Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 46
28-10-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Hayda Felah Hesen Omer
25-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Hawkar Felah Hesen Omer
25-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Haşim Xanim Ebas Xelef
25-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Niwêl Qasim Xidir
25-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nûrî Seîd Îsmaîl Elî
25-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nûrî Hemo Husên Lefo
25-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Newaf Abbas Xelef Qasim
25-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîzar Emîn Îsmaîl Elî
25-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nedo Xelef Qasim
25-10-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  530,176
Wêne
  110,960
Pirtûk PDF
  20,352
Faylên peywendîdar
  105,419
Video
  1,578
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,927
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,212
Şehîdan 
4,247
Enfalkirî 
3,604
Pirtûkxane 
2,754
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,747
Cih 
1,164
Belgename 
291
Wêne û şirove 
184
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   Hemû bi hev re 
238,080
Lêgerîna naverokê
Jiyaname
Mîna Acer
Cih
Koço
Wêne û şirove
Li bajarê Rihayê dikaneke h...
Kurtelêkolîn
Kurtedîroka zimanê kurdî
Kurtelêkolîn
Feylî
İbnul esire göre ilk islam fetihlerinden 1231 yılına kadar kürtlerin genel durumu
Kurdîpêdiya rojane dîroka Kurdistanê û Kurdan tomar dike.
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: Türkçe - Turkish
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0
İbnul esire göre ilk islam fetihlerinden 1231 yılına kadar kürtlerin genel durumu
Kurtelêkolîn

İbnul esire göre ilk islam fetihlerinden 1231 yılına kadar kürtlerin genel durumu
Kurtelêkolîn

İbnul esire göre ilk islam fetihlerinden 1231 yılına kadar kürtlerin genel durumu

Kürtlerin yaşadığı coğrafya, doğu’nun eski medeniyetlerini oluşturan halkların ortasında ve Ortadoğu’nun merkezinde bulunduğu için, Kürtlerin tarihsel süreç içerisinde Ortadoğu’nun siyasi olaylarında payları her zaman varola gelmiştir. Bu nedenle Kürtlerin eski ve yeni tarihlerinin incelenmesi Ortadoğu tarihine büyük bir katkı sunacaktır. Ancak bu tarihin araştırılması büyük zorluklar barındırmaktadır. Kürtlerin geniş coğrafyalara dağılmaları, bu coğrafyaların aşırı dağlık ve derin vadiler içermesi onları merkezi sahalardan uzak tutmuştur. Yine Kürtlerin büyük oranda “dağ göçeri” şeklinde bir yaşam sürmeleri onları yazılı kültürün parçası olmaktan uzak tutmuş ya da kendilerine ait bir yazılı kültür oluşturmalarını engellemiştir.
Kürtlerin böyle zorlu bir coğrafyaya yayılmaları hiç şüphesiz ki tarihlerinde olduğu gibi kökenlerinin araştırılmasında da zorluklar içermektedir. Kürtler nerelerde yaşamışlar ve kökenleri nereden gelmektedir? Soruları için tarihi kaynaklarda birçok rivayet aktarılmasına rağmen onları doğrudan konu edinen bir kurucu efsaneleri yoktur. Ancak bazı tarihi metinlerde Kürtlerin kökeni ve coğrafyaları hakkında fikir edinmek mümkündür. Kürtlerin köken tartışmalarında onlarla ilişkilendirilen bu efsanelerden biri Dahhak efsanesidir. Dahhak efsanesinden ilk bahseden IX. yüzyıl İslam tarihçisi Ebû Hanife Dinaverî’dir. Daha sonra efsanenin X. yüzyıl İslam coğrafyacısı Mesudî ile XI. yüzyıl Fars halk hikâyecisi Firdevsî versiyonları da bulunmaktadır. Bu müellifler Dahhak efsanesini Kürtlerle ilişkilendirmiş hatta Kürtlerin kökenine de doğrudan vurgu yapmışlardır. Bu efsanenin dışında Kürtlerin kim olduğu sorusunu ilk defa gündeme getiren ve onların kökenleri hakkında bilgi veren kişi Mesudî’dir. Mesudî Muruc ez-Zeheb adlı eserinde Kürtlerin kökeni ile ilgili birbirinden ilginç rivayetler aktarmaktadır. Mesudî’nin dışında ünlü Kürt tarihçisi Şerefhan Bitlisi’de Şerefname adlı eserinde Kürtlerin kökenine dair pek çok rivayet aktarmaktadır. [1]
Kürtlerin kökeni ile ilgili bu tür tartışmalar bulunmakla birlikte tartışmasız olan gerçek Kürtlerin İran coğrafyasında ortaya çıktıkları gerçeğidir. Ancak Kürt adından hareket edecek olursak, ilk kez bu adla Kürtler, Arap kayaklarında görülmektedir. Arap İslam ordularının Küfe ve Basra ordugâhlarının Hz Ömer döneminde (634-644) Musul’dan itibaren Dicle nehrinin doğusundaki toprakların fethi esnasında erken dönem İslam kaynakları Kürtlerden bahsetmektedir. Böylece o dönem Kürtlerin yaşadıkları coğrafyayı tanıdığımız gibi Arap kaynaklarının da ilk kez Kürtleri zikrettiği görülmektedir.[2] Bu da bize bir başlangıç teşkil etmekte olup ilk İslam fetihlerinde Kürtleri takip etmek için bu başlangıcı esas alabiliriz.

