پەرتوکخانە پەرتوکخانە
لێ گەڕیان

کوردیپیدیا بەرفرەهترین ژێدەرێ زانیاریێن کوردییە!


گەریانا دەست نیشانکری





لێ گەڕیانا هویر      کیبورد


لێ گەڕیان
لێ گەڕیانا هویر
پەرتوکخانە
ناونامە بو زاروکێن کورد
کرونولوژیا ڕویدانا
ژێدەر
پاش
کومکری
چالاکی
چەوا لێ بگەڕهم؟
بەلاڤوکێن کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
دارشتنا پولا
بابەت ب هەلکەفتێ
ڤڕێکرن
ڤڕێکرنا بابەتی
ڤرێکرنا وێنەی
ڕاپرسی
بوچوونێن هەوە
پەیوەندی
کوردیپیدیا پێدڤی ب چ زانیاریانە!
ستاندارد
رێسایێن بکار ئینانێ
کوالیتیا ڤی بابەتی
ئامراز
دەربارێ مە
ئەرشیڤ ڤانێن کوردیپێدیا
دەربارەی مە چ گوتیە؟
کوردیپیدیایێ بکە د مالپەرێ خودا
تومارکرن / ڤەمراندنا ئیمێلی
ئامارێن مێهڤانا
ئامارا بابەتا
وەرگێرێ فونتا
گهوڕینا دیرۆکان
کۆنترلکرنا ڕاست نڤیسینێ
زمان و شێوەزارێ لاپەرا
کیبورد
لینکێت پێدڤی
ئێکستێنشنا کوردیپێدیا بو گوگڵ کروم
کوکیز
زمان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هژمارا من
چوونا ژوور
دێ بمە هەڤکارێ هەوە
پەیڤا نهێنە تە ژبیر کریە!
لێ گەڕیان ڤڕێکرن ئامراز زمان هژمارا من
لێ گەڕیانا هویر
پەرتوکخانە
ناونامە بو زاروکێن کورد
کرونولوژیا ڕویدانا
ژێدەر
پاش
کومکری
چالاکی
چەوا لێ بگەڕهم؟
بەلاڤوکێن کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
دارشتنا پولا
بابەت ب هەلکەفتێ
ڤڕێکرنا بابەتی
ڤرێکرنا وێنەی
ڕاپرسی
بوچوونێن هەوە
پەیوەندی
کوردیپیدیا پێدڤی ب چ زانیاریانە!
ستاندارد
رێسایێن بکار ئینانێ
کوالیتیا ڤی بابەتی
دەربارێ مە
ئەرشیڤ ڤانێن کوردیپێدیا
دەربارەی مە چ گوتیە؟
کوردیپیدیایێ بکە د مالپەرێ خودا
تومارکرن / ڤەمراندنا ئیمێلی
ئامارێن مێهڤانا
ئامارا بابەتا
وەرگێرێ فونتا
گهوڕینا دیرۆکان
کۆنترلکرنا ڕاست نڤیسینێ
زمان و شێوەزارێ لاپەرا
کیبورد
لینکێت پێدڤی
ئێکستێنشنا کوردیپێدیا بو گوگڵ کروم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونا ژوور
دێ بمە هەڤکارێ هەوە
پەیڤا نهێنە تە ژبیر کریە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارێ مە
 بابەت ب هەلکەفتێ
 رێسایێن بکار ئینانێ
 ئەرشیڤ ڤانێن کوردیپێدیا
 بوچوونێن هەوە
 کومکری
 کرونولوژیا ڕویدانا
 چالاکی - کوردیپێدیا
 هاریکاری
بابەتێ نوی
پەڕتووکخانە
ژانێن خەریبییێ
01-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
کەسایەتی
دانا جەلال
30-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
پەڕتووکخانە
رەوشنبیرییا کوردی د ناڤبەرا شیانێن تاکی و رێکخستنا جڤاکێ دا
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
پیڤەرێن رێکخستنەڤەیا جاڤاکا هەرێما کوردستانێ
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
گەهنۆم ڤارێبوون ژ بهایان
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
بێهۆدەییا جانی
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
گۆگەمێلا، چەپا کەنیزەکێن پایتۆنان
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
کەسایەتی
عەبدوڵڵا سمایل ئەحمەد
25-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
فەیروز ئازاد
25-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
جهـ
ڕەمبوسی
24-04-2024
ڤەژەن کشتۆ
ئامار
بابەت 518,329
وێنە 105,505
پەرتوک PDF 19,418
فایلێن پەیوەندیدار 97,442
ڤیدیۆ 1,395
جهـ
تل قەسەب
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
کەسایەتی
ئەڤریم ئالاتاش
کەسایەتی
خالد بەگێ جبری
جهـ
ڕەمبوسی
Dünya yeni bir savaşın eşiğinde iken, Birinci Dünya Savaşı sürecinde Kürdlerin tehcirini hatırlamak-5
کوردیپێدیا و هەڤکارێن وێ، هەردەم یارمەتیدەردبن ژبو خوەندەکارێن زانینگەهێ و خوەندنا بلند بو بدەست ئێخستنا چاڤکانیێن پێدڤی!
