrewerîya civakî ya Kurdan di derbareyê têgehîştina dabeşbûn, parçebûn û parvebûnê de pêş ketîye. Ji ber ku bîrewerîyeke dîrokî û civakî ya bi hêz peyda nebûye, hîn jî di navbera Kurdan de birakujî heye.
Di havîna sala 1978an de li Hekarîyê, li çiyayên Şemzînan pevçûn û şerê pêşmergeyan, pirr bi aşkerayî dide nîşandan ku di Kurdan de bîrewerîya dîrokî û civakî geşnebûye.
Li herêma Kurdistanê hilbijartinên giştî di 30ê Eylûla 2018an de pêk hatin. Hikumeta Kurdistanê, bû çend mang e ku ji bo damezirandina hikumetê hevdîtinan pêk dihêne, peymanan çêdike, lêbelê hetanî rojên nivîsandina vê nivîsê jî (Di dawîya Hezîran 2019an de), hikumet nehatîye damezirandin. Peymanên pêkhatî jî, bi hêsanî dikarin di nav saetekê de hilweşînin, em jî wan peymanan wek metnên ku karibin bêne îhlalkirin dixwînin.
Ji salên 1960an vir ve şer berdewam dike û bedêlên giran hatine dayin, lêbelê vê yekê nekarîye bi Kurdan re hestên neteweyî, hestên Kurdistanî peyda bike, nekarîye hestên yekîtîyê pêş bixe, herweha ev bedêlên pirr giran, nekarîye kultura lihevkirinê peyda bike, ev rewşeke pirr balkêş e. Bi tevî ku dewra berîya salên 1960î yên vê têkoşînê jî hebû. Em dikarin bibêjin 200 sal in ku ev têkoşîn berdewam dike. Cîyên ku ji Kurdistanê hatine veqetandin, li van deran zilm û zordarîya li ser Kurdan hîn zêdetir dibe. Li ber çavên hêzên ewlekarî, artêş û polîsan erd û dexlê Kurdan têne şewitandin. Bi terora dewletê gundên Kurdan têne valakirin û li şûna wan Erebên hawirde têne bicîkirin. Erebîzekirina herêmên Kurdan, bi awayekî xurt û berfireh tête domandin. Rêvebirîya Herêma Kurdistanê jî nedikare li hemberê vê pêvajoyê tiştekî bike. Nêzîkê neh mehan e, ku Hikumet jî nehatîye damezirandin. Vana hemû, bi kêmbûna hestên neteweyî re pirr têkildarin. Berjewendîyên rêxistinî, bi berdewamî di pêşîya perjewendîyên giştî yên Kurdistanê de têne girtin.
Jenosîda li Helebçeyê, Abdurehman Qasemlo û Vedat Aydin
Di salên 1980yî de li Başûrê Kurdistanê Kurd rûbirûyê jenosîdê bûn, di 16ê Adara 1988an de pêkhatina bûyera Helbçê, zîrweya jenosîdê bû.
Di 13ê Temûza 1989an de, serokê PDK-Î Abdurehman Qasemlo û hevalên wî Fadil Resûl û Abdulah Qaderî Azar, li Vîyanayê ji alîyê ajanên Îranê ve hatin qetilkirin. Kesên navbihûrî, berpirsyarên PDK-Î bûn li Awropayê.
Di 5ê Temûza 1991an de Vedat Aydin hate qetilkirin. Em dikarin bibêjin ku di bakurê Kurdistanê de “Cinayetên Faîl Meçhûl”, bi qetilkirina Vedat Aydin dest pê kir.
Piştî qetilkirina Abdurehman Qasemlo, di sala 1992yan de, serokê nûyê PDK-Î Dr. Sadiq Şerefkendî û hevalên wî Fetah Abdolî, Homayoun Ardalan û Nûrî Dehkurdî jî li Berlînê, ji alîyê ajanên Îranê ve hatin qetilkirin.
Di dawîya salên 1992yan de li başûrê Kurdistanê, di navbera pêşmergeyên PDK û YNK û gerîlayên PKKê de pevçûnên demdirêj çêbûn. Divê em vana wek birakujîyê bi nav bikin.
Di salên 1996-1998an de, di navbera pêşmergeyên PDK û YNKyê de pêvçûn çêbûn. Ev jî birakujî bû. Di van hemû pevçûnan de bi hezaran kuştî çêbûn.
