Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 523,701
Wêne 105,970
Pirtûk PDF 19,729
Faylên peywendîdar 98,906
Video 1,422
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîr...
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî...
Jiyaname
Elî Şemdîn
Wêne û şirove
Bajarê Mêrdînê di sala 1911...
Wêne û şirove
Di sala 1955an de dîlaneke ...
تاريخ يزيدية عفرين وجبل سمعان في ضوء الروايات الشفهية والمصادر التاريخية
Kurdîpêdiya û hevkarên wê çavkanî û referansên pêwîst pêşkêşî xwendekarên zanîngehan û xwendina bilind dikin!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

تاريخ يزيدية عفرين وجبل سمعان في ضوء الروايات الشفهية والمصادر التاريخية

تاريخ يزيدية عفرين وجبل سمعان في ضوء الروايات الشفهية والمصادر التاريخية
تاريخ يزيدية عفرين وجبل سمعان في ضوء الروايات الشفهية والمصادر التاريخية
دراساتٌ في الجغرافيا والأثنوغرافيا الشرقيتين
كتلة جبل سمعان ويزيدية سوريا – الجزء الثاني
تأليف: الأب هنري لامنس
الترجمة عن الفرنسية: الدكتور عبد الجليل العبود
بحسب إحدى سالنامات(دليل سنوي) ولاية حلب لعام 1319 هجري و1902 ميلادي, يبلغ سكان قضاء جبل سمعان 26149 نسمة بالضبط: 11596 رجلاً, و14553 امرأةً, كلهم مسلمون. ويؤكد أحدث إحصاء أُجري في عام 1324 هجري على أنَّ مجموع سكان الجبل قد انخفض إلى 25001 نسمة. أمَّا من الناحية الدينيَّة فلم يحصل أي تعديل. نقرأ في الصفحة 367: ” أهالي قضاء عموما إسلام” .

وفي تلخيصه للوضع الاِثني والطائفيّ لمدينة حلب, يتحدّث ” الدليل السنوي ” سالنامه ” الرسمي عن المجموعات المسيحيّة واليهوديّة وحتى الأجنبيّة متناسياً مرةً أخرى التطرُّق لمن يُسمَّونَ أحياناً ب “المنشقين عن الإسلام الرسميّ”. فهو يهمل الدروز والنصيريين, ولا ذكر لهم لا في المسح العام, ولا في الجداول التي تقدِّمها السناجق(السنجق وحدة إدارية أصغر من الولاية و أكبر من القضاء – مدارات كرد). بالنسبة للنُّصيرين, يبلغ عددهم بالآلاف في ولاية أنطاكية وحدَها, حيث يمثّلون الشريحة العظمى من السكان غير المسيحيين, ويأوي جبل العلاء شرقيّ معرة النعمان بعض المجموعات الدرزية قليلة العدد, ويبدو أنَّ مُحرِّر الدليل قد انحاز لعواطفه عندما أصرَّ على دمج جميع الشرائح الطائفيّة التي لا تدين لا للمسيح ولا لموسى تحت مظلة الإسلام, وفي الحقيقة, يبقى الوضع الدينيّ والإثنيّ لجبل سمعان أكثر تعقيداً ممّا تُظهره السجلات التركيّة الرسميّة.
من بين هؤلاء السُّكَّان الذين يقطنون الكتلة الجبليّة, نخصُّ بالذكر الطائفة اليزيدية الغريبة, يدَّعي يزيدية جبل سمعان أنَّ أصلهم من جبل سنجار في بلاد الرافدين , وهو المركز الأساسيّ لنشأتهم, ولا شيء يمنع من تصديق هذا القول, لكنْ يمكن أيضاً أنْ يكونوا قد اعتنقوا اليزيدية عن طريق المبشرين القادمين من وراءِ الفرات كما هو الحال بالنسبة للنصيريين.
وعن سؤالنا حول تاريخ استيطانهم في سوريا, أجابنا الأكثر انفتاحاً من بينهم وهم القره باش, سكان قرية عرشقيبار: “من قديم الزمان”, وهو الرد المعتاد على هذا النوع من الأسئلة في هذا الشرق المحافظ, والمعادي بطبعه للتقاليد الخاصة. مع ذلك يجب تسليط الضوء على هذه الخصوصيات. لسوء الحظ, لا تشير الوثائق العربيّة المكتوبة إطلاقاً إلى يزيدية سوريا.
يرى الأب دو فونكليير أنّ هذه القبائل اجتازت الفرات في وقت كانت تحتشد الأمم بمختلف عاداتها وطباعها وأصولها لتتقاسم بقايا الامبراطورية السلجوقيّة المزدهرة, وقد يكون هذا التاريخ قديماً بعض الشيء, ونعتقد أنّه يتعين علينا تحديد هجرة اليزيديين بعد الحرب الصليبية. مؤرّخو هذه الأخيرة مِمَنْ عرفوا الدروز والإسماعيليين والنصيريين لم يُظهِرُوا شكّاً في وجود اليزيديين, مع ذلك امتلك الفرنجة عدداً من المنازل في المنطقة التي تقطنها الآن هذه الطوائف.
لقد اقترحنا أعلاه تحديد الهجرة النهائيّة لسكان جبل سمعان القدامى بعد الحروب التي أنهت الدويلات اللاتينيّة في سوريا, ففي القرن الرابع عشر الميلاديّ, يَذكُرُ مؤلف كتاب تعريف المصطلح الصرفيّ (في الصفحة 180) ( ربما يشير المؤلف إلى كتاب التعريف بالمصطلح الشريف لفضل الله العمري 1301- 1349م ، مدارات كرد ) جبل سمعان بين الأقضية التابعة ل حلب, يعني أنّه كان ما يزال مأهولاً آنذاك, وكذلك الفيلسوف ابن العبري كان على علمٍ تام بوجود اليزيديين في سوريا. إذ كان يربطهم بالمانويين المطرودين من بلاد فارس والذين لجأوا إلى سوريا وفيها ربما سكنوا الأديرة المهجورة. إضافةً إلى أنّ الرجال والنساء منهم يرتدون الملابس السوداء, وكلها تفاصيل تنطبق تماماً على اليزيديين. لكن ما من دليل في بلاد فارس يسمح بوضع هذه الهجرة في عهد جستينيان الأول . فقط يشير ابن العبريّ إلى نفي المانويين من بلاد فارس وانتشارهم في البلدان المجاورة. فيما يخص اليزيديين, الروابط عشوائية والوقائع تبدو لنا مسبقة التواريخ: أصل الطائفة وأنقاض الأديرة السورية هي لاحقة للإسلام. ومن نصّ ابن العبريّ لم نعلم سوى استيطانهم في سوريا في حقبة سابقة لتلك التي كان يُكتَبُ فيها هذا المفريان اليعقوبي الشهير. وما يُؤخَذ عليه أنه لم يُجِدْ في خلق الحقيقة المادية التي يمكن ملاحظتها بسهولة من رجلٍ مثله شديد الانتباه كان يعيش في شمال سوريا. لقد اكتفى فقط بربط المسألة بنفي مانويين في عهد الامبراطور جستينيان الأول.
إذاً نحن نحدد في القرن الثالث عشر الميلادي أول وصول للمستوطنين اليزيديين إلى جبل سمعان, والذي ربما كان سببه اضطهاد عنيف أو إحدى الصراعات الأهلية التي ذَكر عنها التاريخ الأمثلة العديدة.