پول: کورتەباس | زمانێ بابەتی: Türkçe
هەڤپشکی کرن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
هەلسەنگاندنا بابەتی
نایاب
گەلەك باشە
ناڤنجی
خراب نینە
خراب
بو ناڤ لیستا کومکریا
ڕایا خو دەربارەی ڤی بابەی بنڤێسە!
گهوڕنکاریێن بابەتی!
Metadata
RSS
گووگلا وێنا بو بابەتێ هەلبژارتی!
گوگل دەربارەی بابەتێ هەلبژارتی!
کوردیی ناوەڕاست2
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Dünya yeni bir savaşın eşiğinde iken, Birinci Dünya Savaşı sürecinde Kürdle...

Dünya yeni bir savaşın eşiğinde iken, Birinci Dünya Savaşı sürecinde Kürdle...
Dünya yeni bir savaşın eşiğinde iken, Birinci Dünya Savaşı sürecinde Kürdlerin tehcirini hatırlamak-5
yazan: #Seîd Veroj#
Umumi Savaş esnasında iskâna tabi tutulup topraklarından zorla koparılan Kürdlerin; maruz kaldıkları asker baskısı, işkence, açlık, sefalet, hastalık ve onlara karşı doğal bir silah olarak kullanılan kış mevsiminin hava şartlarının yarattığı zorlu yaşam koşullarını anlatmak için, Kürd dengbêjlerin kılamlarına da konu olmuş aşağıdaki cümle aslında her şeyi anlatmaktadır. “Ev çend salên mihacirîyê, dê û bavan ewladên xwe avêtin ber dar û devîyan.” (Muhacirliğin sürdüğü yıllarda, nice ana ve babalar evlatlarını ormanlık ve çalılıklara attılar.)
Harb-i Umumi esnasında yalnızca Kürdistan’ın üç vilayetinden Batı illerine tehcir edilen (göçertilen) Kürdler: Erzurum ve çevresinden 287.474 nüfustur, 152.659’u iade olunmuştur; Van ve havalisinden (çevresinden) 202.808 nüfustur, 35.415’i sevk olunmuştur; Bitlis ve çevresinden 128.228 nüfustur, 48.070’i sevk olunmuştur.(1)
$Tasvir-i Efkâr gazetesinde yayımlanan verilere göre ise:$
$Erzurum muhacirleri:$ Resmi istatistikte Erzurum vilayetinin savaştan önceki Müslüman nüfusu 704.573 olarak gösterilmektedir. Gördükleri tazyik (baskı) üzerine sair (diğer) vilayetlere göç edenlerin miktarı 448.277’dir. 207.105 nüfus zayi olmuştur. Bugün hükümetin lütuf ve yardımını bekleyenler, memleketlerine avdet (dönme) temennisinde bulunanlar da 282.601’e ulaşmaktadır. Harpten ve iltica yüzünden Erzurum vilayeti nüfus itibarıyla %29’unu kaybetmiştir.
