پەرتوکخانە پەرتوکخانە
لێ گەڕیان

کوردیپیدیا بەرفرەهترین ژێدەرێ زانیاریێن کوردییە!


گەریانا دەست نیشانکری





لێ گەڕیانا هویر      کیبورد


لێ گەڕیان
لێ گەڕیانا هویر
پەرتوکخانە
ناونامە بو زاروکێن کورد
کرونولوژیا ڕویدانا
ژێدەر
پاش
کومکری
چالاکی
چەوا لێ بگەڕهم؟
بەلاڤوکێن کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
دارشتنا پولا
بابەت ب هەلکەفتێ
ڤڕێکرن
ڤڕێکرنا بابەتی
ڤرێکرنا وێنەی
ڕاپرسی
بوچوونێن هەوە
پەیوەندی
کوردیپیدیا پێدڤی ب چ زانیاریانە!
ستاندارد
رێسایێن بکار ئینانێ
کوالیتیا ڤی بابەتی
ئامراز
دەربارێ مە
ئەرشیڤ ڤانێن کوردیپێدیا
دەربارەی مە چ گوتیە؟
کوردیپیدیایێ بکە د مالپەرێ خودا
تومارکرن / ڤەمراندنا ئیمێلی
ئامارێن مێهڤانا
ئامارا بابەتا
وەرگێرێ فونتا
گهوڕینا دیرۆکان
کۆنترلکرنا ڕاست نڤیسینێ
زمان و شێوەزارێ لاپەرا
کیبورد
لینکێت پێدڤی
ئێکستێنشنا کوردیپێدیا بو گوگڵ کروم
کوکیز
زمان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هژمارا من
چوونا ژوور
دێ بمە هەڤکارێ هەوە
پەیڤا نهێنە تە ژبیر کریە!
لێ گەڕیان ڤڕێکرن ئامراز زمان هژمارا من
لێ گەڕیانا هویر
پەرتوکخانە
ناونامە بو زاروکێن کورد
کرونولوژیا ڕویدانا
ژێدەر
پاش
کومکری
چالاکی
چەوا لێ بگەڕهم؟
بەلاڤوکێن کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
دارشتنا پولا
بابەت ب هەلکەفتێ
ڤڕێکرنا بابەتی
ڤرێکرنا وێنەی
ڕاپرسی
بوچوونێن هەوە
پەیوەندی
کوردیپیدیا پێدڤی ب چ زانیاریانە!
ستاندارد
رێسایێن بکار ئینانێ
کوالیتیا ڤی بابەتی
دەربارێ مە
ئەرشیڤ ڤانێن کوردیپێدیا
دەربارەی مە چ گوتیە؟
کوردیپیدیایێ بکە د مالپەرێ خودا
تومارکرن / ڤەمراندنا ئیمێلی
ئامارێن مێهڤانا
ئامارا بابەتا
وەرگێرێ فونتا
گهوڕینا دیرۆکان
کۆنترلکرنا ڕاست نڤیسینێ
زمان و شێوەزارێ لاپەرا
کیبورد
لینکێت پێدڤی
ئێکستێنشنا کوردیپێدیا بو گوگڵ کروم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونا ژوور
دێ بمە هەڤکارێ هەوە
پەیڤا نهێنە تە ژبیر کریە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارێ مە
 بابەت ب هەلکەفتێ
 رێسایێن بکار ئینانێ
 ئەرشیڤ ڤانێن کوردیپێدیا
 بوچوونێن هەوە
 کومکری
 کرونولوژیا ڕویدانا
 چالاکی - کوردیپێدیا
 هاریکاری
بابەتێ نوی
پەڕتووکخانە
رەوشا خواندنێ ل کەمپا میردینێ 1988-1992
09-06-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
ژانێن خەریبییێ
01-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
کەسایەتی
دانا جەلال
30-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
پەڕتووکخانە
رەوشنبیرییا کوردی د ناڤبەرا شیانێن تاکی و رێکخستنا جڤاکێ دا
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
پیڤەرێن رێکخستنەڤەیا جاڤاکا هەرێما کوردستانێ
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
گەهنۆم ڤارێبوون ژ بهایان
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
بێهۆدەییا جانی
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
گۆگەمێلا، چەپا کەنیزەکێن پایتۆنان
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
کەسایەتی
عەبدوڵڵا سمایل ئەحمەد
25-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
فەیروز ئازاد
25-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
ئامار
بابەت 518,385
وێنە 105,207
پەرتوک PDF 19,477
فایلێن پەیوەندیدار 97,471
ڤیدیۆ 1,395
جهـ
تل قەسەب
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
کەسایەتی
ئەڤریم ئالاتاش
کەسایەتی
خالد بەگێ جبری
جهـ
ڕەمبوسی
Kürdistan’ın 5. parçası: Orta Anadolu Kürtleri’nin direnişi
تەڤی کوردیپێدیایێ دزانی؛ کی، کییە! کیرێ، کیڤەیە! چ، چییە!
پول: کورتەباس | زمانێ بابەتی: Türkçe
هەڤپشکی کرن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
هەلسەنگاندنا بابەتی
نایاب
گەلەك باشە
ناڤنجی
خراب نینە
خراب
بو ناڤ لیستا کومکریا
ڕایا خو دەربارەی ڤی بابەی بنڤێسە!
گهوڕنکاریێن بابەتی!
Metadata
RSS
گووگلا وێنا بو بابەتێ هەلبژارتی!
گوگل دەربارەی بابەتێ هەلبژارتی!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Kürdistan’ın 5. parçası: Orta Anadolu Kürtleri’nin direnişi