Evan hemû pêvajo û rûdanan nekarî di nav Kurdan de yekîtîyê pêk bihêne. Di nav Kurdan de geşnebûna hestên yekbûnê, peydanebûna kultura lihevkirinê, babetên pirr girîng in, divê li ser van babetan bête rawestandin. Di Qerargaha Ewlekarî ya Navendî ya Silêmanî de, tiştên ku hatine jîyandin nekarîye hestên yekbûnê di navbera Kurdan de peyda bike. Divê li ser vê jî bête rawestandin….
Di van bîst salên dawî de, ji alîyê PKK/KCKê ve pêşxistina dijberîya Barzanî û ala Kurdistanê jî, pêvajoyeke balkêş e û divê li ser wê jî bête rawestandin. Pêşketina têkilîyên çepgirên Tirk û PKKê, vê pêvajoyê bêtir gurr kirîye. Bûyerên wekî 49an, 23yan, DDKO, Kurdên 1978an, PKKê bi tevgera Mele Mistefa Barzanî û Partîya Demokrata Kurdistanê ve girêdayî nirixandin pirr girîng e.
Ev hemû nakokî, pevçûn û pêvajoyên neyînî yên ku hatine peydakirin û dixwazin bidin domandin, tenê bi kêrê dijminên Kurdan tên, xizmeta berjewendiyên wan dikin, ji Kurd û Kurdistanê re tu feydeya wan nîne û herweha em dizanin ku bêtir jî Kurdan mexdûr dike.
***
Di vê nivîsê de, dixwazim ji hîn nêzîk ve bêtir li ser qetilkirina serokê PDK-Îyê rawestim.
Abdurehman Qasemlo, di 13ê Temûza 1989an de, li Vîyanayê, di malekê de, di xanîyê şuqeyekê de ji alîyê ajanên hikumet û dewleta Îranê ve hate qetilkirin ku ew ji bo muzakereyê hatibûn. Qetlîam, çend deqîqe piştî destpêkirina hevdîtinan çêbû.
Kujerên Abdurehman Qesimlo û hevalên wî, di nav demeke pirr kurt de terka wî xanî û şuqeyê kirin. Dema ku terka şuqeyê kirin, rastê tu astengî û şopgerîyê nehatin. Polîsên Viyanayê, hîç hewldanek nedan ji bo derdestkirina van qatilan. Kujer di nav demeke pirr kurt de ji Viyanayê û Awustiryayê derketin, gihîştin Îranê. Li Îranê, ji alîyê dewlet û hikumet û çapemenîyê ve wekî qehremanan hatin pêşwazîkirin. Dema ku van kujeran ji Viyanayê derketin û ji Awusturyayê derketin, rastê (tûşê) tu astengî û şopandinê nehatin.
Polîsên Vîyanayê, hîç hewldanek ji bo derdestkirina qatilan neda, dozgerê Vîyanayê jî li ser vê qetlîamê mehkemeyek cezayê saznekirin. Ji bo ku li ser vê qetlîamê lêpirsîn bête kirin, doza cezayê bête kirin û kujerên wê bêne mehkemekirin, ji layê Kurdan ve gelek hewldan (têkoşan) hatin kirin. Digel van hemû hewldan û daxwaz û zixtan, dozgerê Viyanayê, doza cezayê ji mehkemê nekir.
Hêlena Krulich a hevjîna Dr. Qasimlo, ji bo ku di sazkirina mehkemeya cezayê de bibin alîkar, bi Serokomarên Fransa, Almanya, Îtaliya, Swed û yd. re û herweha bi Serokê Amerîka û Serokwezîrê Brîtanyayê re hevdîtin kirin, daxwaza piştgirîyê ji wan kirin. Bi tevî van hewldanan, li ser vê bûyerê li Viyanayê mehkemeya cezayê nehat sazkirin. Sebebê sereke yê saznekirina mehkemeya cezayê, têkilîyên ticarî û dîplomatîk ên Awustirya û Îranê bûn. Awustiryayê weha fikir dikir ku di derbarê vê qetlîamê de derdestkirin û hepiskirin çêbe, mehkemeya cezayê bête sazkirin, dê bi Îranê re pêwendîyên wan ên ticarî û dîplomatîk têkbiçin. Azadî û heqê Kurdan, neheqîya li hemberê Kurd û Kurdistanê, qet ji wê re ne xem bû. Jenosîda li ser Kurdan jî, nedikarî dewletên demokratîk ên rojavayî bixe nav hereketê.