Hz Ömer döneminden itibaren İslam kaynaklarında Kürtlere dair bilgiler gittikçe artan bir şekilde görülmeye başlar. Erken dönem İslam tarih ve coğrafya kaynakları incelendiğinde Kürt kelimesinin kullanımıyla ilgili farklılıklar ortaya çıkmaktadır. Bunun bir etnisiteye mi veya göçebeliğe mi karşılık geldiği tam belli değildir. Bu kaynakların genelinde Kürt kelimesi göçebe, hayvan terbiyecisi, yağmacı ve daha çok dağlı anlamında kullanılır. Bunun dışında “Kürt” adı bir kavim veya aşirete özel ad olarakda kullanılmıştır. İslam tarih ve coğrafya eserlerinde “Kürt” isminin ne zaman özel isim ne zaman da “göçebe” olarak kullanıldığını anlamak hayli zordur.[3] X. yüzyıldan itibaren Kürtlerin gerek coğrafyaları gerekse de sosyal örgütlenme şekilleri olan aşiretleriyle bir sosyolojik varlık olarak tanınması biraz daha belirginleşmektedir. XI. yüzyıla gelindiğinde ise aşiretler şeklinde örgütlenen Kürtler içerisinde belli hanedan ailelerinin çıktığı görülmektedir. Artık XI. yüzyıldan itibaren göçebe, yarı göçebe, savaşçı, dağlı ve belli bölgelerde yaşayan Kürt olgusuyla karşılaşmaktayız. Bu dönemlerde Kürt kelimesinin kullanımıyla ilgili farklılıklar olsa da burada kesin olan durum Kürtlerin coğrafyalarıdır. Eğer Kürtlere bir anavatan aramak gerekirse ya da merkezi bir coğrafya tanımlamak gerekirse Kürtlerin ilk tarih sahnesine çıktıkları coğrafyaya bakmak gerekmektedir. Modern araştırmacıların kaynaklara dayanarak belirttiği gibi Kürtler ilk olarak kuzey batı İran’ın dağlık bölgesi (Zagros dağ silsilesi) olan Arap coğrafyacılarının el-Cibâl olarak adlandırdıkları bölgede yaşadıklarına dairdir.