Kürdistan’ın 5. parçası: Orta Anadolu Kürtleri’nin direnişi
$Kürdistan’ın 5. parçası: Orta Anadolu Kürtleri’nin direnişi$
Orta Anadolu Kürtleri, 1950 yıllarına kadar içine kapanık kapalı bir toplum olarak yaşadı ve bu şekilde kültürünü korudu. Bundan sonraki süreçlerde devlet, MİT’ten emir alan veya onların elemanı olan imamalar Kürtlerin yaşadığı bölgeye göndererek insanları din vasıtasıyla asimile etmeye çalıştı.

Araştırmacı Yazar Şoreş Reşi, uzun yıllardır Orta Andolu Kürtleri üzerine değerli araştırmalar yapıyor. Şoreş Reşi, Orta Anadolu’da yaşayan Kürtlerin asimilasyona karşı bir direniş içinde olduğunu söylüyor. Ancak 1970’lerden sonra asimilasyonun etkin olmaya başladığına da dikkat çekiyor. Son yıllarda asimilasyona karşı örgütleme çalışmalarını kurumsallaştıran Orta Anadolu Kürtleri şimdi anadilde eğitim hakkı talebini yüsek sesle dile getiriyorlar.
Araştırmacı ve aynı zamanda Orta Anadolu Kürtlerinden olan Şoreş Reşi’ye ile Orta Anadolu Kürtlerin yaşadıkları bölgeleri, konuştukları dilleri, aşiretleri, inançları ve Kürt Özgürlük Mücadelesi ile bağlantılarını sorduk.

Orta Anadolu Kürtleri daha çok hangi kentlerde yaşar?
Kürtler, daha çok Ankara-Konya, Eskişehir-Sivas/Kayseri arasındaki bölgede yaşarlar. Elbette bunun dışındaki Anadolu coğrafyasında da Kürtler vardır ama en yoğun olan bölge Orta Anadolu’dur. Örneğin Sakarya, Çankırı, Sinop, Adana gibi yerlerde de Kürtler vardır.

Ne kadar Kürt yaşıyor bu bölgelerde?
Bölgedeki Kürtlerin nüfusunun tahminen iki milyon olduğunu düşünüyoruz. Bunların Yüzde 75 Kurmanc, %15 nin Lekî (Kurdaki) ve yüzde 10’nun da Kirmanckî konuşan olduğunu tahmin ediyoruz. Bölgede üç Kürt diyalektiği konuşulur.

