قوماش 132
نووسینی: #ئوسامە جەمیل#

گەیشتمە نەقریاتی و سواری تەکسییەکی خەتی شەقراوەی بووم، هەندەی نەبرد تەکسی پڕبوو، ناوی خوامان لێهیناو بەڕێکەتین، گەیشتمە شەقراوەیی و بەسەکەتم لۆ مارێ مام ڕەسوری، دە دەققەکی پێچوو گەیشتمە ماریان، زۆر بەگەرمی بەخێراتنیان کردم و مام ڕەسور زۆر دری خۆشبوو کە ئەمنی بە ساغ و سەلامەتی دیتەوە، بابم سەری لەبن گێی نام و گۆتی: وەزع کووە؟ گۆتم: دیسان دەربازی بوو، بەران کوڕەکی بەبەرکەتیە، گۆتی: نازانی کیهانە؟ گۆتم: ناوەڵلا نازانم و هێشتا دیار نییە، گۆتی: ئیشاڵلا ئەوەیە کە داڵغەی لە هەناری دایە، گۆتم: ئیشاڵلا، پێمباشیشە بڕۆینەوە مارێ، گۆتی: بەڕاستتە؟ گۆتم: کوڕەکەی پێشترێ کێشەی لەگەر جەماعەتەکیدی هەبووە، ئێستا ئیشەکە بەملەوان داهاتیە بە نسبەتەمە هیچ لە گۆڕێ نییە! گۆتی: ئەگەر وابی ئەوشۆ لێرە دەبین و سبەینێ دەچینەوە مارێ، گۆتم: ئیشاڵلا!
بەینەکی باش دانیشتم و قسەی خۆشمانکرد، دوایێ هەنارم جوداکردەوەو گۆتم: وەرە پیاسەکی لەناو ئەو داروبارەی بکەین، شۆڕبووینەوە و ئەویش دەیزانی شتەک ڕوویدایە، لۆیێ گۆتیەمن: چتانکرد؟ گۆتم: وابزانم دەستگیرانت بەبەرکەتیەو پارچەپارچە بووە! پێکەنی و گۆتی: دەسگیرانم، ئەو قسە چیە دەیکەی؟ گۆتم: لۆ خۆشی وەدەرێم، دەنا مەخسەدم کوڕی سەرۆک جاشەکەیە، گۆتی: ئەتوو تەئکیدی؟ گۆتم: تەئکیدم یەک لە کوڕەکانی بەبەر کەتیە، بەران سەتاسەت نازانم کیهانە، ئیشاڵلا ئەویانە کە داڵغەی لەتوو دایە! گۆتی: بریا بابی بایەو هەورینیش لەو وەزعەی قورتار دەبوو، گۆتم: ئەوجارە نا جارەکیدی، کێوە دەچی، ئەگەر عومرم لۆ یەک ڕۆژیش مابی هەر دەبی بیکوژم! گۆتی: وەی ئەگەر دەتزانی هەورین چەند ئەتووی خۆش دەویست، هەتا نیوەی شەوێ لە ژۆرێ پێکەوە دادەنیشتین و هەر باسی تووی دەکرد، هەندەجار پێمدەگۆ: ئەتوو بەمن نارێی حەزت لەچ کردیە، بەچەقووی تێی بەربی دوو کیلۆ گۆشتی پێوە نییە! ئەویش پێدەکەنی و دەیگۆ: ئەتوو نایناسی ئەوە چ پیاوەکە، ئەمن وەکی گێدەدەمە قسەی هەناسەشم ڕادەوەستی، ئەو کوڕە ڕۆژەک دادێ دەبیتە پیاوەکی زۆر گەورەو هەموو خەرک خۆشی دەوێ و باسی دەکا! وەکی هەنار ئەو قسانەی لۆمن کرد، هەر دوو چاوم پڕی فرمێسک بوون و بەسەر ڕوومەتم دا هاتنەخوارێ، گۆتم: ئەوەی لە خەیارم نەبوو ئەوەبوو کە بەینی من و هەورینی ئەوهای لێبی، ئەتوو دەزانی ئەمە هەتتا لەسەر ناوی مندارەکانیشمان ڕێککەتبووین، بەران چبکەین ڕەشەبای ژیان کەشتی من و هەورینی بەرەو دنیایەکی دی برد، چاوەڕێبووین ئەوانەی تامەزرۆبووین یەکجار بیانبینین