Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
11-08-2024
Evîn Teyfûr
Cih
Getap
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Nalbandyan (Mets Şirar)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Şenkanî
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
TliK
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Apaga (Turkmalu)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Aragatsavan (Alagez, Aragats)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Arşalus
09-08-2024
Aras Hiso
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
08-08-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet
  530,692
Wêne
  107,524
Pirtûk PDF
  19,996
Faylên peywendîdar
  100,950
Video
  1,473
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
302,903
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,911
هەورامی 
65,838
عربي 
29,220
کرمانجی - کوردیی سەروو 
17,065
فارسی 
8,947
English 
7,404
Türkçe 
3,597
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,480
Pусский 
1,133
Française 
335
Nederlands 
130
Zazakî 
90
Svenska 
63
Հայերեն 
50
Español 
45
Italiano 
44
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
20
中国的 
16
Ελληνική 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Fins 
12
Polski 
7
Esperanto 
5
Ozbek 
4
Português 
3
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
2
Srpski 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
ქართველი 
2
Cebuano 
1
ترکمانی 
1
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,576
Kurtelêkolîn 
4,908
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,124
Pirtûkxane 
2,712
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,230
Cih 
1,150
Belgename 
289
Wêne û şirove 
139
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
30,466
MP4 
2,394
IMG 
196,465
Lêgerîna naverokê
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
Kurtelêkolîn
Bûn an nebûn - pirsa hebûna...
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere...
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BI...
الرابطة الأثنية بين الكرد وبين الهيتيين
Hevalên Kurdîpêdiya arşîvên me yên neteweyî û welatî bi awayekî objektîv, bêalîbûn, berpirsiyarî û profesyonelî tomar dikin.
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: عربي
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Cebuano0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ქართველი0
中国的0
日本人0

الرابطة الأثنية بين الكرد وبين الهيتيين

الرابطة الأثنية بين الكرد وبين الهيتيين
برادوست ميتاني (كاتب وباحث كردي)_
تتميز الأمة الكردية، بأنها أمة عاشت، وتعيش على أرضها كردستان في منطقة ميزوبوتاميا منذ غابر التاريخ، في العصور القديمة، قبل أن تتكون الأمم البشرية، وما تلتها من فترة ظهور المدنية، واختراع الكتابة؛ لأنها لم تأتِ إلى المنطقة من خلال غزوات، أو أي احتلال، وتمتلك مخزوناً ثقافياً أثنياً غنياً، تكوّن من خلال رفد أسلافها القدماء الكوتيين، الخوريين، السوباريين الإيلاميين، الكاشيين، اللولوبيين، الميتانيين، الكالتيين، الماناويين، الميديين، بل وحتى السومريين، وما نعني بهم في مقالتنا البحثية هذه “الهيتيين” بوجود حضاري قوي، تمخض عن ذلك بقاء هذه الأمة الكردية العريقة بشكلها الديمومي الحالي، أي أن الهيتيين، الذين تذكرهم المصادر العربية باسم “الحثيين” أيضاً يشكلون أحد تلك الأقوام، التي تعد من الأسلاف القدماء للكرد.
ظهور الهيتيين:
تشير المصادر التاريخية أن أول ظهور للهيتيين في التاريخ، كان في الجزء الشمالي الغربي من كردستان روج آفا وباكور كردستان”، والأناضول، باسم “هيتيت” في مركزهم البشري خاتوشا (أو نوشا بمعنى لذيذ وحلو) في زمن يعود إلى الألف الخامس قبل الميلاد، وذلك قبل ظهور العرق الآري في منطقة ميزوبوتاميا.
بينما ظهر أثرهم المدني السياسي في منتصف الألف الثالث قبل الميلاد، أما كدولة كبرى واسعة في المنطقة فكان في الربع الثالث، من الألف الثاني قبل الميلاد، وذلك عندما دخلت في صراعات عديدة مع جيرانها البابليين، والكاشيين والخوريين، والميتانيين، والآشوريين، والمصريين، وغيرهم.
ينتمي الهيتيون إلى العرق الآري، وإلى مجموعة الشعوب الهندو أوروبية:
بعد ظهور تسمية الآريين، الذين يعودون بتاريخهم إلى بداية الألف الثاني قبل الميلاد، من قبل المؤرخين، وتقسيمهم إلى مجموعتين، وبما أن الهيتيين كانوا في القسم القريب لميزوبوتاميا من أوروبا، وعودة البعض من الآريين من أوروبا والاختلاط معهم، سُمِّي هذا القسم من الآريين بالهندو أوروبيين.