$Bitlis muhacirleri:$ Bitlis vilayetinin Müslüman nüfusu, harpten önce 361.615 iken, 203.131 Müslüman dahile (iç taraflara) iltica etmiş, bugün 144.647 bedbaht (bahtsız kişiler) memleketlerine dönebilmeyi beklemekte olup “108.484” kişi de iltica esnasında mahv ve helak olmuştur.
$Van muhacirleri:$ Van vilayetinden iltica edenlerden 108.000 kişi mahvolmuş, 100.000 nüfus da bugün vilayet dahilinde muvakkaten meskûn olmakta bulunmuştur. Van’ın istatistikinde savaştan önce Müslüman nüfusu ise 308.000 olarak kaydedilmiştir.
$Erzincan muhacirleri:$ Erzincan livasında zayi olan mültecilerin miktarı 5434’e ulaşmaktadır. Adı geçen livanın Müslüman nüfusu 148.672 kişi olmasına nazaran 79.238 kişi iltica etmiş ve bugün de 15.000 Müslüman memleketine iade edilmesini beklemektedir.
$Trabzon muhacirleri:$ Savaştan önce 1.100.624 nüfusa sahip olan Trabzon vilayetimizden 354.142 kişi iltica etmiş, 130.999 nüfus dönmeye hazır olup 223.143 kişi de mahvolmuştur.
$Umumi yekûn:$ Mültecilerin göç ettikleri beş vilayetin savaştan önceki Müslüman nüfusu 2.623.484 kişi olmasına nazaran bunlardan 902.865 kişi salimen iç taraflara iltica eylemiş ve bugün 300.000 kadarı memleketlerine gitmiştir. Bugün 672.848 Müslüman dönmeye hazır bir halde bulunmaktadır. Genel zayiat ise 701.166 bedbahttan ibarettir. Yürekler acısı bu rakamlar karşısında dılhun (içi kan ağlamak) olmamak mümkün mü?… Şark vilayetleri halkından bulunan mültecilerin memleketine avdet eden (dönen) Müslümanların gerek iaşe gerek mesken bulamamak yüzünden fevkalade sıkıntı çektikleri ve birçoklarının da sefalet içinde mahvolup gittiği anlaşılmaktadır.(2)
İleri gazetesinin 10 Nisan 1920’de “Nerelerde ne kadar mülteci vardır?” başlığıyla yayınladığı yazıda; Muhacirler Sayım Müdürü Talat Bey’in icra ve tertip eylediği istatistike göre halihazırda vilayetler ve livalarda bulunan mültecilerin miktarı aşağıda belirtildiği şekildedir: Adana vilayetinde 7432, Ankara’da 61.397, Aydın’da 1071, Halep-Antep’te 26.740, Hüdavendigar (Bursa)’da 1295, Diyarbekir’de 35.940, Sivas’ta 64.163, Kastamonu’da 2031, Konya’da 22,824, Mamuratü’l Aziz’de (Elazığ’da) 23.538, Eskişehir sancağında 1249, Urla’da 6057, ……. (okunamadı) 999, İzmit’te 2728, Bolu’da 5270, Canik’te 116.672, Çatalca’da 134, Karesi’de 21, Kayseri’de 8.488, Maraş’ta 8687, Menteşe’de 2431, Niğde’de 7597 nüfus ki toplam olarak “402.604” muhacir ve mülteci den ibarettir.(3)
Harb-i Umumi’nin başlamasından bu ana kadar Kürdistan, müthiş bir baskı ve mezalim cehennemi olmakta her musibette de bölgesini geçti. İlk önce işte infilak eden cehennem öfkesi ve intikamı binlerce masumu mahv ve perişan etti. Ondan sonra Şarktan gelen istila ateşi ile o şehirler viraneye ve müteakiben Garptan istila eden kahır ve ceberrut ateşiyle arta kalan yerleşkeler küle döndükten sonra bilmem ne hikmet ve fikirler mebni (dayalı) bir milyon üç yüz bin mazlum nüfus, ateş ve kılıç artığını sürüle sürüle bir daha dönmemek üzere Konya ve Eskişehir ovalarına kadar sürüldü.(4)