Söz ettiğini Kürt diyalektlerini (lehçe) biraz daha açar mısınız? Kimler tarafından hangi diyalektler konuşulur?
Orta Anadolu’da yaşayan çeşitli Kürt diyalektleri Kurmancî, Dimilî (Kirmanckî) ve Lekî’dir (Kurdaki). En büyük kütle Kurmanclardır. Kurmancların konuştuğu ağız berfiratî (önfırat) dediğimiz ağızdır. İkinci büyük kütle de Şêxbizinlardır. Şêxbizinların esas ismi Lek veya Lerler’dir. Üçüncü büyük kütle de Kirmanckî-Dimilî (Zazaca) diyalektiği ile konuşan insalarımızdır. Bunlar da Aksaray veya Ekecik dağı çevresinde, Amed ve Mazenderan bölgesinde yaşar. Bu diyalekte ‘Hewrami, Kelhori’ diyalektiği grubuna girer.

Şêxbizinlardan söz etmişken; Kürtçe’nin en az konuşulan diyalektini konuşurlar. Bunu biraz daha açar mısınız?
Araştırma yaptığım dönemde yaşlılar Şêxbizinlar için Lek adını kullanıyordu ama bunu gençler veya yeni nesil bilmiyor. Lek adı genel olanıdır, Şêxbizin ise bir aşiret adıdır. Şêxbizin Kürtleri, fazla bilinmemekle birlikte kendi dillerini ‘Kurdaki’ olarak tanıtır ve bence en güzel isim de budur. Onun dışında bu grup genel olarak ‘Gorani’ dediğimiz lehçeye girer ki Lor diyalektiğinin bir koludur. Bu Kürtler en çok dağıtılan Kürtlerdir, hemen hemen Anadolu’nun her tarafında bulunur. ‘Lekistan’ denilen Güney Kürdistan bölgesinden dağılmışlardır. Günümüzde Gilan, Erzirom, Sinop, Sakarya, Adana, Haymana, Amed, Reqa başta olmak üzere birçok yerde yaşamaktalar.
‘Hespi-Keşan’ aşireti günümüzdeki ‘Canbeg’ aşiretidir ki Cihanbeyli ilçesine ismini vermiştir. Bunlar beslediği cins atlar ile vergilerini verdikleri için Osmanlılar bu ismi vermiştir. Bunun dışında tarihçi Heredotos, Orta Anadolu ve bütün Kürtler için ‘Ari, Artea’ sözcüklerini kullanır. Persler de bu ismi kendileri için kullanır ama yunanlılar onlar için ‘Kephen’ der ki buda bizlerin ayrı olduğunu gösterir.

Keltler, Orta Anadolu Kürtleri için ‘Arivistos’; Asurlar da ‘Ariyos’ kelimesini kullanmıştır. Bu insanlar Kafkasya ve Serhat bölgesinde yaşadığı için buraya da ‘Arran’ yurdu denilmiştir. Bugün de Arran ismi Ardahan, Aras, Ararat, Aral gibi bir sürü isim ile hala vardır.

Orta Anadolu Kürtlerinin en eski tarihi belgesi Horilerden kalmadır. Horiler bölgenin en eski halklarındandır. Xorasan ve Halep arasında yaşamışlardır. Halep’in Allalah bölgesinde çıkan taşlar üzerinde Horice bölgedeki aşiretler hakkında bilgiler vardır. Bunlar arasında en ilgi çekeni ‘Çuxreşi-Çuğreşi’ ismi ile olanıdır. Bunun Türkçesi siyah elbiseliler olarak tercüme edilebilir. İlginç olan bugünde aynı isim ile bir Kürt aşiretinin var olmasıdır. Bu aşiret gunümüzde Rusya’nın Grasnadar bölgesinde yaşıyor. Êzîdî ve Kurmanc’tır. Bunlar, içine kapanık, dışarıyla pek alakası olmayan bir aşiret ve Reşi’dirler. Böylece Reşilerin tarihi 3650 yıl kadar öncesine kadar ispatlanmış olmaktadır. Bu konuda hiçbir şüphe ve ikircillik yoktur; kesin ve katidir!

