ناڤ: خالد
ناسناڤ: مەولانا خالد، خالد بەغدادی، ضیاءالدّین، ذی الجناحین
ناڤێ بابی: ئەحمەد ئاغا
ناڤێ دایکێ: فاتما
ڕۆژا ژ دایکبوونێ: 7ێ حەزەیرانا 1779
ڕۆژا مرنێ: 8ێ تەمووزا 1827
جهێ ژ دایکبوونێ: قەرەداغ، #سلێمانی#
جهێ مرنێ: شام
$ژیاننامە$
مەلا شێخ خالدێ شارەزووری ناسکری ب مەولانا خالد یان خالید بەغدادی (ژدایکبوویێ 7ێ حەزەیرانا 1779 – کۆچکریێ 8ێ تەمووزا 1827) کو نازناڤێن «ضیاءالدّین» و «ذی الجناحین» ژی هەبووینە، زانایەک ئایینی و سۆفییەکێ بناڤودەنگێ کورد بوو. وی ل وەڵاتێ هیندستانێ و لدەف شا «عەبدوڵڵا دیهلەوی» فێری تەریقەتا نەقشبەندی دبیت و ڤەدگەریتە کوردستان و عیراقێ و وی تەریقەتی بەربڵاڤ دکەت و ڕێبازا خالدی دادمەزرینیت. ژ بۆ یادا 182 ساڵیا مەولانا خالد، ل 27ێ نیسانا 2009ێ دیدارەک جیهانی ل سلێمانیێ هاتە بڕێڤەبرن. مەولانا خالد ب زمانێن فارسی و کوردی هەلبەست و پەخشان نڤێسینە و بەرهەمێن بنرخ ل دیڤ خوە ب جە هێلانە.
مەولانا خالد کوڕێ ئەحمەد ئاغایێ کوڕێ حوسێنی یە و سەر ب هۆزا جافێن میکالییە. ناڤێ دەیکا وی فاتمەیە و ژ سەیدێن پیر خدرییە. ل ساڵا 1193ێ کۆچیدا ل باژارۆکێ قەرەداغێ ژدایکبوویە و خوەندنا خوە یا بنەڕەتی هەر ڤێرێ خوەندییە. ل ژیێ گەنجیتیێ دا ژ بۆ فەقێیاتیێ چوویە باژارێ سلێمانیێ و ژ لایێ شێخ محەممەد قەسیمێ سنەیی ئیجازە وەرگرتییە. دەمێ کو سەید عەبدولکەریمێ بەرزنجی مامۆستایێ وی ل ساڵا 1213ێ کۆچا داوی دکەت، مەولانا ب فەرمانا عەبدولڕەحمان پاشایێ بابان جهێ وی دگریت و دهێتە دامەزراندن و دەست ب وانە گۆنتێ دکەت. مەولانا ل پاش وی قویناغێ ناڤودەنگەک زێدە بدەست دئینیت.
مەولانا ل شەوڤا ئینێ، 8ێ تەمووزا 1827 (13ێ هەیڤا «ذي القعدة»ێ ساڵا 1242ێ کۆچی) ژبەر تووشبوون ب نەساخیا تاعوونێ کۆچا داوی دکەت و ل گۆڕستانا چیایێ قاسیۆن یا دیمەشقێ هاتییە ڤەشارتن و ئەڤ جه ب ناڤێ ئارامگەها سەید خالدێ کوردی دهێتە ناسکرن. هەروەها ل ساڵا 1842ێ ب فەرمانا خەلیفە سوڵتان عەبدولحەمیدێ دوویەم گۆمبەت ژ بۆ مەزارگەها وی هاتییە چیکرن.
$نموونەیەک ژ هەلبەسێن مەولانا ب زمانێ کوردی:$
یا فەردی ئەعزەم یا فەردی ئەعزەم
یا حەی ، یا قەییوم ، یا فەردی ئەعزەم
یا شنەوەندەی ناڵەی سوبحدەم
پەنای بەندیان ، بەندینخانەی غەم
یا فەرازندەی چەرخ موعەللەق
یا نیگارندەی نۆ تاق ئەزرەق
$هندەک ژ مورید و فەقێ و خەلیفەیێن مەولانای:$
• شێخ عوسمان سیراج الدینێ تەوێڵە
• مەلا عەبدوڵڵا جەلی کۆیی
• شێخ تاھرێ بامەڕنێ
• سەید تەھا نەھری
• سەید عوبەیدوڵڵا نەھری
• شێخ عەباس کەرکووکی
• شێخ ئیسماعیل شێروانی
• شێخ موحەمەد سلێمانی
• شێخ فەتاح ئاکرێ
• شێخ ئەحمەد سەردارێ سەرگەڵوویی [1]