Diyarbekir, Elazığ, Urfa ve Antep mültecilerin ilk etaptan toplandığı önemli merkezlerdi. Buralarda toplanan mülteciler İçişleri Bakan’ı Talat Paşa’nı emriyle Batı vilayetlerine yönlendiriliyordu. 18 Nisan 1332’de (1916)’da Talat Paşa’dan Başkumandan Vekili Enver Paşa’ya gönderilen şifreli telgrafta; “Vilayet-i Şarkiye’den gelen Kürd mültecilerin “Kürd ve Araplarla meskûn bulunan mahallerde iskânı muvafık görülmediği” için bunların “harb mıntıkasından Anadolu içlerine sevkleri ve müteferrikan iskânlarının “gerekli yerler”e tebliğ edildiğini belirtir. Lider ve şeyhlerinin kafilelerden koparılarak kasabalarda ve geri kalanın da köylerde iskân edileceklerine dair bir talimatname tanzim edildiğinden bahseder.” “Kürd mültecilerin bilaherede memleketlerine iade edilmeyeceklerinden muhacirîn gibi emval-i metrukeden hane ve arazi” verilmesini ve gerekli giderlerin muhacirîn tahsisatından karşılanmasını istiyordu.(5)
Umumi Savaş sürecinde topraklarından koparılıp muhacir edilen Kürdler, sürgün bulundukları şehir ve bağlı birimlerde o derece kötü muameleye tabi tutulmuşlar ki açlık, sefalet ve soğuktan ölenlerin sayısı ikinci bir harp zaiyatı kadar olabileceği belirtilmektedir. “Ankara ovalarına kadar hicret ettirilen binlerce Kürd mu­hacirinin memleketlerine iadesi hakkında vukubulan sayısız müracaatlarımıza rağmen şu ana kadar en ufak bir gayret bile sarf olunmamıştır. Göç halinde bulunan vatandaşlarımızdan her gün almakta olduğumuz mektuplarda maruz kaldıkları se­falet ve açlıktan şikâyet olunuyor. Bu yüzden çok kimselerin terki hayat ettikleri (öldükleri) bildirilmektedir…
Kış mevsimi gelmeden önce muhacirlerimiz memleketle­rine geri dönmeyecek olurlarsa emin olunuz ki sefalet, açlık ve soğuktan hiçbir fert kalmayacaktır. Bu kadar insanın bir hamlede zayi olması ise, ikinci bir harp zayiatı listesi kadar elim ve feci olacaktır.”(6)
I. Dünya Savaşı sürecinde ihtiyat zabiti sıfatıyla Irak, cenub-i Kürdistan ve Kafkasya gibi çeşitli cephelerde görev yapmış olan Celadet Bedirhan, Serbestî gazetesinde “Kürdler ve İttihat Siyaseti” başlığıyla yayımladığı makalesinde yazılanların, İttihatçıların Kürdlere dair gerçek siyasetini yansıttığını söyler. Benim gibi adı geçen bölgelerde bulunanların tümü bunu yakinen bilirler. Lüzum hasıl olduğu taktirde, bu mesele hakkında propagandasız ve sabit belgeler ibraz etmeye ve tanınmış şahitler ile ikamesine muktediriz.
“İstanbul’da ve Osmanlı memleketinin sair noktalarında Kürdlerin imhası hakkında dolaşan şayiaların maddi ve korkunç eserlerini ağlayarak ve inleyerek gördüm.
Mazlum ve fedakâr bir millet hakkında reva görülen bu cinayetler, ittihat hükümetinin şahsi eserleri arasında en büyük şaheserini teşkil ediyordu.
Hatta facianın kudretli ve azametli aktörlerinden olan bir vali, icraatı müteakip İstanbul’a geri döndüğünde, felaketin sebebi olduğu binlerce Kürd muhaciri kızgın ve hummalı Musul çöllerinde terk-i hayat ederken, resmi bir dairenin mutlu koltuğuna yaslanmış olarak anlatıyordu:
(Ermeniler gibi devlet haini olan Kürdlere öyle bir tırpan attık ki ….)