Bir diğer önemli halka da Medler döneminde görülür. Medlerin tarihi M.Ö 2000 yıllarında Gilan da başlar ve M.Ö 550 kadar devam eder. Bu dönem de Xorasan bölgesinde yaşayan halka ‘Reşan’ ismi verilir. Reşanlar silahlı ve savaşçı bir halktır. Bunlar Medlerin milis gücüdür; ittifak halindeler ve Ninovanın yıkılmasında büyük rolleri vardır. Daha sonra saltanatın Perslere geçmesi ile Kûroş (555-529) dönemindeki baskılar nedeni ile tekrar Horasan’a kaçar.

Orta Anadoludaki Kürtler aşiret ve göçebe topluluklarından oluştuğu biliniyor….
Aşiretler kapalı toplumlardır. Bunlar hem dış güçlere hem de kendi içlerinde kapalıdır. Onlar için varsa yoksa aşiretidir. Bu nedenle bu aşiret sistemi uluslaşma sürecine olumsuz bir etkide bulunmuştur. Böyle olunca hem dini yönden hem de dil ve kültür yönünde içine kapanık, gelişmelere kapalı ve ulusal bilincin gelişmesine katkı sunmayan bir gelişim yaşanmıştır. Bu İslamiyetin gelmesine kadar böyle devam etmiştir denilebilinir.

İslamın gelmesiyle neler değişti?
İslamın gelmesi bir anlamıyla Kürtlerin bel kemiğini kırmasını getirmiştir. Çünkü o zaman kadar semavi dinlere (doğal dinler) sahip olan ve toplumunu bu şekilde şekillendiren Kürtler yeni bir sistem ile karşı karşıya kaldı. Bu sistem Kürtlerin fikir ve zihni değişimine sebep oldu ki en zor olanı da budur.

Kürtler binlerce yıllık kültür birikimini değiştirmek zorunda kaldı; bu yeniden, sıfırdan başlamak anlamındadır. Toplumsal olarak büyük değişikliklere gitmek zorunda kaldı. Bu müziğe, giysilere, ahlak ve toplumun bütün hücrelerine etki yaptı. Toplum ruhsal ve dini yönden değişmek zorunda kaldı. Bunu kabul etmeyenler çeşitli bölgelere dağılarak Kürtlerin dağılmasına neden oldu. Çeşitli dinler ve mezhepler ortaya çıktı. Kısaca Kürtlerin binlerce yıllık mirası yerle bir oldu, belleri kırıldı. Tabiki bunun da ulusal bilince olumsuz etkileri saymakla bitmez… Bunu bize kanıtlayan da Hewramî lehçesi ile yazılan ağıttır ve orada açıkça denilirki:

‘Hurmuz, Kutsal ateş!
Araplar geldi, her yeri talan etti,
Kızları ve kadınlarımızı esir aldı,
Kutsal ateşi söndürdü…’

Bunun sonucu ne oldu?
İslamın Kürt topraklarına gelmesi Kürtler açısında iki şekilde sonuçlandı:

* İslamiyeti kabul etmeyen Kürtler: Yarısan (Kakai, Ehli Hak), Ezidi ve Sersor (Elewi) olarak kaldı.
* İslamiyeti kabullenmek zorunda olanlar: Şia, Sunni (Şafi, Henefi) şeklinde bölündü.

Kendi inançlarını tamamen kaybetti mi?
Hayır. Kürtler pratikte eski inançlarını kısmen de olsa hala yaşatmakatadır.

Örneklendirebilir misiniz?
Kürtler hala güneş ve ateş ile yemin eder. ‘Bu ateşin ve güneşin hakkı için!’ veya ‘Daha güneş batmadan fakire bir yardım verin!’, ‘Güneşe karşı işemek günahtır!’,’Ateşe tükürülmez!’ gibi birçok deyim eski inançlarından kalmıştır. Bütün bunlar ve iki kültür arasında bocalayan Kürtler de ulusal bilincin gelişmesinde olumsuz rol oynamıştır.

