Cezîrî ji ber evîna xwe bû kaniya derd û bela
Helbestvanê mezin #Melayê Cezîrî# di rêza pêşiyê ya helbestvanên klasîk ên kurdî de tê û di wêjeya kurdî de bejneke bilin tê naskirin û bandoreke mezin li ser helbestvanên hevdemên xwe û li ser piraniya helbestvanên kurd ên piştî wî kiriye.
Ew Ehmed Mihemed Cezîrî ye û bi navê (Melayî Cezîrî) hatiye naskirin li ser bajarê Cizîrê (Cezîra botan)ya ku li ser çemê Dîcleyê ye, ku kurd jê re dibêjin (Botan) û nasnavekî wî yê din jî heye ku wî daye ji xwe re: (Nîşanî) yanî mebest ji ber ku ew bû hedefa tîrê Evîn an jî ji ber evîna xwe bû kaniya derd û bela.
Helbestvanê mezin ê kurd Cezîrî, ji bilî zimanê xwe yê kurdî li zimanên erebî û tirkî û farisî jî xwedî derketiye.
Ji ber ku ew zimanê Qur’anê ye, bi Erebî re eleqedar bû û bi zimanê Qur’anê jêhatî bû û jê re helbest çêkiribû, lê farisî zimanê wêje û nivîsandinê bû, ji ber vê yekê Cezîrî jê re bi ser ket û bi wî awayî fêrî berheman bû. helbestvanên farisî yên wekî El-Şîrazî.
Di helbestên wî de xwezaya evîna îlahî û rijandin serdest e û ji wan tiştên ku ji kurdan re li ser spinkirinê hatine gotin ya herî xweş tê dîtin.
Di helbesta xwe de ji bilî rijandinê, bi gelek mijaran ve mijûl bû û wî tîrêjên îlahî bi hikmetê re tevlihev kir.
Duh Sêşemê 06-06-2023, civîna me li navenda Yekîtiya Rewşenbîrên Rojavayê Kurdistanê (HRRK) li gel nivîskar (Diyar Bohtî) di bernameya xwe ya heftane (êvara Nîşanî yê botanê) de bi amadebûna komek ji rewşenbîran li wir bi şirovekirinê re mijûl bû ji malikên jêrîn ên helbestvanê klasîk yê Melayê Cezîrî ên hatin şirovekirin ev bûn:
Feleka etlesê sergeşte di cama me hebab e
Mewc didit qulzemê ‘işqê me li serdest e xurabe
Dil kemerbesteyê ‘işq e me xwe zunnariperest în
Mey û me’şûq e du’ayê me û seccade qibab e
Ji hicabê were der nazik û mestane bi meş tu
Te cehan zêr û zeber kir bi Xudê ev çi hîcab e
Destê Cibrîlî hilavêtî ji bejna te niqabê
Bi yeqîn Qaf e li rojê were der sîne nîqab e
Me bi işraqî sualek ji lebê xunçekuşa kir
Go bi ilhamê dizanî di suala me cewab e
Tu binê sazê bi awazê çi rengî me dixwazit
Ellah Ellah bi Xudê qet dibihê ev çi xîtab e
Xweş perîşansifet û mecme’ê sûretê hal în
Pîrê ‘işq în û ciwanteb’ û dilê ‘ehdê şebab e
Dûredest în ji xiyalan me divê yek ji Xudê ra
Xef di behsa me ji dil bêt û birit ‘eynê sewab e[1]