وبعد نهاية العصر الذهبي للدولة الهيتية، والتي سيطرت على مناطق واسعة، كالقسم الغربي من شمال، وغرب كردستان وتركيا، ووصولها إلى حدود البلقان، ودمشق، وبسبب حروبها المكلفة مع جيرانها، وخاصة الآشوريون اضمحلت قوتها، فكانت نهايتها قرابة عام 700 ق.م.
اللغة الهيتية، وانتماؤها العرقي
تنتمي اللغة الهيتية إلى مجموعة اللغات الهندو أوروبية من العرق الآري، وتشكل اللغة الهيتية كغيرها من اللغات الكردية القديمة، كالخورية، والكالتية، والكاشية، والكوتية، وسوباري وغيرها كالسومرية، أساساً للغة الكردية الحالية، إذ تتشابهان أي الهيتية، والكردية الحالية، في بناء الجملة، والاشتقاق، وتتميز اللغتان في الشرق الأوسط جميعه، بأنهما الأكثر تقارباً فيما بينهما، من حيث الأركاتيف (الهيئة والصفات) الأمثلة:
كما في الجملة التالية: ننادا آن أزاتني وتارا أكوتن Ninade en ezatinî watara ekûtan أي كُلِ الخبز، واشرب الماء، كما أنه لا يوجد المثنى في اللغتين، بل يوجد الجمع والمفرد فقط.
ووحدة اللاحقة في الأسماء، التي تكون ضميراً شخصياً (مي Mi) أي (أنا) وخاصة في اللهجة الكردية الصورانية، وكذلك اسم استفهام (ما ma) .مثال : Ma tu hatî هل جئت؟. بالإضافة إلى أن الكرد، ومن قبلهم، أسلافهم الهيتيون، والخوريون، في تلك المرحلة، ابتكروا الحروف الهيروغليفية، واستخدموها مع المصريين، حيث أن اسم تلك الأبجدية الهيروغليفية مأخوذ من اسم هيرو، أي هورو أي خورو، والذي يعني الشمس في اللغة الكردية، وبالذات في اللهجة الصورانية الكردية.
أما الكلمات المتشابهة مع الكردية الحالية فهي كثيرة نذكر منها: Dan ،Da ،Day أعطى. Gal ،Kal عجوز .Halanan ،Halan حرب.Hûman،Hemû جميع. Ku،Kî من.Kursekî، Kesekîشخص. Kî it pa .Kî be من يكون.Kate ،Ket وقع. Pede،Pî قدم.Mû .Mi شعر. Ta،Tu أنت،kêstug ،Guh أذن.Tia،Têyî ،Hatinيأتي. Gûd،Ga ثور.Maş، Meş مشي .Sûpî،Spî أبيض.Kûer،Kêr سكين.Hestayî، Hestî عظام.Sare ،Serî رأس .Şiwat،Şewatحريق. Hink،Henek بعض. وغيرها الكثير.
المعتقدات الدينية
آمن الهيتيون بالآلهة ذاتها، التي آمن بها غيرهم من أسلاف الكرد، والتي أصبحت الجزء الرئيسي من ثقافة الكرد الأوائل، التي شكلت لديهم، فيما بعد، ظهور الديانات التوحيدية، وكذلك قبل ظهور الفكر القومي المنبثق من العرق الآري، ومن أهم الآلهة التي آمنوا بها كغيرهم من أسلاف الكرد، هي شاويشكا التي عثر على رمزها في قرية كفر نبو في منطقة عفرين، (هي أستير أو عشتار)، آلهة الحب والعطاء، تيشوب، إله الجبال والعواصف، الذي عُثر على رمزه في آثار عين دارا بعفرين، وكذلك الإله سات، حتى الآن في عفرين تحمل قرية أثرية اسم ذلك الإله باسم ساتيا، آهورا مزدا إله الحكمة، وقد وجد رمزه في آثار العاصمة خاتوشا، كوماربي كبير الآلهة خور، أي الشمس، آلاني أي العلو والعظمة، وتذخر ثقافتنا بأسماء مناطق وعشائر وأسماء ذكور، وغير ذلك باسم هذا الإله، .للإله إل وهو كذلك كسابقه، والإله آرماه، إله القمر، ومازالت كلمة ماه في اللغة الكردية تعني القمر، الإله خبات.