Evana hemû, nîşanê vê yekê ne. Salên 1920an, di dema Cemîyeta Milletan de, li Rojhelata Navîn û li Rojhelata Nêzîk statuqoyek hatiye damezirandin. Di vê statuqoyê de statuyekê Kurd û Kurdistanê nîne. Kurd û Kurdistan hatine dabeşkirin, parçekirin û parvekirin. Li ser Kurdan di her yek parçeyê de polîtîkayên wesa têne tetbîqkirin ku dixwazin navê kurd, zimanê kurdî, kultur û dîroka wan ji rûyê erdê bête hilanîn. Operasyonên ku li jorê hatin behskirin, weha nîşan didin ku neheqî hîn jî berdewam dike.
Di vê çarçoveyê de, referanduma 25ê Eylûla 2017an, bi beşdarîya ji %72 û êrêkirina ji %93yan pêk hat, digel vê, divê darbeya 16ê Oktobira 2017an jî neye jibîrkirin. Herweha divê helwesta antî-Kurd a hêzên navneteweyî û dewletên cînarên Kurdistanê jî neyê jibîrkirin, bîrpêbirin û têgihîştina vê helwestê pirr girîng e.
Gelek aşkere ye ku ev polîtîkayên ku li hemberê Kurd û Kurdistanê têne meşandin, neheqîyeke pirr gewre ye. Vê polîtîkayê encameke wisa derxistîye meydanê; her wekî parçebûna îskeleta (kakûta) mirovekî ye û belavbûna mejîyê wî/wê ye.
Qetilkirina Abdurehman Qasimlo û hevalên wî, di roja 13ê Temûza 1989an de pêk hatibû. Roja 16ê Adara 1988an jî li Helebçeyê jenosîda Kurdan pêk hatibû. Piştî qetilkirina A. Qasimlo, roja 17ê Eylûla 1992yan, li kafeyekê bajarê Berlînê, serokê wê demê yê PDK-Îyê Dr. Sadiq Şerefkendî û hevalên wî jî ji layê ajanên hikûmet û dewleta Îranê ve hatin qetilkirin. Vana hemû didin nîşandan ku hîn jî neheqîya li hemberê Kurd û Kurdistanê berdewam dike. Helwesta demokrasîyên rojavayî, hîn jî di xêza van neheqîyan û domandina vê pêvajoyê de ye. …. Hîn jî berdewambûna neheqîyên li ser Kurd û Kurdistanê, helbet divê tiştekî bîne bîra Kurdan, Kurdan bide fikirandin. Bi tevî van hemû qetlîaman, ger ku hîn jî di navbera Kurdan de birakujî çêbe, ev, zeafîyeteke pirr gewre ya Kurdan nîşan dide. Hêzên dijraberên Kurdan, ji vê zeafîyeta Kurdan îstifade dikin, dixwazin Kurdan ji bo berjewendîyên xwe yên aborî û sîyasî bi rê ve bibin û bi kar bînin. Pêşîlêgirtina birakujîyê girîng e. Çawa ku pêşîlêgirtina birakujiyê girîng e, divê pêşî li tehrîqên pêvajoya rêxweşkirina vê birakujîyê jî bête girtin û astengkirin.
***
Gelo ev rewşa neyînî û rûdan çawa têne bihûrandin? Berîya her tiştî, divê neheqî û rûdanên di derbarê Kurd/Kurdistanê de bêtin zanîn û têgihîştin. Zeafîyet û lawazî bêtin tewawkirin. Ew ên ku neheqî û pêvajoya dabeşbûn, parçebûn û parvebûnê têbigihîjin, zeafîyet û lawazîyên xwe jî tewaw (telafî) bikin, wê demê dê teawiz nedin dijminên xwe û pêdivîya teawizdayina hevûdu têbigîjin. Dê bixebitin ku bi hev re tevbigerin û bibin hêzek. Kurdek teawiz bide Kurdekî din, Kurdek bi Kurdê din re li hev bike, di encama wê de Kurd mezin dibin û Kurdistan mezin dibe. Lêbelê ku Kurdek teawiz bide dijminê xwe û xençera xwe li pişta birayê xwe yê Kurd biçikîne, ev di ruhê hemû Kurdan de birîneke bêderman vedike. Di derbarê van hemû babetan de, hewldana pêşxistina bîrewerîya (hişyarîya) civakî û bîrewerîya dîrokî, xebata pêşxistina kultura lihevkirinê, di vê çarçoveyê de amedekirina bernameyên perwerdeyî pirr girîng e.
