ئەنجام
عێراق بەرەوە سەد ساڵیی خۆی دەڕوات و هێشتا یەکێک لە پایەکانی
دەوڵەتەکەی دەلەرزێت کە ئەویش سەرزەمینە. لە سەرەتاکانی دامەزراندنی
دەوڵەتەوە، پرسی ویلایەتی موسڵ لەگەڵ تورکیا و، سەرئەنجام گرفتی خاک
و سنوور لەگەڵ ئێران و کوەیت و لە ئاستی ناوخۆیشیدا کێشەی بەردەوامی
خاک و ناسنامە لەگەڵ کورد، لەریزی ئەو هۆکارە گرنگانەدان کە کۆڵەکەی
خاکی دەوڵەتی عێراقیان لەراندووە.
دامەزراندن و ڕووخانی دەوڵەتی عێراق لە دوو قۆناخی مێژوویی جیاوازدا،
گۆڕانکاریی بنەڕەتیبوون لە کۆمەڵگە و لە ئەنجامی ئەوانەشدا کێشمەکێشی
سەرزەوینی ناوخۆیی - دەرەکی لەسەر کەرکووک دەرکەوتووە. دەشێ بێژین،
لە وەختی دامەزراندنی دەوڵەتی عێراق بەدواوە، بەهۆی مانەوەی لە
سنووری ویلایەتی موسڵ و دواتریش لەبەر کێشمەکێشی بەردەوامی کورد
و حکومەتەکانی بەغدا، کەرکووک سەرتۆپی کێشە خاکی و جوگرافییەکانی
عێراق بووە.
رووخانی دەوڵەتی عێراق لە ساڵی 2003، گۆڕانکارییەکی گرنگبوو کە پرسی
کەرکووکی زەق ڕ کردەوە کە تائێستاش بەبێ چارەسەری ماوەتەوە. ململانێیەکان
لەسەر ئەم ناوچەیە، لەلایەک پرسی خاکی وەک گرفتێکی پێکهاتەیی و بنیاتیی
بۆ دەوڵەتی عێراق دروستکردووە و لەلایەکی دیکەش، پرسی خاک و ناسنامەی
بۆ هەرێمی کوردستان بە زیندوویی هێشتووەتەوە. بێجگە لەوە، خۆرتبوونی
ئەکتەرە محەلییەکانی کێشەی کەرکووک، لەگەڵ نیگەرانییە ئەمنی- سیاسی
و ناسنامەییەکانی دەوڵەتانی دراوسێ و بەرژەوەندییە دژیەکە جیۆسیاسی -
جیۆئیکۆنۆمییەکان وایانکردووە، تاوەکو قەیرانی کەرکووک، لە کێشمەکێشێکی
ناوخۆییەوە ببێتەوە بە پرسێکی ناوچەیی و لەبەر ئەوەش ئاڵۆزتر بێت.
هەردوو ڕێکاری جەنگ و چارەسەری ئاشتییانەش، تائێستا نەیانتوانیوە
چارەنووسی کەرکووک بەلایەکدا بخەن. دەرچوون لە ڕێکارە یاسایی و
دەستوورییەکان و مامەڵەکردن بەگوێرەی لۆژیکی هێز و پشتبەسن بە
هاوسەنگی سیاسەتی نێودەوڵەتی و دەستوەردانی دەرەکی، پرسی کەرکووکی
ئاڵۆزتر کردووە. لە کێشمەکێشە سەرزەمینییەکانیشدا، بایەخی ئەو پارچە
زەوییەی جێیناکۆکییە، چۆنیەتی چارەسەرکردنەکەی دیاریدەکات. ئەگەر
لێرەوە بنواڕین، دەتوانین بێژین، لەبەر زۆربوونی ئەکتەرەکانی پرسی
کەرکووک و بایەخە سامانی، ئەمنی و ناسنامەییەکەی، گرژی و ململانێیەکان
لەسەر ئەم سەرزەمینە بەرەو قۆناخێکی درێژتریش ملدەنێت.[1]
ناوەندی لێکۆڵینەوەی ڕووداو
2018