الهيتيون، والكرد الخوريون
من أكثر الشعوب، التي تُعد من أسلاف الكرد، والتي تأثر بهم بني جلدتهم الهيتيون، هم الخوريون، وقد وصل هذا التأثر بأنهم اندمجوا معاً إلى درجة كبيرة من حيث اللغة، والسياسة، والدين، لدرجة يصعب على المؤرخين، والأركولوجيين التميز بين آثارهم، وأحداثهم، ومنجزاتهم، وبالطبع، ذلك كله يشكل القاعدة الراسخة للوجود الكردي الحالي.
يذخر الموقع الأثري خاتوشا عاصمة الهيتيين، بطابع أكثر قرباً من الثقافة الهورية، إذ إن التحف، والرقم مدونة بنسبة كبيرة باللغة الخورية، وهي تحسب لمنجزات الدولة الهيتية، وبالسياق ذلك التأثر، والاندماج يظهر الوجود الهيتي الخوري، ودورهما في تأسيس مدن عديدة في شمال وغرب كردستان “باكور وروج آفا”، منها كركميش (جرابلس)، أزاز(اعزاز)، مبوك (منبج)، آفرين (عفرين)، خلب (حلب)، شاهبك (شهبا)، كادش (قادش أي تل مندو) أوغاريت وواشوكاني (سري كانية المعربة إلى رأس العين) وغيرها من المدن الكردستانية، التي تمد بجذورها إلى عمق التاريخ، كمدية الرقة، وشيران وأورفة، وكرى مرازا.
بعد توسع الدولة الهيتية السياسي نحو الخوريين، الذين استفادوا من خلافات الأسرة الحاكمة لهم، فتغلغلوا فيها إدارياً (نتحدث هنا عن ذلك؛ كونه لا يعني موضوعنا)، وتدخلوا فيها، فانتقل الحكم إليهم قرابة عام 1250 ق.م فصارت الثقافة العامة للدولة الهيتية خورية بصورة أكبر، وبذلك حلوا محلها، وسيطروا على مناطق النفوذ لها، في شمال وغرب كردستان، وفي سوريا، وفلسطين، وانتقل إليهم حمل لواء الدفاع عنها بدل الخوريين، وذلك في وجه حملات المصريين والآشوريين العسكرية.
خاتمة
لم نتناول هنا البحث في الدولة الهيتية، ووجودها تاريخياً؛ لأن ذلك بات متوفراً، لذلك تطرقنا فيها فقط إلى تبيان ظاهرة موضوعية، ومهمة فيما يتعلق بالكرد، وهي صلة الهيتيين تاريخياً بالشعب الكردي، هذه الصلة التي هي فحوى اغفال وتجاهل العديد من أولئك، الذين يعدون أنفسهم مؤرخين، وأركولوجيين، المنتمين إلى الأنظمة المحتلة لكردستان، ومن يسير في فلكهم لخدمة منفعتهم الشخصية، وهم يزورون الحقائق؛ لهذا أن الذي كان يهمني هو هنا في هذا السبر القليل أن أزيح جزءاً من الغبار المتراكم عن العلاقة التاريخية الإثنية، بين الهيتيين، وبين الكرد، وذلك ليس أنها مجرد تكهنات أو أراء ارتجالية، نابعة من ذاتي، بل قناعة تاريخية، تكونت عندي خلال قراءتي، ودراستي، وعلاقتي بالأبحاث التاريخية، خلال عشرات السنين، بل إن العثور على هذه الرابطة الأثنية بين الهيتيين وبين الكرد، هي أيضاً استناداً إلى العديد من آراء، وأبحاث الآخرين، من المؤرخين والباحثين، والذين معظمهم ينتمون إلى الشعب الكردي، الذي أدرك بضرورة سعيه إلى إظهار حقيقة تاريخه المخفي والمهمش، خاصة وبالرغم من وجود بعض الإنسانيين، والمؤرخين المختصين الحياديين، ولكنهم يعدون في مثل هذه الأبحاث الدقيقة قليلي العدد، لذلك كما يقول أجدادنا الكرد Xwediyê elbê li elbê digere” صاحب الصاع الضائع، يبحث عنه بنفسه”، فهذا ما يفعله بعض المؤرخين والباحثين، وهو الذي يجب أن يفعلوه الآن، ومستقبلاً وبصورة أكثر وأدق.[1]
-المصادر والمراجع:
كتاب Elfabaya Celadet û pîvana pêwîstiya tîpên elfabayê اللغوي الكردي درويش غالب.