Ji bo Rêvebirîya Herêma Kurdistanê jî tiştê ku bête gotin ev e: Divê di nav demeke kurt de yekgirtina ordu (artêş) û malîyeyê çêbe, artêşeke merkezî û malîyeyek merkezê bête damezirandin. Kurdistan, bi artêşên girêdayî partîyên sîyasî û bi malîyeyên girêdayî partîyên sîyasî, nekare destkevtiyên ciddî bi dest bixe.[1]

ئەڤ بابەت ب زمانا (Kurmancî) هاتیە نڤیساندن، کلیک ل ئایکۆنا بکە ژ بو ڤەکرنا ڤی بابەتی ب ڤی زمانا کو پی هاتیە نڤیساندن!
Ev babet bi zimana (Kurmancî) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
ئەڤ بابەتە 979 جار هاتیە دیتن
ڕایا خو دەربارەی ڤی بابەی بنڤێسە!
هاشتاگ
ژێدەر
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | kovarabir.com
بابەتێن پەیوەستکری: 2
زمانێ بابەتی: Kurmancî
روژا تمام کرنێ: 10-07-2022 (2 سال)
جوڕێ دۆکومێنتێ: زمانی یەکەم
جوڕێ وەشانێ: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: ک. باکوور ت. لاتین
وەڵات - هەرێم: کوردستان
کاتەگۆریا ناڤەڕۆکێ: راپۆرت
کاتەگۆریا ناڤەڕۆکێ: یاداشت
تایبەتمەندی یێن تەکنیکی
کوالیتیا ڤی بابەتی: 99%
99%
ئەڤ بابەتە ژ لایێ: ( سارا کامەلا ) ل: 05-11-2022 هاتیە تومارکرن
ئەڤ بابەتە ژ ئالێ: ( ئاراس حسۆ ) ل : 05-11-2022 پێداچوون ژبوو هاتییە کرن و ڕەها بوویە
ناڤ و نیشانێن بابەتی
ئەڤ بابەتە ب ستانداردی کوردیپێدیا هێشتا نە دروستە و پێدڤی ب داڕشتنەکا بابەتی و زمانی هەیە!
ئەڤ بابەتە 979 جار هاتیە دیتن
کوردیپیدیا بەرفرەهترین ژێدەرێ زانیاریێن کوردییە!
کەسایەتی
شێخ عەلی
کورتەباس
بەیتا سوبێ و هێڤارێ
کورتەباس
فەتحیا مرنا خۆ هەلدەبژیریت
پەڕتووکخانە
دادگەهکرنا شێخ سعیدی بیران
شوینوار و جهێن کەڤنار
کەلها سارتکە
کەسایەتی
ئیجان یاسر ئەلیاس
وێنە و پێناس
کۆمەڵەکا دانعەمرێن ئێزدی ل لالش، ساڵا 1976
پەڕتووکخانە
هەڤپشکیا زمانێ کوردی ل گەل زمانێن کەڤن
پەڕتووکخانە
مرنا ڕەش
وێنە و پێناس
لالش ل ساڵا 1976
کەسایەتی
داود موراد خەتاری
کورتەباس
هوزانڤانێ کورد مەلا خەلیلی سێرتی و (ئایین)
کەسایەتی
سەید عەبدولواحید بەرزنجی
کەسایەتی
سارا موحسین بەرزنجی
کەسایەتی
فاتما ساڤجی
وێنە و پێناس
مستەفا بارزانی ل دەمێ پێشکێشکرنا گۆتارەکێ ل کۆیە، ساڵا 1963
کەسایەتی
محەمەد عەلی شاکر
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
کورتەباس
بەفر و ئەڤین
شوینوار و جهێن کەڤنار
شکەفتا گوندێ گوندکی ل ئاکرێ
پەڕتووکخانە
ئەڤینی د فیشەکا بی کەی سی یێ دا
کەسایەتی
نادیە موراد پسی تەها
شوینوار و جهێن کەڤنار
کەلها کوردا
کورتەباس
چیرۆک و سترانا کاڵی ب گوهار
وێنە و پێناس
نەورۆزا ساڵا 1972
کەسایەتی
عومەر مەسلەحەتی بیلوکە
وێنە و پێناس
زەلامێن کورد ل دەمێ یاریا تاولێ ل باژێڕۆکێ کۆیە، ساڵا 1963
پەڕتووکخانە
پەرکانێ و گوستیرا عەفریتی (شانۆنامە)
شوینوار و جهێن کەڤنار
پرا دەلال

روژەڤ
کەسایەتی
زارا محەمەدی
22-03-2023
کاروان م. ئاکرەیی
زارا محەمەدی
کەسایەتی
ئاشتی هەورامی
26-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
ئاشتی هەورامی
کەسایەتی
سەعید کرمزتۆپراک
26-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
سەعید کرمزتۆپراک
کەسایەتی
محەمەد حسێن - محەمەدێ فلوت
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
محەمەد حسێن - محەمەدێ فلوت
کەسایەتی
محەمەد ساڵح دیلان