و بێنەوە ناوشاری تۆرەمان بکەنەوەو هەرکی خائینە لەناوی ببەین، کەچی ئەوان وا ئەو دزو جەردەو جاشانە دەپارێزن و شەڕیشیان لەسەر دەکەن! هەنار بەینەکی باش بێدەنگبوو، دوایێ گۆتی: دەزانی وەکی ئەتوو تازە هاتبوویە داوای، هەموو جارێ لەسەر نانی داکم دەیگۆتە هەورینی: کیژم هەندە شیووی لۆ پرتەقاری هەگرە، نەکوو هەونکە بەدەر بکەویی و برسی بی، هەورینیش یەکسەر قاپەکی جودا دەکردەوەو هەتا درەنگی شەوی لۆی هەردەگرتی، زۆرجار ئەمن برسیم دەبوو و بەدزی دەچووم دەمخوارد، هەورین توڕە دەبوو و ئەوسەر و ئەوسەری ئەو مارەی بەمن دەکرد! گۆتم: دەبا ئەمنیش شتەکت پێبرێم؛ دەزانی وەختەکی بازۆی برادەرم داڵغەی لەتوو دابوو، هەر ئەمنی بدیتبا ئەتووی بەبیر دەهاتەوە تێر تێر باسی تووی دەکرد، بەران کە چووە دەرێ و بووە پێشمەرگە، هەموو ژیانی گۆڕاو نە ژیانی بەبیر ماو نەژن! گۆتی: ناوی بازۆم بیستیە، زۆر جار هەورین باسی دەکرد، دەیگۆ نێزیکترین برادەری پرتەقاریە، گۆتم: ئەرێوەڵلا ئێکەکبوو لە برادەرە خۆشویستەکانم و ئێستا لە سویدە و بە ئاسانی ناتانی بێتەوە، گۆتی: دەزانم، هەورین لۆی باسکردم کە کوو ویستیتی مێردەکەی بکوژی، گۆتم: ئەو سەگبابە ئەگەر نەشکوژرێ زۆری نەمایە بتۆپی، بە قسەی دختۆر شێرۆی بی تووشی سەرەتانی بووە!
هەنار بەینەکی باش بێدەنگبوو، دوایێ گۆتی: ئەتوو لۆ چشتەکی ناکەی! گۆتم: چبکەم؟ گۆتی: ئێستا وەزعەکە باشترە و ڕێگاش ئاسانە، لۆ پەلی هەورینی ناگری و نایڕفێنی لۆ وراتەکی، بەگێی من بکە و خۆتان قورتارکەن، دەبایە زەمانی سەددامی ئەوهات بکردبایە و بڕۆیشتبان، ئێستا قورتارتان ببوو و لە وراتەکیدی دەژیان، گۆتم: بریا یەکەمجار وامبکردبایە و بڕۆیشتباین، بەران ئیشەکەمان لە دەستی دەرچوو، تازەش ئاسان نییە ئەو ئیشەی بکەین، گۆتی: ئەوڕۆ لە سبەی باشترە، بەگێی من بکە زەرەر ناکەی، گۆتم: ئەمن وەدەکەم، بەران باش دەزانم ئەو سەرۆک جاشە ماریمە و مارینگۆ تەفروتوونا دەکاو ئێکەکتان بە زیندیتی ناهێلی، ئێ پاشی مارێمە و مارینگۆ، بەمن نارێی ژیان چ تامەکی هەیە؟ گۆتی: ئەوەش ڕاستە، بەران ئەو عەزابە هەتا کەنگی بەردەوام بی، گۆتم: خوا کەریمە، ئیشاڵلا ڕۆژەک دێ هەموومان لەو وەزعەی قورتار دەبین، ئەمە سبەینێ دەگەڕێینەوە هەولێرێ، ئەنگۆ بڕۆنەوە ماری خۆتان، ئەمنیش تەئکید دەکەم بزانم کیهان کوڕیتی کوژرایە، ئەگەر ئەوەبوو کە داڵغەی لەتوو دابوو، ئەوە خێرعەلەخێر و ئەتوو نەجاتت بوو، ئەگەر ئەو نەبوو ئەوە دەبی تەکبیرەکی لە حارو وەزعی توو بکەین و لێنەگەڕێین بە دەردی هەورینی بچی!