Erken dönem İslam kaynaklarında söz konusu bölgede yoğunlaşan Kürt aşiretlerinin zaman zaman yönetimlerle ters düşmeleri sonucu meydana gelen çatışmalar onları farklı bölgelere göçlere zorlamıştır. Bu anlamda Hezbaniyye Kürt aşiretinin 905 yılındaki isyan harekâtları onları el-Cibal bölgesinden daha kuzeye; Azerbaycan’a göç etmelerine sebep olmuştur.[4] Bu bölgeye gelen Hezbaniyye aşiretinin bir süre sonra kolları olduğunu tahmin ettiğimiz Şeddadi ve Ravvadi Hanedanlıkları karşımıza çıkmaktadır.[5] Şeddadiler Kura ve Aras nehirleri arasında X. yüzyılın ortaları ile XII. yüzyılın sonlarına doğru büyük bir hanedanlığa dönüşerek dönemin siyasi hadiseleri içerisinde varlıklarını devam ettirmişlerdi. Ravvadiler ise, Şeddadiler ile hemen hemen aynı dönemde Merağa, Tebriz, Erran (Arran) gibi yerlerde varlıklarını sürdürmüşlerdi. X. yüzyıl özellikle de XI. yüzyıldan itibaren bazı Kürt aşiretlerinin hanedanlıklara dönüşerek bölgesel bazda da olsa siyasi birer aktör olarak ortaya çıktıkları görülmektedir. Çünkü bu dönemde Abbasi merkezi otoritesinin çökmesi sonucu Abbasi Hükümranlığı alanı içerisindeki Kürt, Arap, Deylem, Farslar olsun yerel siyasi emirlikler olarak ortaya çıkmıştır. İşte bu süreçte Kürtlerin yoğun oldukları bölgelerde de birçok Kürt İslam hanedanlıklarının ortaya çıktığı görülmektedir. Yukarıda Azerbaycan bölgesinde belirttiğimiz hanedanlıkların dışında daha batıya ve güneye indiğimizde ise diğer farklı Kürt hanedanlıklarını görmekteyiz. el-Cezire’nin yukarı Dicle havzasında Humeydiyye aşiretine mensup Mervaniler, el-Cibal bölgesinde Sermâc merkezli Hasneveyhiler, Hulvan merkezli Annâziler, Fars’ın Şebânkare bölgesinde Şebânkareliler ile karşılaşmaktayız. Bu Kürt İslam hanedanlıklar içerisinde de en dikkat çekici olanlarından biri Mervaniler hanedanlığıdır. Nitekim İbnü’l-Esir; Mervaniler ile ilgili son derece değerli bilgiler vermektedir. XI. yüzyılla birlikte Dicle boylarında Kürt aşiretleri görmeye başlıyorsak da bu dönemde Yukarı Dicle havzasında Mervani hanedanlığı dışında yoğunlaşmış bir Kürt nüfusunu delillendirecek bir veri elimizde bulunmamaktadır.
XI. yüzyılından itibaren çeşitli Kürt hanedanlıklarının Azerbaycan, el-Cibal, el-Cezire bölgelerinden tarih sahnesinde yer almaya başladıkları yüzyıl ile göçer Oğuz boylarının da batıya doğru göçe başladığı dönem aynı yüzyıl içerisindedir. Bu yüzyılda Oğuz boylarının Maveraünnehir ve Horasan’dan batıya doğru göçlerine paralel olarak Azerbaycan, el-Cibal ve hatta Van Gölü’nün güneyindeki Zozan bölgesinin sarp dağlarını aşarak el-Cezire’ye ulaşmaları sonucu bu bölgelerde bulunan Kürt aşiretleri ve hanedanlıklarıyla aralarındaki ilişkiler dikkat çekici boyutlardadır. Türk göçleri zaman zaman Kürt coğrafyalarını aşarak batıya yönelen, zaman zaman da Kürt coğrafyalarını doğrudan derinlemesine etkileyerek bu iki göçer halkın çok ciddi mücadelelere girmesine sebep olduğu görülmektedir. İbnü’l-Esir el-Kamil Fi’t-Tarih eserinde Kürt ve Oğuz ilişkileri hakkında detaylı bilgiler