Bununla ilintili olarak Kürdistan üzerinde yaşanan hakimiyet savaşlarında Kürt aşiretleri dini esaslar üzerinden sersor ve sunni olarak ikiye bölünmüş bir kısmı Safeviler bir kısmı da Osmanlılar yanında birbirine karşı savaşarak ulusal bilinci yok etmişlerdir. Bu dönemde birçok ferman yaşama geçirilmiş, Kürtler Horasan, Rusya, Orta Anadolu ve Rojava’ya sürgün edilmişlerdir. Bu da beraberinde Kürtlerin birbirinden uzaklaşmasına, yabancılaşmasına sebep olmuştur. Bu şartlarda ulusal bilincin gelişmesi, uluslaşma süreçleri tamamıyla durur veya geriye doğru işleyerek asimilasyon başlar.

Kürtlerin bunun karşısındaki duruşu nasıl olmuştur?
Bütün bu baskılara Kürtler ancak sözlü edebiyatları ile direndi. Yaşadıkları şartlar yazılı kültüre el vermezken, sözlü edebiyat derya gibi büyüdü ve bu sayede Kürt kültürü günümüze kadar gelebildi. Bu türkü, masal, güldürmece, tarihi vakalar, deyimler gibi formatlar altında kendisini korumaya aldı.

Orta Anadolu Kürtlerin asimilasyon politikasına karşı verdiği mücadeleden biraz söz eder misiniz?

Orta Anadolu Kürtleri, 1950 yıllarına kadar içine kapanık kapalı bir toplum olarak yaşadı ve bu şekilde var olan kültürünü korudu. Bundan sonraki süreçlerde devlet, MİT’ten emir alan veya onların elemanı olan imamaları Kürtlerin yaşadığı bölgeye göndererek insanları din vasıtasıyla asimile etmeye çalıştı. Buna paralel olarak okulların zorunlu hale gelmesi ile öğretmenlerin zorla, döverek, küfrederek, hakaret ederek Kürtleri asimile etmeye başlaması süreci başladı. Yine askeriyeye alınan insanlar her türlü aşağılanma ile bu asimilasyon cenderesinden geçirildi. Asker de ‘dövülerek’, okullarda ‘cahil Kürtler’ olarak, camilerde de ‘Biz kardeşiz’ yalanları ile Kürtleri asimilasyona tabi tuttu. Bütün bunların yanında Kürtçe resmen yasaklandı.

Bunun sonuçları ne oldu?
1970 yıllara gelindiğinde Kürt gençleri artık kendi dilinden, ulusundan ve Kürtlük gururundan utanmaya başladı. Bu duygular ile kendine yabancılaşma başladı ve özellikle de okullara giden gençlerimiz kendini inkara başladı. Çoğu kendisini Türk gibi görmeye ve Türk olduğunu iddia etti.