ئەوشەوەمان لە ماری مام ڕەسوری لاسەی بردەسەر و ئەوو بابم توێر باسی بەسەرهاتی قەدیمیان گێراوە، مام ڕەسور دری بریندار بوو، چونکە کوڕەکی نازداری پێشمەرگەبوو، لە شەڕەکی بەدیل گیرابوو و بێسەرو شوێن کرابوو، دەیگۆ: کوو دەزانم خوا بەهەقە ئەوها دەزانم سەددام کوڕەکەمی کووشتیەو نەیهێشتیە، ئەگەرنا هەتا ئێستا سەرەداوەکی هەردەبوو، بابم دری دەداوەو دەیگۆ ئیشاڵلا خوای مەزن تۆرەی لەو دڕندانە دەکاتەوەو هەموویان بەهەقی خۆیان دەگەن! سبەینەکەی دەوری سعات نۆی بەیانی نانمان خواردو خۆمان حازرکرد بچینە گەراجی شەقراوەیی و بگەڕێینەوە مارێ، وەختەکی دختۆر شێرۆ بەخۆو بە بەڕازیلییەوە پەیدابوو، هەر تەماشای دەموچاویمکرد زانیم تەواونییە، سەلامی کرد و بابم گۆتی: ها دختۆر شێرۆ خێرە بەدەرکەتی؟ دختۆر شێرۆ گۆتی: کەلکی هاتنەوی نییە و نەکەن بێنەوە، ئەو سەرۆک جاشە دەورەی مارینگۆی گرتیە و زانیتی کێ هجومی کردیتە سەر ماری، هجومی سەر مارێ سەفینیشی کردیە، بەران سەفین لێی هاتیتە دەست و بوویتە تەقوتۆق و کشایتەوە، دەوجە وریابن و نەکەن بێنەوە هەولێرێ!

بابم مشەوەش بوو، گۆتی: جاران هەر ئەمەو ماری بازۆی بووین، ئەوجارە ماری قادرەفەندیش بە کاملی تێئاران، چارەی وانمان کوو پێدەکرێ، گۆتم: وەڵلا ئەمن پێم باشە ماری قادرەفەندی بچنەوە، بڕوا ناکەم لۆوان کێشە هەبی، با بچنەوە و خۆیان لەو مەسەلەی نەکەنە ساحێب و وەکی برێی ئاگایان لە هیچ نیە، ئەگەر ئەو کوڕەی کوژرایە ئەوەبی کە داوای هەناری کردیە، ئەوە ئەوان نەجاتیان بوو و تووشی کێشە نابن، دەی ئەگەر هەویش نەبوو، ئەوە ئەو وەختی حسابەکیان لۆ دەکەین، مام ڕەسور گۆتی: بابە کێوە دەیاننێرنەوە هەولێرێ، وەڵلا دەبی لێرەبن و قبور ناکەم کەس بڕواتەوە، لە خوای بەزیادبی مارەکی گەورە و گرانمان هەیە، هەتا ئەنگۆ بەمە ڕازیبن، ئەمە ئەنگۆ لەسەر چاوی خۆمان دادەنێین، بابم گۆتی: زۆر مەمنون و مارت ئاوابی، ئەمن هەر ئەوەی لەتوو چاوەڕێ دەکەم و هەزار جار مەمنون، شێرۆ گۆتی: ئەمن ئەوڕۆ دەتانم تەئکید بکەم بزانم کیها کوڕی کوژرایە، بابم گۆتی: دە مادام وەیە با ئەوشۆ مندارەکانی قادرەفەندی لێرەبن و سبەینێ بە خەبەرەکی دەکەوین، ئیدی ئەمە ماینەوە و دختۆر شێرۆش گەڕاوە هەولێرێ هەتا خەبەرەکمان لۆبینی!