vermektedir. Bu ilişkiler zaman zaman çatışma zaman zaman da ittifaklar şeklinde kendini göstermiş olsa da otlak ve mera nedeniyle daha çok çatışmalar şeklinde olduğu görülmektedir. Kürt aşiret ve hanedanlıkları ile göçer Oğuz boyları arasındaki bu mücadeleler, Oğuzların kendi devletleri olan Selçuklu devletini kurmasına paralel ilk Selçuklu sultanlarının yüksek otoritesi ve merkezileşme çabaları bağlamında yerini daha çok ittifak ilişkisine bırakmıştır. İbnü’l-Esir bu ilişkiler hakkında da detaylı bilgiler vermektedir. Nitekim 1054’ten itibaren Ravvadiler ve 1055’te ise en batıdaki Mervani Kürt hanedanlığı Selçuklu otoritesini tanımışlardır. Bu tarihten itibaren Selçukluların batıya ilerlemesine paralel bazı Kürt aşiret ve guruplarının el-Cibal’den sonra yoğunlaşacakları ikinci bölge olan el-Cezire bölgesine yöneldikleri görülmektedir.
Selçukluların bu bölgelerde otoritesini kabul ettirmesinden sonra el-Cezire’nin yukarı Dicle havzasında varlığını devam ettiren Mervani Kürt hanedanlığına 1085 yılında son verdi. Mervanilerin yıkılması buradaki Kürt aşiretlerinin dağıldığı anlamına gelmemektedir. Zira bu bölgedeki Kürt aşiretleri tıpkı Araplar ve Türkmenler gibi Selçuklu ordusunun asker kaynağını oluşturuyorlardı. Daha sonraki süreçlerde yani XII. yüzyılında Selçuklu merkezi otoritesinin sarsılmasına bağlı olarak yukarı Dicle havzasında Artuklular, İnaloğulları, Dilmaçoğulları, Musul merkezli Zengiler vb. birçok Türk hanedanlıklarının ortaya çıkmasına neden olmuştu. Bu beylikler arasında da özellikle Zengiler ile Kürt aşiretleri arasında çeşitli çatışmalar olmuştur. Zengilerin Musul’un kuzey bölgelerini özellikle de Hakkâri bölgesindeki Kürt aşiretlerinin ellerindeki kaleleri almak istemesi bu çatışmalara neden olmuştur. Nitekim bu sürece ilişkin İbnü’l-Esir’in 1133-1134 yılındaki kayıtlarında ayrıntılı bilgiler bulmak mümkündür. Her ne kadar Zengiler ile bazı Kürt aşiretleri arasında mücadeleler olsa da aynı zamanda bu hanedanlığın ordusunda yoğun bir şekilde Kürt unsurlarının da istihdam edildiği görülmektedir. Mesela bu Kürt unsurlardan en önemlilerden biri Ravvadi Kürt aşireti mensubu Selahaddin Eyyubi’nin ailesidir. Selahhadin’in babası ve amcası Zengi hanedanlığının önemli kademelerinde yer aldılar. Selahaddin Eyyubi bütün eğitimini Zengilerin sarayında tamamlayarak orduda önemli mevkilere çıkmıştı. Nurettin Zengi’nin Selahattin öncülüğünde Mısır’a gönderdiği ordunun içerisinde birçok Kürt aşireti de bulunmaktaydı. Nureddin’in ölümünün ardında Selahaddin Mısır merkezli Eyyubi devletini kurdu. Eyyubi Devleti’nin içerisinde bulunan birçok Kürt aşiretini Selahaddin liderliğinde Mısır ve Suriye bölgelerinde Haçlılara karşı yürütülen mücadelede de yer aldılar. Bunun dışında XII. yüzyılda Mardin merkezli Güneydoğu Anadolu bölgesinde kurulan Tükmen beyliklerinden olan Artuklu Beyliğinin hâkimiyet alanları içerisinde de Kürt varlığına rastlanılmaktadır. XIII. yüzyılda İslam coğrafyasını istila eden Moğol istilasında Kürtler de etkilenmişlerdir.