لهذه الجماعة, صديقة الغموض والمقدر لها بالعزلة بسبب ضعفها العددي ومعتقداتها الخاصة قدّم جبل سمعان أرضه غير المأهولة ومدنه الميتة وموقعه النائي البعيد عن المراكز الكبرى والطرق السالكة. بعد عبورهم نهر الفرات لجأوا إلى هضبة مهجورة لا أحد ينازعهم ملكيتها. وعدم اهتمام الكتَّاب المسلمين بهذه الطوائف الشاذة دينياً يُفسِّر ندرة وتكتم المصادر العربية بشأنها في تلك الحقبة. لكنَّ الوضعَ اختلف في القرن السادس عشر الميلادي مع قدوم البعثات و إنشاء المستعمرات الأوربية في حلب. منذ ذلك الحين كَثُرَ الحديث عن وجود اليزيديين في جبل سمعان, ولا مجال بعد للاعتقاد أنَّهم حديثو العهد على هذه الأرض.
تنقسم يزيدية سوريا في الوقت الحالي إلى قبيلتين أساسيتين: الشروانلي والقره باش. حسب ما أوردته مذكرات الأب دو فونكليير, القره باش هي قبيلة لاوية قلية العدد. أفرادها يرتدون دوماً ملابس قاتمة (ومنه أُطلق عليهم اسم قره باش, يعني الرؤوس السوداء), ولا يتزوجون إلا من بعضهم بعضاً خوفاً من أنْ يفقدوا أصالتهم, ويعيشون حياةً تقشفية بكل المعايير, فهم ينامون على الأرض دون فراش, ويطلقون شعرهم ولحاهم, ويمتنعون نهائياً عن الاستحمام الذي يُعَدُّ أعظم حاجة وأعظم متعة بالنسبة للشرقيين. لا يُسمَحُ لهم بذبح أي حيوان كان, وعندما يريدون ذبح خاروف أو دجاجة يلجؤون إلى شخص غريب ليس من ملتهم ليقوم بذلك.
وهناك من الشعب من يحترمهم كثيراً, فيحتفظ بقطع قديمة من ثيابهم السوداء تقديساً لهم, وأعظم قَسَمْ يمكن لليزيدي أن ينطق به هو أن يقْسُم بهذا الثوب الأسود, أو برأس من نال شرف ارتدائه. كما يُعَدُّ البكاء على موت من ارتدى الملابس السوداء جريمة كبيرة, بل هذا اليوم ينبغي إشهاره بإعداد الولائم وإقامة الاحتفالات. هذه المعلومات نفسها سمعتها أيضاً في حلب من مالكي قرى يزيدية قديمة و هم أولى الناس بمعرفة تقاليد أفراد الطائفة. وعلى الرغم من الإجماع حول المعلومات الواردة, فنحن لا نستطيع ضمان صحتها التامة, وخلال الأيام الأربعة التي قضيناها بين اليزيدية, كل ما استطعنا ملاحظته هو لون ثيابهم الأسود , وميلهم لتجنُّب ارتداء الألوان الصارخة, مع عدم الامتناع تماماً عن ارتداء اللون الأبيض.
وخلال إقامتنا في عرشقيبار عند أحد أهم وجهاء القره باش لاحظنا وجود نضد كبير من الأفرشة والأغطية لم يجد صاحب المنزل أو حتى نحن أي حرج من استخدامها. وخلال عبورنا قرى ومضارب الشروانلي لم نشهد أنَّ هؤلاء قد أبدوا احتراماً خاصاً لأبناء دينهم من القره باش. فلدى وصولنا إليهم كانوا يعاملون دليلنا رشو وهو كرديّ سنيّ من القره باش على قدم المساواة مع بغَّالنا المسيحيّ.
يسكن الشروانليون الهضاب العليا والأودية في جبل سمعان, أما القره باش فهم يسكنون سهل جومه والسفوح المطلة عليه. ومن الناحية الإدارية يتبعون كلُّهم لقضائي جبل سمعان وكلس. وفي هذه الأخيرة يشغلون على وجه الخصوص مديرية جومه.[1]
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 1,125 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | عربي | medaratkurd.com
Faylên peywendîdar: 1
Gotarên Girêdayî: 14
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 29-11-2019 (5 Sal)
Bajêr: Efrîn
Cureya belgeyê: Werger
Kategorîya Naverokê: Danasîna pirtûkan
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Welat- Herêm: Rojawa Kurdistan
Ziman - Şêwezar: Erebî
Zimanê eslî: Fransî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Burhan Sönmez ) li: 06-05-2022 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Hawrê Baxewan ) ve li ser 06-05-2022 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( ڕۆژگار کەرکووکی ) ve li ser 18-05-2024 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 1,125 car hatiye dîtin
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Kurtelêkolîn
Zaro Axa di çapemeniya Swêdî de
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
Ferhad Merdê
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Pirtûkxane
Çand û Civak
Kurtelêkolîn
Kurd û Eskîlstuna, xîçek dîrok
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Cihên arkeolojîk
Temteman
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Bîranînek ji jiyana Ûsiv Beg
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê

Rast
Kurtelêkolîn
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
05-07-2024
Sara Kamela
Nirxandinek li ser Kurteçîroka Xezal a Sîma Semend
Kurtelêkolîn
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
05-07-2024
Sara Kamela
Serpêhatiya tabloya kurdekî (1850)
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Elî Şemdîn
Wêne û şirove
Bajarê Mêrdînê di sala 1911an de
13-07-2024
Aras Hiso
Bajarê Mêrdînê di sala 1911an de
Wêne û şirove
Di sala 1955an de dîlaneke Kurdên Azerbaycanê
13-07-2024
Aras Hiso
Di sala 1955an de dîlaneke Kurdên Azerbaycanê
Babetên nû
Jiyaname
Mela Kaka Hemê
13-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemed Cezaêr
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mistefa Elî Şan Nebo
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Nîroz Malik
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ebdo Mihemed
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Elî Şemdîn
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Ehmed Xeyrî
09-07-2024
Aras Hiso
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
08-07-2024
Burhan Sönmez
Wêne û şirove
Dibistana Sor li Cizîra Botan
29-06-2024
Aras Hiso
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
27-06-2024
Aras Hiso
Jimare
Babet 523,701
Wêne 105,970
Pirtûk PDF 19,729
Faylên peywendîdar 98,906
Video 1,422
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Pirtûkxane
Dîroka mesopotamya
Kurtelêkolîn
Zaro Axa di çapemeniya Swêdî de
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Jiyaname
Ferhad Merdê
Kurtelêkolîn
Hevgirtina dagirkeran û belavbûna kurdan
Wêne û şirove
MEDRESEYA QUBAHAN
Pirtûkxane
Çand û Civak
Kurtelêkolîn
Kurd û Eskîlstuna, xîçek dîrok
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Zanista Civakê
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Wêne û şirove
Serokên çend eşîrên kurdan, 1898
Cihên arkeolojîk
Temteman
Pirtûkxane
Civaknasiy perwerdeyê
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
KUBRA XUDO
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Kurtelêkolîn
Bîranînek ji jiyana Ûsiv Beg
Kurtelêkolîn
Jules Verne Nasiya Xwe Dide Kurdan
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Pirtûkxane
Derûniya ciaknasiyê
Dosya
Jiyaname - Zayend - Nêr Navên Kurdî - Zayend - Mê Navên Kurdî - Zayend - Bêl alî Jiyaname - Netewe - Kurd Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Jiyaname - Cureyên Kes - Helbestvan Jiyaname - Ziman - Şêwezar - Kurmanciya Bakur

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.656 çirke!