Celadet Bedirhan bahsedilen makalesinin devamında, Kürdlerin tehciriyle ilgili şahit olduğu olaylar ve tehcirin asıl amacına dair şöyle bir değerlendirmede bulunur. Kürdlerin geçmiş hükümet zamanında maruz kaldıkları mezalim ve facialar, şimdiki hükümetin bu mazlum millete karşı olan kayıtsızlığı ve ihmali hakkında, memuriyet mahallinden izinsiz İstanbul’a gelen bir mülkiye memurunun beyanına atfen bazı notları kaydediyoruz:
Geçmiş hükümetin, imhasına karar verdiği Kürd milletinden bir kısmını öldürerek diğer bir kısmını da açlık ve sefaletten öldürdükten sonra, birkaç yüz bin Kürdü de Ankara, Konya ve civar vilayetlere taksim eylemiştir. Köy köy taksim olunan bu muhacirler hakkında Dahiliye Nezareti’nin [İçişleri Bakanlığı’nın] gizli olarak vukubulan [gönderilen] bir genelgesinde, mevcut esaslı noktalar şunlardır:
1- Kürd muhacirleri memleketlerine iade edilmeyecektir.
2- Kürdlerin iskanı için memuriyetinizin sorumluluk dahilinde ne gibi uygun arazi ve köyler vardır?
3- Adı geçen muhacirlerin hariçle ilişkisi yasaktır.
4- Kürd muhacirlerinin taksimi meselesinde nazarı dikkate alınacak en esaslı nokta, aynı yere yerleşeceklerin on haneden fazlasına imkân vermemektedir…
Bu gizli tamimin [genelgenin], muhacirlerin memleketlerine geri dönmeleri hakkındaki fıkrasıyla, on haneden fazla olarak bir araya gelmelerine imkân verilmemesine dair olan nokta, senelerden beri tarihte yaşamış olan bir milleti baskıyla, zulümle fakat cahil bir darbeyle ortadan kaldırmak gayesine yönelik değil de nedir?”(7)

(1) İleri gazetesi, No: 805, 10 Nisan 1920, s. 2.
(2) Tasvir-i Efkâr, No: 2722, Pazar, 11 Mayıs 1919, S. 2
(3) İleri gazetesi, No: 805, 10 Nisan 1920, s. 2.
(4) Mîzayê Cizîrî, Birinci Dünya Savaşı ve Kürd Muhacirleri, Kurdistan, Sayı: 14, 23 Eylül 1335 ((1919)
(5) Fuat Dündar, İttihat ve Terakki’nin Müslümanları İskân Politikası (1913-1918), İletişim Yayınları, 7. Basım, 2018, İstanbul. s. 142
(6) Cizreli Taceddin Taqî, Kürd Mektubu, Serbestî, no: 487, 2 Mayıs 1919
(7) Celadet Âlî Bedirhan, Kürdler ve İttihat Siyaseti, Serbestî, no: 209, 22 Şubat 1919
[1]
ئەڤ بابەت ب زمانا (Türkçe) هاتیە نڤیساندن، کلیک ل ئایکۆنا بکە ژ بو ڤەکرنا ڤی بابەتی ب ڤی زمانا کو پی هاتیە نڤیساندن!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
ئەڤ بابەتە 76 جار هاتیە دیتن
هاشتاگ
ژێدەر
[1] ماڵپەڕ | Türkçe | https://kovarabir.com/ 26-03-2024
بابەتێن پەیوەستکری: 7
زمانێ بابەتی: Türkçe
روژا تمام کرنێ: 26-03-2024 (0 سال)
جوڕێ دۆکومێنتێ: زمانی یەکەم
جوڕێ وەشانێ: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: تورکی
وەڵات - هەرێم: کوردستان
وەڵات - هەرێم: تورکیا
کاتەگۆریا ناڤەڕۆکێ: دوزا کورد
کاتەگۆریا ناڤەڕۆکێ: مێژوو
تایبەتمەندی یێن تەکنیکی
کوالیتیا ڤی بابەتی: 99%
99%
ئەڤ بابەتە ژ لایێ: ( ڕاپەر عوسمان عوزێری ) ل: 26-03-2024 هاتیە تومارکرن
ئەڤ بابەتە ژ ئالێ: ( سارا کامەلا ) ل : 26-03-2024 پێداچوون ژبوو هاتییە کرن و ڕەها بوویە
ئەڤ بابەتە بو دویماهیک جار ژ لایێ: ( سارا کامەلا )ڤە: 26-03-2024 هاتیە ڕاست ڤەکرن
ناڤ و نیشانێن بابەتی
ئەڤ بابەتە ب ستانداردی کوردیپێدیا هێشتا نە دروستە و پێدڤی ب داڕشتنەکا بابەتی و زمانی هەیە!