28-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
محەمەد ساڵح دیلان
بابەتێ نوی
کەسایەتی
ئەرکان شەریف
29-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
محەمەد ساڵح دیلان
28-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
محەمەد حسێن - محەمەدێ فلوت
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
شوان شێخ ئەحمەد
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
زەمان حەسەن ئەحمەد
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
شیمال فەرهاد سورچی
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
سندوس عەلی عەباس
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
لانە کەمال محەمەد
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
سندوس ئیبراهیم ڕێشاوی
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
محەمەد هاودیانی
27-10-2024
کاروان م. ئاکرەیی
ئامار
بابەت
  530,176
وێنە
  110,960
پەرتوک PDF
  20,352
فایلێن پەیوەندیدار
  105,419
ڤیدیۆ
  1,578
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پول
کرمانجی
کەسایەتی 
5,876
ئەنفالکری 
5,841
شەهیدان 
2,549
پەڕتووکخانە 
1,307
وشە و دەستەواژە 
914
کورتەباس 
887
جهـ 
624
وێنە و پێناس 
410
هۆزان 
237
ئامار و راپرسیا 
161
بەلگەنامە 
67
بەلاڤوک (گوڤار، روژنامە و ...) 
38
پارت و رێکخراو 
34
شوینوار و جهێن کەڤنار 
34
نڤیسێن ئایینی 
29
موزەخانە 
19
ڤیدیۆ 
13
کارا هونەری 
11
پەند و ئیدیۆم 
9
ناڤێن کوردی 
8
كلتوور - پێکەنین 
7
رێکەوت و رووداو 
7
نەخشە 
3
هەمەجۆرە 
3
فەرهەنگ 
2
گیانلبەرێن کوردستانێ 
1
ژینگەها کوردستانێ 
1
هوز - تیرە - بنەماڵ 
1
لێنانگەها کوردی 
1
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   رێژە 
238,080
کوردیپیدیا بەرفرەهترین ژێدەرێ زانیاریێن کوردییە!
کەسایەتی
شێخ عەلی
کورتەباس
بەیتا سوبێ و هێڤارێ
کورتەباس
فەتحیا مرنا خۆ هەلدەبژیریت
پەڕتووکخانە
دادگەهکرنا شێخ سعیدی بیران
شوینوار و جهێن کەڤنار
کەلها سارتکە
کەسایەتی
ئیجان یاسر ئەلیاس
وێنە و پێناس
کۆمەڵەکا دانعەمرێن ئێزدی ل لالش، ساڵا 1976
پەڕتووکخانە
هەڤپشکیا زمانێ کوردی ل گەل زمانێن کەڤن
پەڕتووکخانە
مرنا ڕەش
وێنە و پێناس
لالش ل ساڵا 1976
کەسایەتی
داود موراد خەتاری
کورتەباس
هوزانڤانێ کورد مەلا خەلیلی سێرتی و (ئایین)
کەسایەتی
سەید عەبدولواحید بەرزنجی
کەسایەتی
سارا موحسین بەرزنجی
کەسایەتی
فاتما ساڤجی
وێنە و پێناس
مستەفا بارزانی ل دەمێ پێشکێشکرنا گۆتارەکێ ل کۆیە، ساڵا 1963
کەسایەتی
محەمەد عەلی شاکر
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
کورتەباس
بەفر و ئەڤین
شوینوار و جهێن کەڤنار
شکەفتا گوندێ گوندکی ل ئاکرێ
پەڕتووکخانە
ئەڤینی د فیشەکا بی کەی سی یێ دا
کەسایەتی
نادیە موراد پسی تەها
شوینوار و جهێن کەڤنار
کەلها کوردا
کورتەباس
چیرۆک و سترانا کاڵی ب گوهار
وێنە و پێناس
نەورۆزا ساڵا 1972
کەسایەتی
عومەر مەسلەحەتی بیلوکە
وێنە و پێناس
زەلامێن کورد ل دەمێ یاریا تاولێ ل باژێڕۆکێ کۆیە، ساڵا 1963
پەڕتووکخانە
پەرکانێ و گوستیرا عەفریتی (شانۆنامە)
شوینوار و جهێن کەڤنار
پرا دەلال

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 16
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| دروستکرنا لاپەری 2.016 چرکە!