کورد دلۍ چەرخەکا تاریخینە
بەشۍ: دوەسەڎ و شەسس و دوەمە
نویستەی: #هاوڕێ باخەوان#
ساڵەو (1916ز.):
* سەرەتاو ئی ساڵۍ، سمکۆ تەفلیسش جیائاست و گېڵاوە پەی سەڵماسی.
* ئەچی ساڵېنە، بە هۊکارو جەنگی جەهانیۆ، فرەو ناوچەکانو سەرنیشتو کوردەسانی بیۍ بە مێڎانو جەنگی ڕووس و تورکی.
* ژمارەو ئا کوردا هەکە دلۍ بەرەو کەفکاسینە بېنۍ شانبەشانو تورکی، پەنج تا دە هەزار سوارۍ بېنۍ.
* ئەچی ساڵېنە، کامیل بەگ کە زاڎەو بەدرخانییەکا بۍ، جە تەفلیس چەنی دۆک نیکۆڵای سەرو گرفتەکا کوردی واتە و واچش کەرد.
* ئەچی ساڵېنە، بەپاو ڕېککۆتەنامەو (سایکس بیکۆ)ی، کە میانو بەریتانیای گۆرەی و فەرەنسا و ڕووسیای بەسیا، کوردەسان بەشکریا.
* تاریخو (#25-03-1916#ز.) شېخ موحەمەڎ ئەمین بېیارەی، ئەشناسیا بە کاردۆخی شاعېر ئامان دنیا.
* تاریخو (#31-03-1916#ز.) فەرەنسا ویرەوەریێش دا بە ڕووسەکا جە پیترۆگراد، دلېشەنە ئامابۍ کە فەرەنسا واز جە ناوچەکانو کوردەسانو پانیشتو بەدلیس و وانی مارۊن، بەڵام دەسبەردارو ئا ناوچا نمەبۊن کە میانو موشی و بە درېژایی دیجلەی ڕوەو وەرکۆت جە ئاشیت داغۆ تاکو جزیرەو ئیبن عومەری و سنوورەکا ئێرانی و بەرزاییەکا موشی مەلۊن، هەم ڕازی نمەبۊن جیاتی ئینېشا ناوچەکانو سیواس و خارپوت و کایسەرش پەنە بڎریۊن.
* مانگەو (04) ئی ساڵېنە، ڕووسەکۍ شارو ڕەوازندوزیشان داگیر کەرد.
* دلېڕاسەو مانگەو (04) ئی ساڵېنە، هېرشو ڕووسەکا پەی سەرو ناوچەو خانەقینی کریان.
* مانگەو (04) ئی ساڵېوە تاکو کۊتاو دیسەمبەرو (1918ز.) کە جەنگی جەهانی یەکەم دلېنەبۍ، گرانیێ فرە دلۍ کوردەسانینە وەڵا بیۆ.
* مانگەو (06) ئی ساڵېنە، سمکۆ لوا پەی (خوی)، تاکو چاگە واتە و واچ چەنی یاوەرو قونسوڵو ڕووسی (گێرسانۆڤی) بکەرۊن.
* مانگەو (10) ئی ساڵېنە، ڕووسەکۍ ئێرانشان ناچار کەرد کە سمکۆی بکەران بە پارېزگارو (چاری قەڵا و سامۆی و برادۆست)، بە شەرتێ ئەمن و ئاساییشو ئا ناوچا بپارېزنۊن.[1]