ئەڤ بابەتە 76 جار هاتیە دیتن
فایلێن پەیوەست کری - ڤێرشن
جور ڤێرشن ناڤێ تومارکەری
فایلا وێنەیی 1.0.1103 KB 26-03-2024 ڕاپەر عوسمان عوزێریڕ.ع.ع.
کوردیپیدیا بەرفرەهترین ژێدەرێ زانیاریێن کوردییە!
وێنە و پێناس
مستەفا بارزانی ل دەمێ پێشکێشکرنا گۆتارەکێ ل کۆیە، ساڵا 1963
کەسایەتی
بلند محەمەد
کەسایەتی
عەبدوڵا ساڵح ئاکرەیی
شوینوار و جهێن کەڤنار
کەلها کوردا
کەسایەتی
عیسا هادی شکور فارس
پەڕتووکخانە
بێهۆدەییا جانی
کورتەباس
داکو وندا نەبن
کەسایەتی
فادیا فێسەڵ ڕەڤۆ حسێن
وێنە و پێناس
کۆمەڵەکا دانعەمرێن ئێزدی ل لالش، ساڵا 1976
شوینوار و جهێن کەڤنار
کەلها سارتکە
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
کەسایەتی
عەیشان مجۆ بەرکات جۆمەر
کەسایەتی
عەیشان هەسن دەروێش حەمۆ
پەڕتووکخانە
پیڤەرێن رێکخستنەڤەیا جاڤاکا هەرێما کوردستانێ
وێنە و پێناس
نەورۆزا ساڵا 1972
کورتەباس
صوفی و سەیدا
شوینوار و جهێن کەڤنار
پرا دەلال
پەڕتووکخانە
ژانێن خەریبییێ
کورتەباس
(دوو پەیڤ و ئێک ڕامان) جارەکا دی
کەسایەتی
فایزا دربۆ حسێن
کورتەباس
گونەهبار
وێنە و پێناس
زەلامێن کورد ل دەمێ یاریا تاولێ ل باژێڕۆکێ کۆیە، ساڵا 1963
کەسایەتی
خەیری ئادەم
کورتەباس
بۆ پاراستنا زمانێ کوردی
پەڕتووکخانە
گەهنۆم ڤارێبوون ژ بهایان
کەسایەتی
سەرهات ناریمان خەمۆ
وێنە و پێناس
لالش ل ساڵا 1976
پەڕتووکخانە
رەوشنبیرییا کوردی د ناڤبەرا شیانێن تاکی و رێکخستنا جڤاکێ دا
شوینوار و جهێن کەڤنار
شکەفتا گوندێ گوندکی ل ئاکرێ

روژەڤ
جهـ
تل قەسەب
01-02-2024
ڤەژەن کشتۆ
تل قەسەب
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
21-02-2024
زریان سەرچناری
سەبریا هەکاری
کەسایەتی
ئەڤریم ئالاتاش
14-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
ئەڤریم ئالاتاش
کەسایەتی
خالد بەگێ جبری
14-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
خالد بەگێ جبری
جهـ
ڕەمبوسی
24-04-2024
ڤەژەن کشتۆ
ڕەمبوسی
بابەتێ نوی
پەڕتووکخانە
ژانێن خەریبییێ
01-05-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
کەسایەتی
دانا جەلال
30-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
پەڕتووکخانە
رەوشنبیرییا کوردی د ناڤبەرا شیانێن تاکی و رێکخستنا جڤاکێ دا
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
پیڤەرێن رێکخستنەڤەیا جاڤاکا هەرێما کوردستانێ
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
گەهنۆم ڤارێبوون ژ بهایان
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
بێهۆدەییا جانی
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەڕتووکخانە
گۆگەمێلا، چەپا کەنیزەکێن پایتۆنان
25-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
کەسایەتی
عەبدوڵڵا سمایل ئەحمەد
25-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
فەیروز ئازاد
25-04-2024
کاروان م. ئاکرەیی
جهـ
ڕەمبوسی
24-04-2024
ڤەژەن کشتۆ
ئامار
بابەت 518,329
وێنە 105,505
پەرتوک PDF 19,418
فایلێن پەیوەندیدار 97,442
ڤیدیۆ 1,395
کوردیپیدیا بەرفرەهترین ژێدەرێ زانیاریێن کوردییە!