سلسلة العلاقات السورية المصرية عبر التاريخ – الجزء الأول للدكتور محمود عبد الحميد أحمد.
مقالات عن تاريخ كركميش ومنبج وغيرها للباحث الكردي بيار روباري على صفحته الخاصة الالكترونية.
الحوريون – تاريخهم وحضارتهم. جرنوت فيلهلم.
موقع Xwebûn مقالة للباحث الكردي عكيد يازار بعنوان Kurdên Cîhana dêrîn HATÎTÎالمنشور في 8-8- 2012م.
موجز تاريخ سوريا القديم. للدكتور محمد حرب قرزات.
صفحة خبر 24 الالكترونية -تموز 2019م -أول معاهدة سلام سجلها التاريخ بين الفراعنة والحثيين الكرد.
مقال منشور قبل عشر سنوات في موقع كوبانى كرد الالكتروني. القائد الكردي الحثي آرشير .
موقع JÎNHA-Bingihêzya jinên bo azadiyêمقالة للأستاذة ريما أحمد 21-3-2022م
مقالة للباحث اللغوي الكردي آمد تيكريس بعنوان Bêjenasıya gotina Kurdفي صحيفة كردستان -12-7-2017م وكذلك في مجلة Bîrnebûnبيرنبون -ص46-
Ev babet bi zimana (عربي) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
دون هذا السجل بلغة (عربي)، انقر علی ايقونة لفتح السجل باللغة المدونة!
Ev babet 1,554 car hatiye dîtin
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | کوردیی ناوەڕاست | ronahi.net
Gotarên Girêdayî: 4
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: عربي
Dîroka weşanê: 15-05-2022 (2 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Kategorîya Naverokê: Dîrok
Ziman - Şêwezar: Erebî
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 93%
93%
Ev babet ji aliyê: ( Hejar Kamela ) li: 21-05-2022 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 21-05-2022 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Ziryan Serçinarî ) ve li ser 21-05-2022 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 1,554 car hatiye dîtin
Pelên pêvekirî - Versiyon
Cûre Versiyon Navê afirîner
Dosya wêneyê 1.0.148 KB 21-05-2022 Hejar KamelaH.K.
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Jiyaname
KUBRA XUDO
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Pirtûkxane
Çand û Civak
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Kurtelêkolîn
Hebûna êzdiyan li Ermenistanê: rewş û perspektîf
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Kurtelêkolîn
Ayda Xidir Nebî û Xidir Eylas
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Kurtelêkolîn
Rola rêberekî netewî ji bo gelê Êzidî
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
Kurtelêkolîn
Keyaniya Kûmû(h)/ Koma/ Kowa
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO

Rast
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
02-08-2024
Evîn Teyfûr
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Kurtelêkolîn
Salnameya Zerdeştî
04-08-2024
Evîn Teyfûr
Salnameya Zerdeştî
Kurtelêkolîn
Bûn an nebûn - pirsa hebûna Yazîdî
09-08-2024
Aras Hiso
Bûn an nebûn - pirsa hebûna Yazîdî
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
11-08-2024
Evîn Teyfûr
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Babetên nû
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
11-08-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
11-08-2024
Evîn Teyfûr
Cih
Getap
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Nalbandyan (Mets Şirar)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Şenkanî
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
TliK
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Apaga (Turkmalu)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Aragatsavan (Alagez, Aragats)