ئەو شەوەی هەتا بەرەبەری بەیانی لەگەر بابم دانیشتین و نەگەیشتینە ئەنجامەکی کوو خۆمان لە دەستی ئەو سەرۆک جاشەی قورتار کەین، ئاخیری گۆتمان بزانین شێرۆ چ خەبەرەکی دەینی و هەنگی حسابەکی وەزعەکەی دەکەین! سبەینێ وەختی نیوڕانێ دختۆر شێرۆ بەدەرکەت، پاش چاکوچۆنی گۆتی: وەڵلا ئەو سەرۆک جاشە لەخەمی کوڕەکەی جەڵتە لێیدایەو وا لە خەستەخانەی کەتییە، کەسیش بەتەمای نییە، دختۆر دەرێن ئەگەر هەتا بیست و چار سعاتیدی بژی، ئەوە دەرەدەچی، ئەگەر نا بڕۆن لە تەنیشت کوڕەکەی قەبرەکی لۆ لێدەن! ئەمە درمان زۆر بەو خەبەرەی خۆشبوو، گۆتمان ئیشاڵلا سەگتۆپ دەبی و لەکۆر دەبیتەوە، هەنار گۆتی: دەتوو بەمە برێ کیهان کوڕیتی کوژرایە؟ شێرۆ گۆتی: وەڵلا ئەوە نییە کە داوای تووی کردیە، ئەو لە گیزی ساغتره و هەر ڕاناوەستی، دەرێ دەبی دار و بەردی بسووتێنم و ئیللا و بیللا تۆرەی برام بکەمەوە، هەنار ڕەنگی زەردهەرگەڕاو گۆتی: دەزانم ئەمنیش دەبی بە دەردی هەورینی بچم، بابم گۆتی: خەمێ مەخۆ کیژم، وەڵلاهی ئەگەر ئەمە هەموومان ڕوحی خۆمان لەسەر دانابی ناهێلین ئەتوو لۆ ئەو سەرسەرییەی ببی! گۆتم: باشە بابە ئەتوو چدەرێی و پێت باشە ئەمە چبکەین؟ گۆتی: کوڕم جارێ لێرە دەبین و دەنێرینە دوو مامەکانت، بزانم ئەوان چدەرێن و ڕەئییان چیە! هەنار گۆتی: لە بێبەختی خۆمان بابیشمان تاقانە بوو و برایەکی نەبوو لۆ ڕۆژی ئەوها پشتی پێببەستین، بابم گۆتی: ها ها کیژم، ئەوە قسەیە ئەتوو دەیکەی، ئەدی ئەمن کەس و کار و مامی توو نیمە، وەڵلا ئەمن هەموو دەمێ قادرەفەندیم بە براگەورەی خۆم دانابوو، هەزار ڕەحمەت لە گۆڕی، براگەورەیی هەر لەخۆی دەهات!
بابم گۆتیە من: کوڕم قاقەزەکی لۆ مامت خەلیل و مامت محەمەدی بنووسە و وەزعەکەیان تێبگەینە و برێ فەوری بگەنە ئێرە، مام ڕەسور دەفتەر و قەرەمەکی دامێ و گۆتی: دەبنووسە کوڕم بنووسە، بابت چدەرێ، ئەوەی بنووسە! ئەمنیش هەندی دەمێ دوو قاقەزم نووسی و دامە دختۆر شێرۆی، بابم گۆتی: دختۆر هەر ئێستا دەچیەوە هەولێرێ و ئەو ئیشەی دەکەی، لەگەرەوەش خەبەرەکی مارێ سەفین و هەورینمان لۆ بینە، بزانین وەزعیان کوەو بەتەمای چنە، بە مارێ سەفینیش برێ: ئەگەر وەزعیان خراپە با بێنە شەقراوەیی و ئەمە لێرە چاوەڕێیان دەکەین، شێرۆ گۆتی وەی بەسەر چاو، جارێ بە دوعا، خواحافیزیمان لە شێرۆی کردو سواری بەڕازیلی بوو و لێیدا ڕۆیی.
بابم گۆتیە مام ڕەسوری: تەلەفۆنەکی لەکێ پەیدابکەین، دەمەوێ تەلەفۆنەکی لۆ برادەرەکی بکەم، مام ڕەسور گۆتی: مارێ حاجی حەمەدەمینی جیرانمان هەیتیان، حەز دەکەی دەچینە وێندەر، بابم گۆتی: زۆر باشە، ئەگەر مەجال هەیە بابچین! گۆتم: بابە تەلەفۆن لۆکێ دەکەی؟ گۆتی: لۆ برادەرەکی قەدیمم، هەر زوو چووە چیایی و ئێستاش مەسوولەکی گەورەیە و بزانم چشتەکمان لۆ ناکا، گۆتم: ئەوجە دەبی هیچمان لۆبکا؟ گۆتی: وەڵلا پێی دەرێم و بزانم کوو دەبی!