وێنە و پێناس
مستەفا بارزانی ل دەمێ پێشکێشکرنا گۆتارەکێ ل کۆیە، ساڵا 1963
کەسایەتی
بلند محەمەد
کەسایەتی
عەبدوڵا ساڵح ئاکرەیی
شوینوار و جهێن کەڤنار
کەلها کوردا
کەسایەتی
عیسا هادی شکور فارس
پەڕتووکخانە
بێهۆدەییا جانی
کورتەباس
داکو وندا نەبن
کەسایەتی
فادیا فێسەڵ ڕەڤۆ حسێن
وێنە و پێناس
کۆمەڵەکا دانعەمرێن ئێزدی ل لالش، ساڵا 1976
شوینوار و جهێن کەڤنار
کەلها سارتکە
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
کەسایەتی
عەیشان مجۆ بەرکات جۆمەر
کەسایەتی
عەیشان هەسن دەروێش حەمۆ
پەڕتووکخانە
پیڤەرێن رێکخستنەڤەیا جاڤاکا هەرێما کوردستانێ
وێنە و پێناس
نەورۆزا ساڵا 1972
کورتەباس
صوفی و سەیدا
شوینوار و جهێن کەڤنار
پرا دەلال
پەڕتووکخانە
ژانێن خەریبییێ
کورتەباس
(دوو پەیڤ و ئێک ڕامان) جارەکا دی
کەسایەتی
فایزا دربۆ حسێن
کورتەباس
گونەهبار
وێنە و پێناس
زەلامێن کورد ل دەمێ یاریا تاولێ ل باژێڕۆکێ کۆیە، ساڵا 1963
کەسایەتی
خەیری ئادەم
کورتەباس
بۆ پاراستنا زمانێ کوردی
پەڕتووکخانە
گەهنۆم ڤارێبوون ژ بهایان
کەسایەتی
سەرهات ناریمان خەمۆ
وێنە و پێناس
لالش ل ساڵا 1976
پەڕتووکخانە
رەوشنبیرییا کوردی د ناڤبەرا شیانێن تاکی و رێکخستنا جڤاکێ دا
شوینوار و جهێن کەڤنار
شکەفتا گوندێ گوندکی ل ئاکرێ
فۆڵدەر
وشە و دەستەواژە - پەیڤ - ئالیکار - سادە، ئامادە و لێکدرای وشە و دەستەواژە - وەڵات - هەرێم - باکووری کوردستان وشە و دەستەواژە - وەڵات - هەرێم - رۆژئاوای کوردستان وشە و دەستەواژە - زمان - شێوەزار - ک. باکوور کەسایەتی - جوڕێ کەسی - قوربانیێ شەڕێ دەولەتا ئیسلامی - داعش کەسایەتی - زمان - شێوەزار - ک. باکوور کەسایەتی - باژار و باژارۆک (ژدایکبوون) - شنگال کەسایەتی - جهێ ئاکنجی - کوردستان کەسایەتی - فۆڵدەر - جینۆسایدا کوردێن ئێزیدی کەسایەتی - نەتەوە - کورد

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| دروستکرنا لاپەری 1.781 چرکە!