دەمەتەقێوە وېمانۍ چەنی ئاشنێوە سۆرانی زوانی
بەشۍ: یەکەمە
چی ڕوانە بە کتووپڕ یاوانێ بە ئاشنایەو سۆرانی و دماو ئەحواڵپەرسی بە زەردەخەنڎێو ماچۊ ئەرۍ فڵانەکەس ئی پان ھەورامیسمە چېشەن وستەنتا ڕا؟ خۊ کەس نمەیارۆ پەنەتا واچۆ سەرو چەماتاوە بروێنێ، گورج مەیدێ سەرو فەیسبووکی و هێڕشش کەردێ سەر و بە شۆڤینیسمی زوانی تاوانبارش کەردێ. ئایا ئینە پان هۆرامیسم نېیەن؟ بادینی و زازا و کەلهۆڕېما کەمێ بێنێ، ئیسە نۆبەو شمەن. منیچ بە هۆرامی جواوم داوە و پەرسام فڵانەکەس مەخسەڎت جە پانی چېشەن؟ زەردەخەنڎەکەش پڕا، دلێچەماش دا یۆرە ماچۊ: ئانەن! ئانە نموونێوەن کە تۊ چەنی منی کوردی بە کوردی قسێ نمەکەری و گەرەکتەن منیچ خەیریەت هۆرامی فێر بوو، ئېمە گردیما چ سۆرانی و چ هۆرامی و کرمانجی و زازاکی و لۆڕی و کەلهۆڕی، هەر کوردێنمێ و مشۊ بە کوردیچ (سۆرانی) چەنی یۆی قسێ کەرمۍ. گرد کوردېو ئی زوانەیە یاوۆنە و زوانی ستانداردی کوردین.
واتم وەڵینا واتەن :تا ساحیویانە گەرەکش بۍ دزی گېرۆ، دز ساحیویانەش گېرت. پا جۊرە نمەتاوی وېت پڕنیوە و پانەکەو وېت ساوی سەرەو منەرە. باوڕ کەرە کرمانجەکاو باکوری و وەرکەوتی و زازاکا و لۆڕ و لەک جە سۆرانیەکەو تۊ نمەیاوانە. تۆیچ پەی نموونەی جە زوانەکەو من نمەیاوێنە. ئی شش شێوازە و زوانە جیاوازەیچە کە تۊ نامتت بەرڎۍ، بە زوانەکەشاوە نامۍ نریاینێ. مادام تۊ پەی نموونەی جە منی ھەورامی نمەیاوێنە، ئیتر ئینە جیاوازی زوانەکەیما مرمانۆ. من زوانێو بە نامۍ زوانی کوردی کە ئی شش شێوازە یان زوانە بە ئاسانی یاواشەنە جە دنیای واقێعەنە نمەشناسوو. ئەر مەخسەڎ و تۊ جە کوردی تەنیا سۆرانین، دەی منی هۆرامی کورد نېیەنا. ئەر قەراربۊ ئېمە گردیما دلێ قەوارێوەنە بە یۆوە بژیومێ، مشیۊ مافی یەکسانما بۊ جە گرد ویەرێوەنە. بەیۆوە ژیوایچ مشۊ سەرو بنەماو واستەی ئازاڎانە (داوطلبانە) و بە ڕېککەوتەی دێمۆکراسیانە سەرو بنەماو مافی یەکسانی بۊ. خەڵکوو هەر مەحاڵێو، هەر بڕیارێوەش پەی چەنیکێ ژیوای دا، مشۊ بە بۍ ئی لا و ئۆ لا ڕېزش چەنە گیریۆ. ڕېزگېرتەی جە هەر بڕیارێو دێمۆکراتیکی ئەرکوو گرد ئانزانێوە داڎپەروەر و دێمۆکراسی وازین.
جە قەوارێوە سیاسی هامبەش و فرە زوانیچەنە هیچ زوانێو خاستەر جە زوانەکاتەری نېیەن و کەس پەیش نېیەن زوانێو سەپنۆ سەرو زوانەکاتەریرە. منیچ زوانێو سەربەوېم هەن پەی وېم و گرد مافێوەم هەن پیسەو تۆ، نە کەم، نە زیاڎ. ئېمە نمەبۊ نکوولی چی واقێعیەتەیە کەرمۍ. ئیجا باتی ئانەیە ئی جیاوازیا، بە تایبەت جیاوازی زوانی کریۆ بە کېشێو سیاسی و تاریف و مانای ناعێلمی وسیاسیەشا پەی وەشێ کریا مشۊ گېڵمێوە پەی تاریفوو عێلموو زوانشناسی و پەیلوای زانایاو ئی ویەریە. ئېمەیچ مشۊ ملکەچێ ئی عێلمیە بیمێ، قبووڵش کەرمۍ و جە دنیای واقێعیچەنە پەیڕەوش کەرمۍ.
باسەکەما فرەش خواینا و منیچ جە چننە خاڵێنە پەیم شیکەردەو کە من پان هۆرامیستنا یان ئاڎ پان سۆرانینست.
موختار کەریمی.[1]