Böylece müellifimizin kayıtları Moğol istilasının merkezi İslam topraklarına uzandığı 1231 yılında sona ermektedir. Bu dönemde Moğol istilasının Maveraünnehir, Horasan, İran, Azerbaycan, Irak hatta el-Cezire’ye kadar uzanan ilk etkilerini birinci ağızdan görmek mümkündür. Kürtlerin XI. yüzyılda Türk göçlerinin etkisiyle batıya göçmeleri ve akabinde Moğol istilası önünden kaçan son Türk göçü ile bazı Kürt aşiretlerinin de daha batıya yöneldiği tahmin edilebilir.

Kurdîpêdiya ne berpirsê naverokê vê tomarê ye, xwediyê/a tomarê berpirs e. Me bi mebesta arşîvkirinê tomar kiriye.
Ev babet bi zimana (Türkçe) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
Ev babet 1,771 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
Gotarên Girêdayî: 5
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: Türkçe
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 60%
60%
Ev babet ji aliyê: ( ڕۆژهات سەعید ) li: 19-08-2016 hatiye tomarkirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 1,771 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Cihên arkeolojîk
Temteman
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 3
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Jiyaname
Mîna Acer
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Kurtelêkolîn
Rexneyên pîskolojî li Ser Çîrokên Zarokan -beşa 2yem
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Jiyaname
Resul Geyik
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Kurtelêkolîn
Kurdekî Hezarfen Mela Mehmûdê Bazîdî
Kurtelêkolîn
Estetîka bedewiya jin
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 45
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Kurtelêkolîn
DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 44
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Narin Gûran
Kurtelêkolîn
REWŞA GİŞTÎ YA BAJARÊN BAZÎD Û TÛLAYÊ AWİREK Lİ DÎROKA WELATÊN MELA MEHMÛDÊ BAZÎDÎ Û LEV TOLSTOYÎ
Jiyaname
Erdal Kaya
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 46

Rast
Jiyaname
Mîna Acer
20-09-2024
Sara Kamela
Mîna Acer
Cih
Koço
20-09-2024
Aras Hiso
Koço
Wêne û şirove
Li bajarê Rihayê dikaneke hirî - sala 1800
21-09-2024
Aras Hiso
Li bajarê Rihayê dikaneke hirî - sala 1800
Kurtelêkolîn
Kurtedîroka zimanê kurdî
22-09-2024
Evîn Teyfûr
Kurtedîroka zimanê kurdî
Kurtelêkolîn
Feylî
13-10-2024
Sara Kamela
Feylî
Babetên nû
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 46
28-10-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Hayda Felah Hesen Omer
25-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Hawkar Felah Hesen Omer
25-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Haşim Xanim Ebas Xelef
25-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Niwêl Qasim Xidir
25-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nûrî Seîd Îsmaîl Elî
25-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nûrî Hemo Husên Lefo
25-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Newaf Abbas Xelef Qasim
25-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîzar Emîn Îsmaîl Elî
25-10-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nedo Xelef Qasim
25-10-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet
  530,176
Wêne
  110,960
Pirtûk PDF
  20,352
Faylên peywendîdar
  105,419
Video
  1,578
Ziman
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Pol, Kom
Kurmancî
Peyv & Hevok 
40,927
Pend û gotin 
24,978
Kurtelêkolîn 
5,212
Şehîdan 
4,247
Enfalkirî 
3,604
Pirtûkxane 
2,754
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,603
Jiyaname 
1,747
Cih 
1,164
Belgename 
291
Wêne û şirove 
184
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
28
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Nexşe 
3
Pêjgeha kurdî 
3
Karên hunerî 
2
Wekî din 
2
Ofîs 
1
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Hilanîna pelan
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   Hemû bi hev re 
238,080
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Cihên arkeolojîk
Temteman
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 3
Jiyaname
Nesim SÖNMEZ
Jiyaname
Mîna Acer
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Kurtelêkolîn
Rexneyên pîskolojî li Ser Çîrokên Zarokan -beşa 2yem
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Jiyaname
Resul Geyik
Wêne û şirove
Kinyazê Îbrahîm, Çerkezê Reş, Hecîyê Cindî 1985
Jiyaname
Mecîdê Silêman
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Sîsa Mecîd
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Kurtelêkolîn
Kurdekî Hezarfen Mela Mehmûdê Bazîdî
Kurtelêkolîn
Estetîka bedewiya jin
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 45
Jiyaname
Rojîn Hac Husên
Kurtelêkolîn
DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 44
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Jiyaname
Narin Gûran
Kurtelêkolîn
REWŞA GİŞTÎ YA BAJARÊN BAZÎD Û TÛLAYÊ AWİREK Lİ DÎROKA WELATÊN MELA MEHMÛDÊ BAZÎDÎ Û LEV TOLSTOYÎ
Jiyaname
Erdal Kaya
Wêne û şirove
Xwendekarên dibistanên kurdî li rojhilatê Kurdistanê, di sala 1965an de
Pirtûkxane
Têketina felsefeyê 2
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 46

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.92
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.938 çirke!