1984’te başlayan ulusal mücadele bütün Kürtlerin tekrar uyanmasına, köklerine tekrar dönmesine ve küllerinden tekrar doğmasına yol açtı. Bu mücadelenin etkisi Anadolu’da da kendisini kısa sürede göstererek gençlerin akın akın gerilla saflarına katılmasına ve yeni umutlara yol açtı. Bunun yanında Kürt medyası ve TV’ler yayına başladı, gazeteler, dergiler ard arda yayına başlayarak bir Kürt aydınlanması-rönansı yaşandı ve bu devam ediyor.[1]
ئەڤ بابەت ب زمانا (Türkçe) هاتیە نڤیساندن، کلیک ل ئایکۆنا بکە ژ بو ڤەکرنا ڤی بابەتی ب ڤی زمانا کو پی هاتیە نڤیساندن!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
ئەڤ بابەتە 477 جار هاتیە دیتن
هاشتاگ
ژێدەر
[1] ماڵپەڕ | Türkçe | https://www.kusca.com
بابەتێن پەیوەستکری: 5
زمانێ بابەتی: Türkçe
روژا تمام کرنێ: 29-12-2017 (7 سال)
جوڕێ دۆکومێنتێ: زمانی یەکەم
جوڕێ وەشانێ: دیجیتاڵ
وەڵات - هەرێم: باکووری کوردستان
کاتەگۆریا ناڤەڕۆکێ: دیمانە
کاتەگۆریا ناڤەڕۆکێ: دوزا کورد
کاتەگۆریا ناڤەڕۆکێ: کلتوور
کاتەگۆریا ناڤەڕۆکێ: جوگرافیا
کاتەگۆریا ناڤەڕۆکێ: مێژوو
تایبەتمەندی یێن تەکنیکی
کوالیتیا ڤی بابەتی: 99%
99%
ئەڤ بابەتە ژ لایێ: ( سارا کامەلا ) ل: 06-05-2023 هاتیە تومارکرن
ئەڤ بابەتە ژ ئالێ: ( ئەمیر سراجەدین ) ل : 06-05-2023 پێداچوون ژبوو هاتییە کرن و ڕەها بوویە
ئەڤ بابەتە بو دویماهیک جار ژ لایێ: ( ئەمیر سراجەدین )ڤە: 06-05-2023 هاتیە ڕاست ڤەکرن
ناڤ و نیشانێن بابەتی
ئەڤ بابەتە ب ستانداردی کوردیپێدیا هێشتا نە دروستە و پێدڤی ب داڕشتنەکا بابەتی و زمانی هەیە!
ئەڤ بابەتە 477 جار هاتیە دیتن
فایلێن پەیوەست کری - ڤێرشن
جور ڤێرشن ناڤێ تومارکەری
فایلا وێنەیی 1.0.155 KB 06-05-2023 سارا کامەلاس.ک.
کوردیپیدیا بەرفرەهترین ژێدەرێ زانیاریێن کوردییە!
وێنە و پێناس
مستەفا بارزانی ل دەمێ پێشکێشکرنا گۆتارەکێ ل کۆیە، ساڵا 1963
وێنە و پێناس
کۆمەڵەکا دانعەمرێن ئێزدی ل لالش، ساڵا 1976
پەڕتووکخانە
ژانێن خەریبییێ
وێنە و پێناس
نەورۆزا ساڵا 1972
کەسایەتی
عەیشان مجۆ بەرکات جۆمەر
وێنە و پێناس
لالش ل ساڵا 1976
کەسایەتی
عەبدوڵا ساڵح ئاکرەیی
کورتەباس
پرچ زەرا چاڤ شین
کورتەباس
هێڤارا دێ ئێت ژبیر کرن
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
کورتەباس
صوفی و سەیدا
کەسایەتی
فادیا فێسەڵ ڕەڤۆ حسێن
کەسایەتی
سەرهات ناریمان خەمۆ
کەسایەتی
بلند محەمەد
وێنە و پێناس
زەلامێن کورد ل دەمێ یاریا تاولێ ل باژێڕۆکێ کۆیە، ساڵا 1963
شوینوار و جهێن کەڤنار
شکەفتا گوندێ گوندکی ل ئاکرێ
کورتەباس
لاندکا من هەی لایێ
شوینوار و جهێن کەڤنار
پرا دەلال
شوینوار و جهێن کەڤنار
کەلها کوردا
کەسایەتی
عەیشان هەسن دەروێش حەمۆ
کەسایەتی
فایزا دربۆ حسێن
کەسایەتی
عیسا هادی شکور فارس
پەڕتووکخانە
رەوشنبیرییا کوردی د ناڤبەرا شیانێن تاکی و رێکخستنا جڤاکێ دا
پەڕتووکخانە
پیڤەرێن رێکخستنەڤەیا جاڤاکا هەرێما کوردستانێ
شوینوار و جهێن کەڤنار
کەلها سارتکە
پەڕتووکخانە
گەهنۆم ڤارێبوون ژ بهایان
کورتەباس
مەلایێ مەشهوور
کەسایەتی
خەیری ئادەم
پەڕتووکخانە
رەوشا خواندنێ ل کەمپا میردینێ 1988-1992