بابم لەگەر مام ڕەسوری لۆ مارێ مام حەمەدەمینی چوو، ئەمنیش لەگەر داکم و مندارەکانی مام ڕەسور و قادرەفەندی ڕەحمەتی مامەوە، دەوری نیو سعاتەکی پێچوو بابم هاتەوە، هەستمکرد بابم تەواو نییە، گۆتم: ها بابە چتکرد؟ گۆتی: وەڵلا کوڕم دە جارم تەلەفۆن لۆکرد وەرامی نەداوە، دوایێ ئێکەک هەریگرت، گۆتم کا فرانم بدێ ئیشم پێیەو پێیبرێ فرانەکەست لەگەرە، کابرا گۆتی یەک دەققە لەسەر خەتبە، بڕەکی پێچوو هاتەوەو گۆتی وەڵڵا جەنابی کۆبوونەوەی هەیە و مەجالی نییە قسەت لەگەر بکا! گۆتم: ئەتوو برێی تەلەفۆنت لۆ بکاتەوە؟ بابم گۆتی: نەخێر، ئەمنم تەئکیدم نایکاتەوە. گێمەدێ کوڕم گێمەدێ، ئەمن ئەو مەسەلەم تەسلیمی خوای گەورە کردو تەئکیدم ئەو چارەی دەکا!
وەختی هێوارێ مامم خەلیل و مامم محەمەد بە مشەوەشی هاتن، دوو سێ ئامۆزاشم هاتبوون، هەموویان چەکیان لەخۆ بەستبوو، سەلامیان کردو دانیشتن، پاش چاک و چۆنی و ئەحوار پرسینی بابم مەسەلەکەی لۆ باسکردن و لەسەری هەتا بنی هەمووی لۆی گێڕانەوە، گۆتیان: وەڵلا گلەیی بی لێت هەتا ئێستا لۆمەت باس نەکردیە، بابم گۆتی مەسەلەکە لەو دوو سێ ڕۆژەی دوور و قۆر بووە، دەنا پێشتر ئەوها نەبوو هەتا خەبەرتان بدەمێ، بەران بەو دواییەی ئیشەکە بەبنی داوە، مامم خەلیل گۆتی: باشە ئەو کابرایە لەوەی زیاتر چیدەوێ، زەمانی سەددامی دەردەکی دا ئەو کوڕەی هەر خوا دایەوە، ئێستاش هەر وازی لێناینی، وەڵلا وەبیللا دەبایە ئێستا ئەو کابرایە لەناو بازاڕی لە سێدارە بدرابا، بابم گۆتی: هەنکە لەوەی گەڕێ ئێستا ئەمە چبکەین و چارەمان چیە؟ مامم محەمەد گۆتی: هەستن وەخۆکەون و دەگەڕێینەوە هەولێرێ، ئەمە هەموو دەست دەدەینە چەکی و دیفاعتان لێدەکەین، هەرچی خزم و کەس و عەشیرەتیشە تەئکیدم چەکی هەردەگری و دیفاع دەکا، خزم لۆ ڕۆژی ئەوها نەبی لۆ کەنگی بە کەلکی ئێکدی دێ!
پاش بینە و بەردەکی زۆر توانییان قەناعەت بە بابم بکەن بگەڕێینەوە مارێ، بابم گۆتی: باشە چ لە مارێ قادرەفەندی بکەین، خۆ ئەوها بەرەڵڵایان ناکەین، مام خەلیل گۆتی: بابڕۆنەوە ماری خۆیان و چاوەڕێی وەزعەکەی بکەن، ئەگەر کوڕی ئەو کابرایەی وازی لە هەناری نەهینا ئەمە حیسابەکی لۆ دەکەین، ئیدی هەموولا پێمان باشبوو بچینەوە مارێ، مامم گۆتی وا لە پێشە خۆمان ئەو سێ چار کوڕەم دەنێرم با بە چەکەوە لە پێش مارینگۆ ڕاوەستن، هەر جەماعەتی جاشەکەی بێن و ئەو چەکدارانە ببینن، دەترسێن و حیسابەکیان لۆ دەکەن و ناوێرن بێنەوە، ئەوجە ئەمە دەڕۆینەوە مارێ، گۆتمان زۆر باشە، وەخۆ کەتین بڕۆین، مام ڕەسوری لاسەی زۆری ڕجاکرد نەڕۆینەوە و گۆتی جارێ لێرەبن، هەتا لایەک بە لایەکی دەبی، بابم گۆتی مام ڕەسور مردن یەکجار خۆشە، ئەمە ئەوە هەشت نۆ سارە لەو خەمەی داینە، ئەوجارە بێدەنگ نابین، یان تێدەچین یان دەردەچین!
مایتی[1]
⚠️ تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!