09-08-2024
Aras Hiso
Cih
Arşalus
09-08-2024
Aras Hiso
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
08-08-2024
Burhan Sönmez
Jimare
Babet
  530,692
Wêne
  107,524
Pirtûk PDF
  19,996
Faylên peywendîdar
  100,950
Video
  1,473
Ziman
کوردیی ناوەڕاست 
302,903
Kurmancî - Kurdîy Serû 
88,911
هەورامی 
65,838
عربي 
29,220
کرمانجی - کوردیی سەروو 
17,065
فارسی 
8,947
English 
7,404
Türkçe 
3,597
لوڕی 
1,691
Deutsch 
1,480
Pусский 
1,133
Française 
335
Nederlands 
130
Zazakî 
90
Svenska 
63
Հայերեն 
50
Español 
45
Italiano 
44
لەکی 
37
Azərbaycanca 
24
日本人 
20
中国的 
16
Ελληνική 
14
Norsk 
14
עברית 
14
Fins 
12
Polski 
7
Esperanto 
5
Ozbek 
4
Português 
3
Тоҷикӣ 
3
Hrvatski 
2
Srpski 
2
Kiswahili سَوَاحِلي 
2
ქართველი 
2
Cebuano 
1
ترکمانی 
1
Pol, Kom
Kurmancî - Kurdîy Serû
Peyv & Hevok 
41,094
Pend û gotin 
24,576
Kurtelêkolîn 
4,908
Şehîdan 
4,214
Enfalkirî 
3,124
Pirtûkxane 
2,712
Çand - Mamik 
2,631
Navên Kurdî 
2,602
Jiyaname 
1,230
Cih 
1,150
Belgename 
289
Wêne û şirove 
139
Weşanên 
115
Cihên arkeolojîk 
61
Partî û rêxistin 
26
Vîdiyo 
19
Helbest  
10
Pêjgeha kurdî 
3
Wekî din 
2
Karên hunerî 
2
Nexşe 
2
Li Kurdistanê hatine berhemdan 
1
Ofîs 
1
Hilanîna pelan
MP3 
323
PDF 
30,466
MP4 
2,394
IMG 
196,465
Lêgerîna naverokê
Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!
Cihên arkeolojîk
Dalamper
Pirtûkxane
TU BI MAFÊN XWE ? DIZANÎ BIKAR TÎNÎ
Jiyaname
KUBRA XUDO
Wêne û şirove
Di sala 1800`î de tabloya ku Kurdekî ji eşîra Caf'ê temsîl dike
Pirtûkxane
Çand û Civak
Wêne û şirove
Kêliya ku rêberê şehîd “Simko Axa Şikak” berî 96 salan giheşte bajarê Silêmaniyê
Wêne û şirove
Kurdekî Batûmê bi cilûbergên neteweyî (sedsala 19an)
Jiyaname
HURŞÎT BARAN MENDEŞ
Pirtûkxane
DÎROKA TEVGERA JINA AZAD
Jiyaname
Elî Paksirişt (Azad Makûyî)
Kurtelêkolîn
Hebûna êzdiyan li Ermenistanê: rewş û perspektîf
Jiyaname
Şermîn Cemîloxlu
Kurtelêkolîn
Ayda Xidir Nebî û Xidir Eylas
Jiyaname
TAHARÊ BRO
Wêne û şirove
KURDÊN GURCISTANÊ di salê de 1971
Kurtelêkolîn
Rola rêberekî netewî ji bo gelê Êzidî
Cihên arkeolojîk
Mezarê Padîşehê Kurd ê Mîdî (Kî Xosraw- Kawa) 632-585 BZ
Cihên arkeolojîk
Kereftû
Jiyaname
AYNUR ARAS
Cihên arkeolojîk
Qoşliyê
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Pirtûkxane
Kurdên Çewisandî û Birayên Wan Ên Misilman
Jiyaname
Firîca Hecî Cewarî
Pirtûkxane
Kurdgalnamek(Kurdbêjname)
Kurtelêkolîn
Keyaniya Kûmû(h)/ Koma/ Kowa
Cihên arkeolojîk
Temteman
Wêne û şirove
Endamên Yekitiya Jinên Kurd a El-tealî 1919
Jiyaname
Mihemedsalih Qadirî
Kurtelêkolîn
Şarî Antîk Pirîn(Perre/Pere)-Semsûr
Jiyaname
EZÎZÊ ÎSKO
Dosya
Peyv & Hevok - Ziman - Şêwezar - Kurdî Kurmancî Bakûr - T. Latîn Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Peyv & Hevok - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Bakûrê Kurdistan Pend û gotin - Welat- Herêm - Rojawa Kurdistan Pirtûkxane - PDF - Erê Pirtûkxane - Kategorîya Naverokê - Çand Pirtûkxane - Cureya belgeyê - Werger Pirtûkxane - Cureya Weşanê - Belgeya Scanned Pirtûkxane - Ziman - Şêwezar - Kurmancî bakûr - T. sllavî

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.75
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.61 çirke!