روژەڤ
جهـ
تل قەسەب
01-02-2024
ڤەژەن کشتۆ
تل قەسەب
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
21-02-2024
زریان سەرچناری
سەبریا هەکاری
کەسایەتی
ئەڤریم ئالاتاش
14-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
ئەڤریم ئالاتاش
کەسایەتی
خالد بەگێ جبری
14-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
خالد بەگێ جبری
جهـ
ڕەمبوسی
24-04-2024
ڤەژەن کشتۆ
ڕەمبوسی
بابەتێ نوی
پەڕتووکخانە
رەوشا خواندنێ ل کەمپا میردینێ 1988-1992
09-06-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
ژانێن خەریبییێ
01-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
کەسایەتی
دانا جەلال
30-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
پەڕتووکخانە
رەوشنبیرییا کوردی د ناڤبەرا شیانێن تاکی و رێکخستنا جڤاکێ دا
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
پیڤەرێن رێکخستنەڤەیا جاڤاکا هەرێما کوردستانێ
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
گەهنۆم ڤارێبوون ژ بهایان
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
بێهۆدەییا جانی
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
گۆگەمێلا، چەپا کەنیزەکێن پایتۆنان
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
کەسایەتی
عەبدوڵڵا سمایل ئەحمەد
25-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
فەیروز ئازاد
25-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
ئامار
بابەت 518,385
وێنە 105,207
پەرتوک PDF 19,477
فایلێن پەیوەندیدار 97,471
ڤیدیۆ 1,395
کوردیپیدیا بەرفرەهترین ژێدەرێ زانیاریێن کوردییە!
وێنە و پێناس
مستەفا بارزانی ل دەمێ پێشکێشکرنا گۆتارەکێ ل کۆیە، ساڵا 1963
وێنە و پێناس
کۆمەڵەکا دانعەمرێن ئێزدی ل لالش، ساڵا 1976
پەڕتووکخانە
ژانێن خەریبییێ
وێنە و پێناس
نەورۆزا ساڵا 1972
کەسایەتی
عەیشان مجۆ بەرکات جۆمەر
وێنە و پێناس
لالش ل ساڵا 1976
کەسایەتی
عەبدوڵا ساڵح ئاکرەیی
کورتەباس
پرچ زەرا چاڤ شین
کورتەباس
هێڤارا دێ ئێت ژبیر کرن
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
کورتەباس
صوفی و سەیدا
کەسایەتی
فادیا فێسەڵ ڕەڤۆ حسێن
کەسایەتی
سەرهات ناریمان خەمۆ
کەسایەتی
بلند محەمەد
وێنە و پێناس
زەلامێن کورد ل دەمێ یاریا تاولێ ل باژێڕۆکێ کۆیە، ساڵا 1963
شوینوار و جهێن کەڤنار
شکەفتا گوندێ گوندکی ل ئاکرێ
کورتەباس
لاندکا من هەی لایێ
شوینوار و جهێن کەڤنار
پرا دەلال
شوینوار و جهێن کەڤنار
کەلها کوردا
کەسایەتی
عەیشان هەسن دەروێش حەمۆ
کەسایەتی
فایزا دربۆ حسێن
کەسایەتی
عیسا هادی شکور فارس
پەڕتووکخانە
رەوشنبیرییا کوردی د ناڤبەرا شیانێن تاکی و رێکخستنا جڤاکێ دا
پەڕتووکخانە
پیڤەرێن رێکخستنەڤەیا جاڤاکا هەرێما کوردستانێ
شوینوار و جهێن کەڤنار
کەلها سارتکە
پەڕتووکخانە
گەهنۆم ڤارێبوون ژ بهایان
کورتەباس
مەلایێ مەشهوور
کەسایەتی
خەیری ئادەم
پەڕتووکخانە
رەوشا خواندنێ ل کەمپا میردینێ 1988-1992
فۆڵدەر
ئەنفالکری - گرتیخانە - ئەبوغرێب ئەنفالکری - تەرمێ وی هاتییە دیتن؟ - نەخێر (حەتا دەمێ تۆمارکرنێ - چێکرنا وی بابەتی) ئەنفالکری - جوڕێ کەسی - قوربانیێ ئەنفالێ ئەنفالکری - زمان - شێوەزار - ک. باشوور ئەنفالکری - باژار و باژارۆک (ژدایکبوون) - چەمچەماڵ ئەنفالکری - قویناغێن ئەنفالێ - ئەنفالا 3 (گەرمیان) ئەنفالکری - نەتەوە - کورد ئەنفالکری - وڵات - هەرێم (ژدایکبوون) - باشوورێ کوردستانێ ئەنفالکری - وەڵات - هەرێم (کۆچا داوی) - ئێڕاق ئەنفالکری - ڕەگەز - پیاوان

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| دروستکرنا لاپەری 0.813 چرکە!